Proteinler organizmaların gereksinimi olan besin maddelerinin en onemli gurubunu oluştururlar.Karbonhidratlar aktuel enerji taşıyıcı,yağlar rezerv maddeleri,proteinli maddeler ise organizmanın temel yapı taşıdır.Besinlerden alınan protein yalnız hucrelerde vucut icin ozel doku ve organ proteinleri yapı taş olarak kullanılmaz.Hormon ,enzim ve bağışıklık maddeleri icinde hammadde olarak gorev almaktadır.Yani proteinler metabolizmada doğrudan rol oynar.Organizmada cok değişik proteinler bulunur.Bunlar yalnız cinse ozel değil aynı cinsler arasında organlara da ozeldir.Yani aynı organizmada ceşitli organlardaki proteinler birbirlerinden farklıdır. Proteinlerde yağ ve karbonhidratlardaki aynı elementler yani karbon, hidrojen ve oksijen bulunur. Fakat proteinlerde karakteristik olarak azot ve bazen de kukurt vardır. Proteinler yapı taşları olan amino asitlerin bir araya gelmesi ile oluşan buyuk molekullu bileşiklerdir. 22 farklı amino asidin değişik kombinasyonu ile ile tabiatta milyarlarca değişik protein sentez edilmektedir. Gerekli amino asitler vucudun kendisinin imal edemeyip dışarıdan besinlerle almak zorunda olduğu amino asitlerdir. Bunlar; Valin, İzoloysin, Loysin, Fenilalanin, Triptofan, Lisin, Metiyonin ve Trionin dir. Organizmanın protein ihtiyacı daha cok gerekli amino asitler uzerine kuruludur. Bir proteinin biyolojik değeri yani yani besleyici değeri bileşimindeki amino asit turune bağlıdır. Biyolojik değer: sindirim kanalından emilen vucut proteinine donuşme oranıdır. Yani biyolojik değer besinleri, insan vucudun proteinine ne kadar cabuk değişebileceğinin olcusudur. En yuksek değere sahip protein yumurta akı proteinidir.Yumurta akı proteininin biyolojik değeri 100 olarak kabul edilir ve diğer proteinler buna oranlanır. Proteinlerin organizmadaki fonksiyonları : 1- Vucut dokularının onarım ve yapımında kullanılmak. (Once onarım sonra buyumede kullanılır) 2- Enzim hormon gibi yaşamsal olayları duzenleyen kimyasal regulatorlerin bileşimine girmek 3- Vucuttaki asit baz dengesini normal dengede tutmak icin tampon vazifesi gormek 4- Kalıtsal faktorler icin kromozom ve genlerin yapısında bulunmak 5- Kasların kontraksiyonunda gorev almak 6- Hucrelerle hucreler arası sıvılar arasında besin unsurlarının değişimine yardım ederek odemlere sebebiyet veren sıvıların anormal bir şekilde toplanmasına engel olmak 7- Enerji veren diğer besin unsurları (Karbonhidrat ve yağ) yeteri kadar alınmazsa veya diyetle fazla protein alınırsa enerji sağlamak. Sporcu beslenmesinde gunluk protein gereksinimi Vucuda alınan proteinler sindirim sisteminde amino asitlere kadar parcalanırlar. Bu amino asitler yukarda bahsettiğimiz işlevlerde kullanılmaktadır. Sporcuların, spor yapmayan kişilere gore daha gelişmiş bir vucut yapısına sahip oldukları bir gercektir. Kasların yapısını proteinler oluştur. Buda sporcuların daha fazla protein almaları gerektiği fikrini doğurabilir. Ancak kasların %70 i sudur. Su dışındaki ağırlığın ancak yarısını proteinler oluşturur. Kaslardaki protein oranını koruyabilmeleri icin gunluk kullanılan protein kadar alınması gereklidir. Gunluk kas calışmasındaki artışla birlikte protein gereksinimi de artar. Sağlıklı bireylerde her kilogram vucut ağırlığı başına 0.8 - 1.1 g protein yeterli iken sporcularda bu oran 1.5-2 grama kadar yukselir.Yani gunluk alınması gereken enerjinin %15 - 20 sinin proteinlerden karşılanması gerekir. Buyume cağındaki genc sporcular yalnız kas kuvvetlenmesi icin değil buyumeleri icinde proteine ihtiyac duyduklarından gunluk enerjinin %25 ine kadar protein alabilirler. Kuvvet gerektiren spor dallarında yarışmacılar vucut ağırlıklarının her kg icin 2-3 g protein , cabukluk isteyen spor turleri ile dayanıklılığın onemli olduğu spor dalları icin de 1.5-2 g protein yeterlidir. Ozellikle kuvvet gerektiren spor dallarındaki sporcuların bircoğu protein gereksinmelerini protein tozları alarak karşılama eğilimindedirler. Gunde 4-6 saatlik ağır idman doneminde , sporcunun yeterli yiyecek tuketemediği durumlarda protein tozları pratik bir cozum olmaktadır.Ancak enerjinin besin oğelerine dağılım dengesini korumak icin protein tozlarının gelişi guzel kullanılması onerilmez. Proteinlerin kas gelişimine etkileri Sporcular arasında en yaygın inanclardan biriside Protein bakımından zengin yiyeceklerin (Ozellikle hayvansal kaynaklı) vucut kas kitlesinde artışa neden olacağıdır. Diyetle alınan proteinler, kas kitlesinin gelişimi icin gerekli amino asitleri sağlarlar. Ayrıca insan vucudu mevcut proteinlerin yıkımından ortaya cıkan amin asitleri tekrar kullanabilme yeteneğine de sahiptir. Orneğin 75 kg vucut ağırlığına sahip bir kişi gunluk diyetle 100 g protein aldığında ,vucudu 400 g protein sentezler. Sporcular almaları gereken proteinin vucut ağırlıkları ve spor dalları ile orantılı olması gerektiğini unutmamalıdırlar. Geniş vucut kitlesine sahip olanların protein ihtiyacları daha fazla olacaktır. Amino asitlerin enerji oluşumuna etkileri Son yıllarda yapılan calışmalarda organizmanın amino asitleri yakıt olarak kullandığını gostermektedir. Ozellikle dayanıklılık eksersizlerinde, enerji oluşumuna amino asitlerden loysin, izoloysin ve valin %5-12 oranında katılabilmektedir. Bu katılım vucut glikojen depolarının boşalmasıyla artabilmektedir. Vucutta yapılamayan gerekli amino asitlerin mutlaka organizmaya kazandırılmaları gerekir. Bazı amino asitler ise doku yıkımı esnasında serbest hale gecerek vucutta tekrar kullanılmaktadır. Dolayısıyla insan vucudu amino asitleri ve proteinleri kullanırken oldukca ekonomik hareket etmektedir. İnsanlar uzerinde yuksek doz amino asit kullanımının etkileri henuz denenmemiş olmasından dolayı tam olarak bilinmemektedir. Bu konuda deney hayvanlarında yapılan calışmalarda karaciğer bobrek buyumesi, organlarda tumor oluşumuna rastlanmıştır. Sindirim kanalında onemli bir rahatsızlığı olmayan sporcuların direk protein alımları ile amino asit kullanımları arasında bir fark yoktur. Fazla proteinin zararları 1- Proteinler vucutta depo edilmez. Alınan proteinlerin fazlası yağa donuşerek depo edilirler. Yağın artması sporcunun performansını duşurup istenmeyen vucut ağırlığı teşekkulune sebep olur. 2- Protein bakımından zengin hayvansal kaynaklı besinlerin yapılarında katı yağ ve kolesterol bulunmaktadır. Bu tur yiyeceklerin fazla oranda tuketimi ileri yaşlarda kalp-damar hastalıklarına yakalanma riskini arttırır. 3- Proteinlerin parcalanması sonucu oluşan artık maddelerin(Urik asit) atımı bobrekler yoluyla olduğundan sporcularda su kaybına yol acar. 4- Fazla protein vucuttan kalsiyum atımını hızlandırır. Yetersiz protein alınmasının zararları Vucuda yeterli protein alınmadığı durumlarda vucut kendi hucrelerini kullanır. Bunun sonucunda once buyume durur. Daha sonra vucut ağırlığında azalma başlar. Vucudun hastalıklara karşı direnci azalır. Hastalıklar uzun sureli ve daha ağır seyreder. Hemoglobin yapılamadığı icin kansızlık meydana gelir. Kaynak:bigmusclesfast __________________