DOPİNG NEDİR ? Doping, "Uluslararası Olimpiyat Komitesi(IOC) tarafından yasaklanmış madde veya yontemlerin sporcu tarafındanbilincli veya bilincsiz olarak kullanımı" diye tanımlanmaktadır.Sporcuyu bu ceşit maddeleri veya yontemleri kullanmaya yonlendirmekveya onlara yardım etmek spor ahlakına aykırı olup, dopingle ilgili birsuc olarak sayılmaktadır. Doping neden yasaklanmıştır? Dopingin yasaklanmasının ana nedeni, sporun temel prensiplerine aykırı olmasıdır. Doping, aynı zamanda, sporcuları performanslarını artırmak icinyasaklanmış maddeleri ve yontemleri kullanmaları ile elde edeceklerihaksız avantajlardan, bazı maddeler ile yontemlerin neden olabileceğiyan etkilerden korumak icin yasaklanmıştır. Doping sadece ahlak ve sağlık sorunu değil aynı zamanda yasalyaptırımları da olan bir sorundur. Anabolizanlar gibi bir cok ilacıntıbbi amac dışında sporda kullanımları yasaktır. DOPİNG KONTROLu-Secim ve işlemler-Doping kontrolu nedir? Dopingkontrolu, durust bir yarışma icin sporcuların haklarını korumak veilacsız amator ve profesyonel sporun yaygınlığını sağlamaya yardımcıolmak icin yapılmaktadır. Doping kontrolu; sporcuların secimi, idrarnumunelerinin toplanması, analizi ve sonucların yorumlanmasıişlemlerini icermektedir. Doping kontrolu icin sporcu secimi ne zaman yapılır? Dopingkontrolu icin sporcunun secimi, yarışmalarda veya calışma kamplarındayapılır. Yarışma dışı doping numunesi alım işlemi, yıl boyunca herhangibir zamanda onceden yapılan bir uyarı sonucunda veya hic habervermeksizin yapılmaktadır. İlan edilmiş doping kontrolu nedir? Yarışmasuresince veya bir takvime bağlı sporcu calışma kamplarında yurutulenonceden programlanmış doping numunesi alım işlemleri, "ilan edilmiş"doping kontrolu olarak sınıflandırılır. İlan edilmiş doping kontrolu icin sporcu secimi ve bildirimi nasıl yapılır? Sporcular,doping kontrolu icin genel olarak aldıkları derecelere gore veya ilgilikurulların oluşturduğu bir protokol sonucunda secilmektedirler. Secilensporcuya yarışma sonunda verilen cağrı formu ilgili kişi tarafındanimzalanıp onunla Doping Kontrol İstasyonu"na kadar birlikte gelmesiistenir. Bunun yapılmaması, bir reddetme olarak rapor edilir ve budavranış dopingle ilgili bir suctur. İlan edilmemiş doping kontrolu nedir?-Bildirim nasıl yapılır? Yarışmadışı doping kontrolu icin sporcular, sene boyunca herhangi bir zamandasecilebilirler. onceden programlanmamış doping numunesi alımişlemlerinde; Bağımsız Doping Kontrol Gorevlileri sporcuyu arayarak 36saat icerisinde bir Doping Kontrol İstasyonu"nda bulunmasınıisteyebildiği gibi sporcunun calışma veya yarışma bolgesine de giderekkendisine duyuru formunu verebilir. Doping Kontrol İstasyonu"nda neler olur? DopingKontrol İstasyonu"nda idrar numunesi alınacak sporcuların secimi ilgilifederasyonların kurallarına gore yapıldıktan sonra idrarr alımıyapılır. Bu işlemin basamakları şunlardır: 1- Kayıt Gorevli,sporcuya adını sorar, kimliğini kontrol eder ve son 10 gun icerisindekullandığı ilacları, ozel besin ve bitkisel urunleri ilgili formakaydeder. Sporcunun, aldığı tum ilacları bildirmesi, kendisi icinyararlıdır. Burada bildirilecek ilaclar, ceza durumunda hafifleticinedenler olabilir. 2- Toplama Kaplarının Secimi İdrarnumunesi vermeye hazır olduğunda, sporcudan doping numunesi alımistasyonunda bulunan toplama kaplarından bir tanesini secmesi istenir. 3- İdrar Numunesinin Verilmesi Sporcudan,bir gorevlinin yakın gozetiminde secilen kap icerisine en az 100 mlolmak uzere idrar vermesi istenir. Bu sırada sporcunun diz altındangoğus ustune kadar soyunması gerekir. 4- Saklama Kaplarının Secimi Sporcudan, verilen idrar numunesini koymak icin 2 tane saklama kabını secmesi istenir. 5- İdrar Numunelerinin Bolunmesi İdrarnumunesi, secilen "A" ve "B" şişelerine sporcu tarafındanpaylaştırıldıktan sonra şişelerin ağızları gorevli tarafından kapatılıpozel bir şekilde muhurlenir. Eğer numune miktarı az ise "A" şişesine enaz 50 ml. Olacak şekilde idrar konulmalıdır. 6- pH ve Yoğunluk Kontrolu İdrartoplama kabında kalan idrarın pH değeri (asitlik derecesi) veyoğunluğu, gorevli tarafından kontrol edilip, sonuclar kaydedilir. 7- Kod Numarasının Yazılması Gorevli,numunelere ait kod numaralarını 2 ayrı etiket uzerine yazar veetiketleri ait olduğu şişe ve kaplar uzerine yapıştırır. Kod numaralarıdaha sonra ilgili formlara da işlenir. 8- İdrar Numunelerinin Ambalajlanması Gorevli,idrar numunelerini taşıyan "A" ve "B" şişelerinin ağızlarını ozelolarak kapatıp, şişeleri ait oldukları kaplar icine ayrı ayrıyerleştirir. ozel bir kilit ile kilitlendikten sonra kilit numaralarıilgili formlara işlenir. 9- İmza Atma Sporcudan,butun işlemler tamamlandıktan sonra doping numunesi alım işlemlerininkurallara uygun olarak yapıldığını belirtmek icin doping kontrolformunun ilgili yerini imzalaması istenir. 10- Sporcuya Ait Kopyanın Alınması İmzalanandoping kontrol formunun bir kopyası sporcuya verilir. Bu kopya, sporcutarafından saklanmalıdır. İşlemleri tamamlanan sporcu istasyonu terkeder. İdrar numunesini verirken neden gorevlinin sporcuyu izlemesi gerekmektedir? İdrarnumunesini veren sporcunun gorevli tarafından yakından gozlenmesigerekmektedir. İdrar numunesinin, sporcunun kendisi tarafından ve doğruyontemle verildiğinden emin olunmalıdır. Ayrıca verilen idrar numunesiicine başka bir sıvı veya maddenin karıştırılmamasına da dikkatedilmelidir. İdrar numunesi neden ikiye bolunur? İdrarnumunesi, "A" ve "B" olarak işaretlenmiş iki ayrı şişeye konur.Laboratuvarda yapılan analizlerde, "A" numunesinde bir veya daha cokyasaklı madde bulunması halinde, sporcunun yanında yapılan "B"şişesindeki numune analizi ile "A" daki sonucun doğru olup olmadığıkesinlik kazanır. Doping Kontrol İstasyonu"na sporcu yanında birisini getirmeli midir? Evet,Sporcu Doping Kontrol İstasyonu"na su, kola, bira gibi ufak ve orijinalambalajlarında ceşitli icecekler bulunmalıdır. Sporcu bunları icerekidrar verene kadar istasyonlarda beklemelidir. Sporcu ne kadar surede idrar numunesi vermelidir? Sporcu,gerekli olan en az 100 ml. İdrarı verene kadar beklenmelidir. Bu sure,birkac dakika ile birkac saat arasında değişebilir. Pek cok sporcu icinancak birkac denemede yeterli miktarda idrar vermek olağandır. Sporcular Doping Kontrol İstasyonu"nu terk ettikten sonra idrar numuneleri ne olur? Toplananidrar numuneleri, guvenlik altında, IOC tarafından ruhsatlandırılmışbir laboratuvara en hız yolla gonderilir. Laboratuvarda once "A"numunesi analiz edilir. "B" numunesi ise guvenli bir şekilde saklanır. Eğer "A" numunesi analizi pozitif sonuc verdiyse ne olur? Sonuc,ilgili federasyon tarafından sporcuya bildirilir. "B" numunesininacılması ve analizinin istenilip istenilmediğini sorulur. "B" Numunesine ne olur? "B"numunesi, "A"daki sonucu doğrulamak amacıyla analiz edilir. Sporcu, "B"numunesinin analizinde başından itibaren bulunabilir. Eğer sporcu,herhangi bir nedenle "B" numunesinin analizinde bulunamazsa, bağlıolduğu federasyonun tayin edeceği kişi ile de temsil edilebilir. "B" Numunesinin analizinden sonra ne olur? Eğer"B" numunesi sonucları "A" numunesini doğruluyorsa, bu durum sporcuyabildirilir. Sporcu, ilgili yasa ve yonetmelikler cercevesindecezalandırılır. Eğer "B" numunesinin analizi sonucunda herhangi biryasaklı madde bulunmazsa test negatif sayılır. Doping sonucları kamuoyuna duyurulur mu? Evet. GSGM veya ilgili bağımsız federasyon, doping analiz sonuclarını ilgili kuruluşlara duyurmaya yetkilidir. Sporcunun itiraz hakkı var mıdır? Evet.Sporcu, "A" numunesinin acıklanan sonucuna itiraz edebilir. İkincianaliz, sporcunun ve getireceği ilgili kişinin huzurunda "B" numunesiuzerinden yurutulerek son karar verilir. YASAKLI, KISITLI İZİNLİ MADDELER VE YoNTEMLER Bubolumde IOC Tıp Komisyonu tarafından bildirilen yasaklı, kısıtlı izinlimaddeler ve yontemler hakkında kısaca bilgi verilecektir. Yılda 2 keztoplanan IOC Tıp Komisyonu bu listeleri gozden gecirmekte ve gereklideğişiklikleri yapmaktadır. Bugun icin gecerli olan liste aşağıdagosterilmektedir. Sporcuların daha geniş bilgi icin antrenorlerine,takım doktorlarına veya Doping Kontrol Merkezi"ne başvurmalarıgerekmektedir. Yasaklı madde sınıfları nelerdir? IOC tarafından bildirilen yasaklı maddeler 5 ana grup altında toplanmaktadır: Uyarıcılar (Amfetamin, efedrin v.b.) Narkotik Analjezikler (Morfin v.b.) Anabolik Ajanlar (Testosteron v.b.) Diuretikler (Furosemid v.b) Peptid hormonlar ve benzerleri (Eritropoietin, buyume hormonu, v.b.) Yasaklı doping yontemleri olarak neler kullanılır? IOC tarafından bildirilen yasaklı yontemler 2 ana grup altında toplanır Kan dopingi İdrarın farmakolojik, kimyasal ve fiziksel olarak işlem gormesi. Ayrıca ceşitli kısıtlamalara girmiş bulunan ilac sınıfları nelerdir? IOC tarafından bildirilen ve sporcular tarafından kullanımı kısıtlı olan maddeler 5 ana grup altında toplanır: Alkol Marihuana Lokal anestezikler Kortikosteroidler Beta-blokorler Alınan idrar numunesi IOC tarafından bildirilen yasaklı butun maddeler ve yontemler acısından incelenecek midir? Evet.Yarışmalarda alınan idrar numuneleri, IOC tarafından bildirilen butunyasaklı maddeler, daha onceki sayfalarda belirtilen tum sınıflar veyontemler acısından incelenir. Yarışma dışı alınan numunelerde butungruplar yerine, aşağıdaki grupların analizi yapılır: Anabolik ajanlar Bazı peptid hormonlar ve benzerleri Diuretikler ve bobrek fonksiyonunu arttırıcı maddeler (orneğin, probenesid) Ancak gerekli durumlarda ise tum gruplar analiz edilebilir. KULLANIMI YASAK OLAN DOPİNG MADDELERİ UYARICILAR Uyarıcı ne demektir? Aktiviteyi arttıran ve yorgunluk hissini azaltan maddelere uyarıcı denir. Uyarıcılar neden yasaktır? Bu tip maddeler, sporcunun performansının artmasına neden olan psikolojik ve fiziksel uyarı sağlar. Uyarıcı kullanmanın zararlı yan etkileri neler olabilir? Uyarıcıların,sinirlilik, kalp atışını hızlandırması, kan basıncını yukseltmesi, sukaybı ve dolaşım bozukluklarına neden olması gibi bazı yan etkileribulunmaktadır. Uyarıcı kullanmış birisi hakkında ne soylenebilir? Uyarıcıkullanmanın fiziksel gostergeleri olarak goz bebeğinin buyumesi,terlemenin artması, sinirlilik, saldırganlık, elde titremeler, kilokaybı, hızlı kalp atışı ve yuksek kan basıncı verilebilir. Kafein, yasaklı bir madde midir? Kafein,gosterdiği uyarıcı etki nedeniyle IOC tarafından yasaklı madde olarakkkabul edilmiştir. Bazı sporcular kafeinin kullanarak performanslarınıarttırmayı amaclarlar. Ancak kafeinin bu etkisi belli bir dozdan sonraolur. Bu dozlarda kafein, sporcunun metabolizmasını, vucut ısısını, kanbasıncını ve kan şekeri duzeyini yukseltir. Yuksek dozlarda bulantı,ishal, uykusuzluk, titreme, baş ağrısı ve sinirlilik hali ortaya cıkar. Sporcu, kafein iceren kahve diğer icecekler icebilir mi? Kafeinmiktarının idrarda 12 mikrogram/ml. uzerinde olması sonucunda testpozitif sayılmaktadır. Kahve, cay veya kola gibi kafein icereniceceklerin normal sınırlar icerisinde kullanılmaları bu miktarısağlamaz. Ancak kafein tabletlerinin kullanılması, kafeinsuppozituvarlarının uygulanması veya benzer enjeksiyonlar pozitif birtest sonucuna neden olacaktır. Kokain yasaklı mıdır? Kokain hem yasaklı bir doping maddesidir, hem de ulkemiz sınırları icinde kullanımı yasa dışıdır. Bazı oksuruk ve nezle ilacları, yasaklı uyarıcı maddeler taşımaktadır. Bu durumda ne yapılabilir? coğuoksuruk ve nezle ilacı, yasaklı uyarıcı maddeler taşımaktadır. Ancak butip maddeler taşımayan ilaclar da bulunmaktadır. Konu mutlaka sporhekimine danışılarak cozulmelidir. NARKOTİK ANALJEZİKLER Narkotik analjezik ilaclar hangileridir ve etkileri nelerdir? Bugrup ilaclar, morfin ve morfinin kimyasal ve farmakolojik benzerleriolup, oncelikle ağrı kesici olarak kullanılmaktadır. Ağrıyı hissetmemekicin kullanılan narkotiklerin pek coğu solunum depresyonuna neden olup,fiziksel ve psikolojik bağımlılık gibi oldukca tehlikeli yan etkileribulunmaktadır. Sporcu, bir rahatsızlıktan dolayı ağrı kesiciye gereksinim duyarsa ne yapmalıdır? Hafifya da orta derecedeki ağrıların tedavisinde kullanılabilecek ceşitlidoping sınıfına girmeyen ağrı kesiciler bulunmaktadır. Sporcu, bukonuyu spor hekimine danışarak cozebilir. ANABOLİK AJANLAR Anabolik ajanlar nelerdir? Anabolikajanlar, vucutta uretilen doğal bir steroid olan testosteron hormonunabenzer etkilere sahip sentetik maddelerdedir. Doğal testosteron"anabolik" (kas yapıcı) ve "androjenik" (erkeğe ozgu hal ve davranış)etki sağlar. Anabolik ajanlar kullanımı neden yasaklanmıştır? Anabolikajanlar, kanser hastalarının veya testosteron yetersizliği olanhastaların tedavisi gibi sadece tıbbi amaclar icin kullanılmaktadırlar.Atletik performansı arttırmak icin anabolik ajanları kullanmak, ciddisağlık riskleri taşımakta ve spor ahlakına ters duşmuktedir. Anabolik ajanların bazı zararlı etkileri nelerdir? Anabolikajanlar, normal hormon fonksiyonunu etkiler. Anabolik steroidlerkaraciğer hastalığı riskini artırır, kan basıncını yukseltir, yuksekyoğunluklu lipidlerin duzeyini yukselterek kardiyovaskuler olayriskinin artmasına neden olur. Bu etkilerinin yanı sıra psikolojiketkileri de bulunmaktadır. Anabolik ajanların kadınlarda kullanımları sonucu oluşan etkiler: Erkeksi karakterlerin oluşması Artan agresiflik, ruh halinde dalgalanmalar, depresyon, Anormal menstrual sikluslar ve mensturasyonun fonsiyon gormesinin bakılanması, Yuz ve vucutta fazla tuylenme, Klitorisin genişlemesi, Sesin kalınlaşması Anabolik ajanların erkeklerde kullanımları sonucu oluşan etkiler Akne Artan agresiflik, ruh halinde dalgalanmalar, depresyon, Testislerin boyutlarının kuculmesi, Azalmış sperm uretimi, Karaciğer ve bobrek fonksiyonlarında azalma, Goğuslerde buyume, Vaktinden evvel oluşan kellik, Prostat bezinin genişlemesi, Bu etkiler uzun kullanımda kalıcı olabilir. Anabolik ajanların buyume cağındaki cocuklarda kullanımının etkileri Vucut ve yuzde oluşan akneler, Kemiklerdeki kıkırdak dokusunun erken sertleşmesi sonucu boyda uzamanın ve buyumenin durması. Karaborsa ilac alımı hakkında ne soylenebilir? IOCtarafından yasaklanmış maddelerin coğu karaborsada bulunabilir. Yapılanaraştırmalar, satılan bu ilacların toksik olan diğer maddelerlekarıştırılarak satıldığını gostermektedir. Bir kişinin anabolik ajanları kullandığını nasıl anlayabilirsiniz? Anaboliksteroidler, kullananların g orunumlerinde ve davranışlarında belirgindeğişiklikler yaratmaktadır. Bu değişiklikler şunlardır: Vucut ağırlığının hızla artması, Akne, Şişkin ve kabarık yuz, Sarılık (sarımsı gozler), Anormal goğus gelişimi (erkeklerde), Erkeksi karakter gelişimi (bayanlarda) Davranışlarda; Ruh halinde dalgalanmalar, saldırganlık ve sinirlilik, Steroid kudurganlığı olarak bilinen aşırı saldırganlık Testosteron kullanımını saptama olanağı var mıdır? Bazısporcular, guc arttırdığı ve daha iyi performansa neden olduğu inancıile testosteron kullanmaktadırlar. Bu nedenle, herhangi bir sporcununidrar numunesinde testosteron veya onun atılım urunlerini, kabul edilensınırın uzerinde gosteren analiz bulguları pozitif olarakdeğerlendirilmektedir. Diuretik nedir? Diuretikler,bobrek uzerinde etkili olan ve fazla miktarlarda suyun vucuttanatılmasına neden olan bir ilac grubudur. Bunlar genellikle sporculartarafından, belirli ağırlık sınıflarına girebilmek icin (orneğin gureş,boks v.b) gecici ağırlık kaybı ve diğer bileşikler ile ilaclarınvucuttan atılmalarını sağlayarak doping testlerinden kacmak amacıylakullanılmaktadır. Diuretikler neden yasaklıdır? Diuretikler,kullanımları sonucu ortaya cıkabilecek sağlık risklerine ek olarak,idrar numunelerinin seyretilmesi veya daha duşuk ağırlık sınıflarındayarışmak amacıyla kilo kaybında kullanılabildiği icin yasaklanmıştır.Ayrıca diuretiklerin kullanımı, hakca bir yarışmada sporun ruhunaaykırı olduğu icin de yasaktır. Diuretikler vucuda nasıl zararlı olabilir? Diuretiklerinkullanımı, dehidratasyona, kas zayıflamasına, kramplara, kan basıncınınduşmesine ve elektrolit dengesizliğiyle oluşan kalp duzensizliklerineneden olabilir. Diuretikler, sporcuların sıcaklığı tolere etmeyeteneklerini etkileyebilirler. PEPTİD HORMONLAR VE BENZERLERİ Peptid hormonlar ve benzerleri nelerdir ? Peptidhormonlar ve benzerleri, buyume, cinsel davranışlar, ağrıya karşıduyarlık ve davranış gibi ceşitli bedensel fonksiyonların uyarılmasındabir organdan diğerine mesaj iletimi gorevini yerine getirmektedir.Benzerleri ise kimyasal olarak uretilmiş ilaclar olup, doğal olarakvucutta oluşan peptid hormonlar ile benzer etkileri bulunmaktadır.Peptid hormonları; insan koryonik gonadotropin, adreno kortikotropin,insan buyume hormonu ve eritropoietindir. İnsan Koryonik Gonadotropin (HCG)"in etki ve yan etkileri nelerdir? ErkeklerdeHCG"nin verilmesi, vucuttaki androjenik steroidlerin normalduzeylerinde artışa yol acar ve bu, testosteronun verilmesiyle aynıetkiyi gosterir. HCG"nin kullanımı, baş ağrısı, sinirlilik, depresyon,yorgunluk ve jinekomastiye (erkeklerde meme buyumesi) neden olabilir. Adreno Kortikotropin (ACTH)"in etki ve yan etkileri nelerdir? ACTH,sporcular tarafından vucutta doğal olarak uretilen kortikosteroidlerinduzeylerini arttırmak ve ofori sağlamak amacıyla kullanılır.Kortikosteroidlerin, tropikal kullanımlarına izin verilir. ACTH"inbaşka herhangi bir yolla verilmesi ise kortikosteroidlerin ağızdan(oral), damar icine (i.v.) veya kas icine (i.m.) uygulanmalarıyla aynıolarak kabul edilmiş ve bu nedenle yasaklanmıştır. İnsan buyume hormonu (HGH) nedir? Alındığında yan etkileri nelerdir? İnsanbuyume hormonu, metabolizma ve kas yapımını etkileyen ve doğal olarakoluşan bir maddedir. Bununla birlikte bu ilacın kullanımı ile ilgilitehlikeli yan etkileri bulunmaktadır. Aşırı HGH kullanımı, deridekalınlaşma, kulaklar, el ve ayak parmaklarında buyume, icorganlardagenişleme, kemik ve yuz hatlarının buyumesindeki bozulma ilekarakterize dilebilen akromegaliye neden olabilir. HGH; diyabete, kalpve tiroid hastalığına, menstrual duzensizliklere, seksuel istekazalmasına, iktidarsızlığa ve yaşam surecinin kısalmasına nedenolabilir. Eritropoietin nedir? Yan etkileri nelerdir? Eritropoietinhormonu (EPO) bobrekler tarafından salınır ve kırmızı kan hucrelerininuretimini uyarır. Topta, EPO"nun sentetik şekli, bobrek orijinlianemili hastaların tedavisinde kullanılır. Kan dopingi gibi EPO, bazısporcular tarafından da yanıklılık sporlarında, kırmızı kanhucrelerinin sayısını ve buna bağlı olarak kaslara oksijen taşımınıarttırdığı icin kullanılmaktadır. Enjekte edilebilen EPO"nu kullanımı,kan pıhtılaşması, felc ve kalp hastalıkları riskinin artması gibi ciddisağlık riskleri taşımaktadır. Eğer aynı iğneyi birden fazla sporcukullanmışsa, sarılık (hepatit) ve AIDS gibi enfeksiyon hastalıklarınınbulaşma riski vardır. YASAKLANMIŞ DOPİNG YoNTEMLERİ Kan dopingi nedir? Kandopingi, kan ve kan urunlerinin, kanın oksijen taşıma kapasitesini vedolayısıyla aerobik atletik perfonmansı arttırmak amacıyla damardanverilmesi yontemine verilen isimdir. Kan dopingi icin kullanılan kan,sporcunun kendi kanı olabileceği gibi başkasına da ait olabilir. Sporda kan dopingi neden yasaklanmıştır? Tıptakırmızı kan hucrelerinin transfuzyonu, ani kan kaybı ve ilerianemilerin tedavisinde gerekli bir işlemdir. Atletik performansınarttırılması icin sporculara damardan kan verilmesi, spor ahlakınaaykırıdır. Kan dopingi aynı zamanda tehlikeli sağlık problemleri deoluşturmaktadır. Bunlara ornek olarak; allerjik etkiler (kızarıklık,isilik, ateş v.b.), eğer yanlış tip ya da test edilmemiş kankullanıldıysa sarılık, kan dolaşımının bozulması, kanın pıhtılaşması,metabolik şok, sarılık, ve AIDS gibi enfeksiyon hastalıklarınınbulaştırılması verilebilir. İğnelerin birden fazla kişi tarafından kullanılmasının tehlikelerinelerdir? Sarılıkve AIDS gibi enfeksiyon hastalıklarına yakalanma riski, iğnenin birdenfazla kişi tarafından kullanılmasıyla artmaktadır. "***** kokain" veeroinin enjeksiyonu icin gecerli olan bu olay, steroid ve kandopingindeki enjeksiyon ile de gorulur. KULLANIMI KISITLI OLAN DOPİNG MADDELERİ ALKOL Alkol yasaklı mıdır? Alkol,yasaklı olmamasına karşın ulusal ve uluslar arası federasyonlarınisteği uzerine, orneğin eksrim ve pentatlon gibi spor dallarındasporcularda alkol duzeyi olculebilir. MARİHUANA Marihuana yasaklı mıdır? Marihuana,IOC tarafından kısıtlı kullanımı olan maddeler sınıfında olup,Turkiye"de kullanımı kanuni acıdan yasaktır. Bazı spor dallarındaulusal ve uluslar arası federasyonların isteği uzerine kontroledilebilir. LOKAL ANESTEZİKLER Lokal anesteziklerin kullanımı yasak mıdır? Lokalanesteziklerin kullanımı icin bazı kısıtlamalar bulunmaktadır. Ancakaşağıdaki koşullar yerine getirildiği zaman kullanılabilirler: Kokain dışında prokain, ksilokain, karbokain ve benzer aneljezikler kullanıldığında, Lokal enjeksiyon uygulandığında (i.v. enjeksiyona izin verilmemektedir), Uygulanan ilacların icinde epinefrin gibi vazokonstruktorler bulunmadığı durumlarda, Tıbbi olarak kullanımı yazılı bir belge ile kanıtlandığı durumlarda. KORTİKOSTEROİDLER Kortikosteroidlerin kullanımında sınırlamalar var mıdır? Evet.Kortikosteroidlerin tedavi dışı kullanımlarının artması nedeniylekısıtlı olarak kullanımına gerek bulunmaktadır. Tıpta kortikosteroidlerbaşlıca, ofori sağlamak ve ağrı gidermek icin, antienflamatuvar ilacolarak kullanılmaktadır. Kortikosteroidlerin kullanımı; yuzeysel(topikal) uygulama, (kulak, goz ve deri) solunum yolu ile (inhalasyon)uygulanması, (astım, allerjikrinit) lokal ve eklem icine(intraartikuler) enjeksiyon dışında, yasaklanmıştır. Bundan dolayı,kortikosteroidlerin ağızdan, kas veya damar icine enjeksiyon ilekullanımı izinli değildir. İzinli bazı antienflamatuvar ilaclarınisimleri ise Doping Kontrol Merkezi"nden elde edilebilir. BETA-BLOKoRLER Beta-blokorler nelerdir? Beta-blokorler,kalp hastalıklarında kullanılan kan basıncını duşurup kalp atışlarınıazaltan ilaclardır. Bu ilaclar, aynı zamanda migren tedavisinde ve eltitremelerinin onune gecilmesinde kullanılır. Beta-blokorlerin kullanımı nedene kısıtlanmıştır? Atıcılıkve okculuk gibi spor dallarında kolun sallanmaması ve parmaklarıntitrememesi onemli olup, beta-blokorler kalp atış hızını duşurerek buproblemlerin ortadan kaldırılmasını sağlamaktadır. Bu da hakca biryarış kavramına karşıdır. Beta-blokorler nasıl zararlı olabilirler? Sporcunundayanıklılık performansını azaltıcı etkisinin yanı sıra,beta-blokorlerin kullanılması sonucu kalp hastalıkları,astım,depresyon, uykusuzluk ve cinsel problemler ortaya cıkmaktadır. ASTIM VE NEFES AcICI İLAcLAR Astım ve nefes acıcı ilacların kullanımı kısıtlı olduğuna gore, astımicin ne kullanılabilir? Astıma karşı kullanılacak ilaclarda dikkatli olunmalıdır. Bir cok astımilacı icerisinde kullanımı yasak olan uyarıcı turde ilaclarbulunmaktadır. Bunun icin astım ilacı kullanılmadan once IOC tarafındanyayınlanan ilac listesi kontrol edilmelidir. Ayrıca astım olduğu yazılıbir şekilde kanıtlanan sporcular aerosol tipi salbutamol ve terbutalinikullanabilirler. KULLANIMI İZİNLİ OLAN MADDELER, VİTAMİNLER VE MİNERALLER Vitaminler ve mineraller yasaklı mıdır? Vitaminlerve mineraller yasaklı değildir. Ancak bunları cok miktarda kullanansporcuların cıkabilecek sağlık problemlerine dikkat etmelerigerekmektedir. Sağlıklı bir beslenme ile sporcuların coğu gereklibesinleri alabilirler. Kotu bir diyet ile beslenen sporcuya ne kadarvitamin ve mineral verilirse verilsin, yeterli olamamaktadır. Bunedenle sporcunun, sağlıklı beslenme konusuna dikkat etmesigerekmektedir. Vitamin B-15 nedir? Bazıinsanlarda Vitamin B-15"in (pangomik asit veya DMG) kaslara oksijentaşınmasını coğalttığı ve dolayısıyla atletik performansınarttırılmasına yardımcı olduğu doğrultusunda bir kanı vardır. Ancakbunun bilimsel bir dayanağı bulunmamaktadır. BİTKİSEL uRuNLER Bitkisel urunler yasaklı mıdır? Bazıbitkisel urunler yasaklı maddeleri icermektedir. Yasaklı maddeleriiceren bu bitkiler (bazı bitki cayları gibi) yasaktır. Bu nedenlegenelde Uzak Doğu kokenli bitkisel cayların kullanılmadan once ne tipetken madde icerdikleri kontrol edilmeli veya Doping Kontrol Merkezi"nesorulmalıdır. AMİNO ASİTLER VE PROTEİNLER Amino asitler yasaklı mıdır? Hayır, yasaklı değildir. Amino asitler ve proteinler performansı arttırırlar mı? Bazı sporcular, amino asit urunlerini, kaslarını geliştirdiği inancıile almaktadırlar. Ancak bu iddiayı destekleyecek bilgilerbulunmamaktadır. Kas proteinlerinin sentezi, yuksek protein diyeti veyadaha fazla miktarda alınan amino asit alımı ile artmaktadır. Yuksekproteinli diyetler veya amino asit preparatları ile alınan fazlaprotein, enerji olarak kullanılmakta veya yağ olarak depolanmaktadır.İyi duzenlenmiş bir diyet, bircok sporcuya yeterli proteinisağlayabilmektedir. CEZALAR Doping sucları, yasaklı maddelerin sporcunun idrarında bulunması veya yasaklı yontemin kullanılmasıdır. Doping suclarında cezalar nelerdir? Ulusal bağımlı ve bağımsız federasyonlar, kendi kuralları icerisinde ve uluslar arası kurallara uygun bir şekilde, doping sucları saptanan sporculara cezalarını verir. __________________