Allah Taala, Kur'an-ı Kerimde dunya hayatını gokten indirilen suya benzetmektedir. Bir sonraki ayette ise dunya hayatının gecici (aldatıcı) ziynetlerinden bahsederek kalıcı olan amellere vurgu yapmaktadır:


وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاء أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاء فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيمًا تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُّقْتَدِرًا
الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا

"Onlara dunya hayatının orneğini ver: (Dunya hayatı), gokten indirdiğimiz yağmur gibidir ki, onun sebebiyle yeryuzunun bitkileri boy verip birbirine karışırlar. Fakat butun bu canlılık sonunda ruzgÂrın savurduğu kuru bir cer cope doner. Allah, her şey uzerinde kudret sahibidir. Mallar ve evlatlar, dunya hayatının susudur. Baki kalacak salih ameller ise, Rabbinin katında, sevap olarak da umit olarak da daha hayırlıdır." (Kehf, 18/45-46)

Kurtubî, Kehf Suresindeki bu ayetin tefsirinde şu hususlara dikkat cekmiştir:

قَالَتِ الْحُكَمَاءُ: إِنَّمَا شَبَّهَ تَعَالَى الدُّنْيَا بِالْمَاءِ

1- لِأَنَّ الْمَاءَ لَا يَسْتَقِرُّ فِي مَوْضِعٍ، كَذَلِكَ الدُّنْيَا لَا تَبْقَى عَلَى وَاحِدٍ،

2- وَلِأَنَّ الْمَاءَ لَا يَسْتَقِيمُ عَلَى حَالَةٍ وَاحِدَةٍ كَذَلِكَ الدُّنْيَا،

3- وَلِأَنَّ الْمَاءَ لَا يَبْقَى وَيَذْهَبُ كَذَلِكَ الدُّنْيَا تَفْنَى،

4- وَلِأَنَّ الْمَاءَ لَا يَقْدِرُ أَحَدٌ أَنْ يَدْخُلَهُ وَلَا يَبْتَلَّ كَذَلِكَ الدُّنْيَا لَا يَسْلَمُ أَحَدٌ دَخَلَهَا مِنْ فِتْنَتِهَا وَآفَتِهَا،

5- وَلِأَنَّ الْمَاءَ إِذَا كَانَ بِقَدْرٍ كَانَ نَافِعًا مُنْبِتًا، وَإِذَا جَاوَزَ الْمِقْدَارَ كَانَ ضَارًّا مُهْلِكًا، وَكَذَلِكَ الدُّنْيَا الْكَفَافُ مِنْهَا يَنْفَعُ وَفُضُولُهَا يَضُرُّ.

Hikmet erbabı Yuce Allah'ın dunyayı suya benzetmesinin sebebini şoyle acıklamışlardır:

1- Su belli bir yerde karar kılmaz, dunya da aynı şekilde kimseye kalmaz.

2- Su belli bir halde karar kılmaz, dunya da oyle kararsızdır.

3- Su, nasıl kalmayıp gecip gidiyorsa, dunya da boylece fanidir.

4- Hic bir kimse suya girip de ıslanmadan cıkamaz. Dunya da boyledir. Kim dunyaya dalarsa, dunyanın fitne ve afetinden kurtulamaz.

5- Su, belli bir olcude olursa faydalı olur ve bitkilerin yeşermesini sağlar.
Ancak, belli olcuyu aşacak olursa zarar verir ve telef eder. Dunyada da aynı şekilde ihtiyac kadarı fayda verir. Fazlası zararlıdır.

Mekkeli bazı zenginler, mallarının ve oğullarının cokluğu sebebiyle şımardıkları icin tevhid dinine girmeye tenezzul etmiyor (Kalem, 68/14-15), hayatın sadece dunyadan ibaret olduğunu iddia ediyorlardı (bk. CÂsiye 45/24). Yuce Allah, onların şımarmasına sebep olan dunya hayatının durumunu; insanın icini acan bitki ortusune hayat vermekte olan suya benzetiyor; ama bir sure sonra su cekiliyor, bitkiler kuruyor ve toza toprağa karışıyor. Bu ibretli benzetmeye gore, insanları aldatan dunya hayatı fÂnidir, mal ve cocuklar da bu dunyanın susudur; kısa bir sure sonra fÂni olan gidecek, sÂlih amel kalacaktır.

Salih amel, hem inanmayı hem de İslÂm’ın yapılmasını emrettiği ve hoş karşıladığı, ahlÂkî değerlere uygun işleri ve guzel davranışları ifade etmektedir. Allah’ı zikretmek, namaz, oruc, hac, zekÂt ve benzeri butun ibadetler; cihad etmek, iyiliğe yoneltmek, kotulukten sakındırmak, ana babaya, akrabaya ve komşulara iyi davranmak, adalet, ihsan vb. Kur’an’ın ongorduğu butun iyi işler dunyada insanlara fayda verecek ve Âhirette de kurtuluşa vesile olacak sÂlih amellerdir. İnsana yakışan, dunya hayatında yapacağı iyi işlerle ebedî saadetini kazanmaktır. (Kuran Yolu-Diyanet)

Bununla beraber İslÂm, helÂl mal kazanmayı ve dunya nimetlerinden istifade etmeyi de yasaklamamıştır:

قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللّهِ الَّتِيَ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِي لِلَّذِينَ آمَنُواْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ

“De ki: Allah’ın kulları icin yarattığı susu ve temiz rızıkları kim haram kıldı? De ki: Onlar dunya hayatında muminlere yaraşır; kıyamet gununde ise yalnız onlara mahsus olacaktır” (A‘rÂf7/32).

Ancak İslÂm dini, bu nimetlerin fakirlere karşı kibir ve gurur vesilesi edilmesini, maddî ve psikolojik baskı aracı yapılmasını asla hoş gormez.

Abdurrahman AKBAŞ
__________________