Calışma Metodu


Kur’an’da belli bir konu uzerinde yapılacak bir kavram calışmasının cok dikkatli ve sistemli bir şekilde yurutulmesi gerekmektedir. Yaptığımız calışmanın daha doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi icin tatbik ettiğimiz metodu acıklamamız gerekiyor. İşte bu bolumde, calışmamızda uyguladığımız inceleme metodunu ceşitli yonleri ve safhaları icinde anlatıyoruz.

1 Secilen Konuyla İlgili Ayetlerin Bulunması

Kur’an’da secilen bir konuyla ilgili ayetler Mu’cem veya Kur’an sozlukleri kullanılarak cıkartılabilir. Fakat kelime esaslı arama coğu zaman yetersiz kalacaktır, cunku konuyla sadece doğrudan değil, dolaylı şekilde ilgili ayetlerin de bulunması gerekir. Bu yuzden, konu gerektirdiği takdirde Kur’an’ın baştan sona taranmalıdır. Biz yaratılış konusunda yaptığımız calışmada Kur’an’ı baştan sonra taradık.

2 Bulunan Ayetlerin Dosyalar Halinde Sınıflandırılması

Yukarıda anlattığımız şekilde cıkarılan ayetlerin ilk listesi hazırlandıktan sonra bunlar konulara gore bir ilk sınıflandırmaya tabi tutulur. Bu şekilde bir sınıflandırmayla hazırlanan konu dosyaları konu başlıklarına gore işaretlenir. Bu sınıflandırmanın mutlak olmadığının bilinmesi ve bunun acıkca ifade edilmesi gerekir.

3 Dosyaların İncelenmesi

Yukarıdaki gibi hazırlanan dosyalardan her biri uzerinde calışılırken, ayetlerde gecen anahtar kelimeler işaretlenir. Her kelimenin gectiği ayetlerden anlam cerceveleri tesbit edilir. Kelimelerin tesbit edilen anlam cerceveleri, tefsirlerde bunlara verilen anlamlarla karşılaştırılır. Gerekli duzeltmeler yapıldıktan sonra kelimeler arası ilişkilerin kavram grafikleri cıkarılır. Bu kavram grafikleri, kelimeler arasındaki kavramsal bağları gorup hatırlamada faydalıdır.

Tesbit edilen anlam cerceveleri ve kavram grafikleri yardımıyla dosya konusunun genel bir ozeti cıkarılır. Ozet uzerinde karşılaştırma ve tartışma yoluyla dosya konusunun ayrıntılarının ortaya konulmasına calışılır. Sonra aynı şekilde hazırlanmış olan oteki konu dosyalarıyla birleştirme işlemi yapılır. Daha sonra da dosya kopyaları gurup calışması icin eleştiri ve değerlendirmelere ve acılır.

4 Yayına hazırlama ve yayın

Hazırlanmış olan dosyalardaki ayetler, gurup calışması icinde tek tek incelenir. Bu inceleme sırasında ayetin Kur’an’da gectiği surelerde hangi kelimelerle ve hangi olaylarla bağlantılı olarak gectiği incelenir ve buna gore dosyada gerekli ilave ve duzeltmeler yapılır. Sonra butun dosyalar tekrar baştan sona gozden gecirilir ve dosyalar bir kitap şeklinde duzenlenir. Sonra kitabın ilk nushaları uzerinde son duzeltmeler yapılır. Gerektiği takdirde ilk nushalar, konuyla ilgili bilgi sahibi kişilere gonderilir, onlardan gelen yorum ve değerlendirmelere gore son duzeltmeler yapılarak yayına hazır hale getirilmiş olur.




Kur’an uzerine inceleme nasıl yapılır?

Bu kısımda incelediğimiz ayetlerin ışığında Kur’an uzerine araştırmanın nasıl yapılabileceğini şoyle ozetleyebiliriz:

- Onceki kısımda gorduğumuz ayetlerde (Kaf 50/1, Buruc 85/21, Vakıa 56/77, Fussilet 41/41, Zuhruf 43/4, Hicr 15/87, Sad 38/67) Allah (c.c.), Kur’an’da kendisini tanıtmak icin kullandığı mecid, keriym, aziz, ‘aliyyun hakim, aziym sıfatlarını Kur’an icin de kullanmaktadır. Bu sıfatlar bize Kur’an’ın ne kadar onemli, guclu ve değerli bir kitap olduğunu hatırlatmaktadır. Kur’an’ı incelerken onun her ayeti, her kelimesi, hatta her harfi uzerinde dikkatle durmamız gerekiyor.

- Kur’an insanlar tarafından mutlaka incelenmesi gereken bir kitaptır (Mu’minun 23/68, Sad 38/29, Nisa 4/82, Muhammed 47/24). Kur’an, tek kişi olarak incelenebileceği gibi (Mu’minun 23/68, Sad 38/29), aynı zamanda bir araştırma grubu icinde karşılıklı olarak incelenmesi gereken bir kitaptır (Nisa 4/82, Muhammed 47/24).

- Kur’an, her devirde insanların sahip olabileceğinden daha fazla bilgi ihtiva etmektedir, cunku o, goklerde ve yerdeki sırları bilen Allah (c.c.) tarafından indirilmiştir (Furkan 25/6). Kur’an’ı incelerken bu hususun da goz onunde tutulması gerekir.

- Kur’an arapca okunan bir kitaptır (Yusuf 12/2, Ta-Ha 20/113, Zumer 39/28, Fussilet 41/3, Şura 42/7, Zuhruf 43/3); dolayısıyla, Kur’an’ı incelemek icin Arapcanın kelime yapılarını ve gramerini bilmek gerekiyor.

- Kur’an bir şair sozu değildir (Ya-Sin 36/69, Haakka 69/41); onu incelerken bu hususun goz onune alınması gerekiyor. Şiirde, musikiyi korumak gayesiyle aynı mana icin farklı kelimeler kullanılır. Kur’an’da ise her kelime bir veya daha fazla manaya gelebildiği halde, aynı mana icin iki farklı tek isim veya fiil kullanılmamıştır. (Dilbilim acısından incelediğimizde Kur’an’da “muteradif” kabul edilen kelimelerin Kitap’taki kullanımları arasında onemli farklar bulunduğu gorulmektedir.)

- Kur’an’da bir ayette gecen bir kelimenin hangi anlama geldiği, o kelimenin gectiği oteki ayetler incelenerek anlaşılabilir. Bu da gene, Kur’an’daki kelimelerin, şiirde olduğu gibi rasgele değil, cok hassas bir şekilde kullanılmış olmasındandır.

- Kur’an’da her ceşit ornek insanlar icin tasrif edilmiştir (İsra 17/89, Kehf 18/54, Rum 30/58); buradaki “tasrif etmek” fiili, “ceşitli yonleriyle anlatmak” manasına geliyor. Bu yuzden, Kur’an’da verilen ornekler uzerinde dikkatle durmak, bunlarla ilgili ayetleri bir arada incelemek gerekiyor.

- Kur’an uzerine calışırken onda anlamadığımız bir konuyla karşılaşmışsak, bu mutlaka bizim bilgimizin yetersizliğindendir. Bu durumda şoyle dua etmemiz gerekir: “Rabbim, benim ilmimi arttır.” (TaHa 20/114)

- Kur’an’da anlatılanların gercek olduğu ilim sahipleri tarafından bilinebilir (Hac 22/54). Onun icin Kur’an’da anlatılan olayları araştırıp incelemek gerekir.

- Kur’an, aynı zamanda karşılıklı hatırlatılması ve oğut alınması gereken bir kitaptır (Zumer 39/27, Sad 38/29)

- Kur’an, oğut alınması icin kolaylaştırılmıştır (Kamer 54/17, Kamer 54/22, Kamer 54/32, Kamer 54/40). Kur’an’ın bu ozelliği, onda anlatılan konuların ceşitli yonleriyle farklı yerlerde tekrar edilerek anlaşılmasını kolaylaştırmasından gelmektedir.

- Kur’an’ın araştırılmasının ve incelenmesinin terkedilmesi, artık ondan oğrenecek birşey kalmadığı sonucuna goturur ki, bu da Kur’anı terketmeye yol acar. Kur’an’da, Peygamber’in (s.a.v.) hesap gunu bu durumdaki kavminden (yani kendilerinin musluman olduğunu iddia edenlerden) şikayetci olacağı bir ayette (Furkan 25/30) acık bir şekilde ifade edilmektedir.

Kur’an’ın nasıl incelenmesi gerektiğiyle ilgili gorduğumuz ayetler şunlardır:

“Biz onu arapca bir kur’an olarak indirdik ki akledesiniz (= inna enzelnahu kuranen arabiyyen leallekum ta’kılun).”(Yusuf 12/2)

“Biz sana onu boyle Arapca bir kur’an olarak indirdik ve onda tehditleri turlu bicimlere cevirip acıkladık ki korunsunlar, yahut o onlara bir hatırlama yaptırsın.” (Ta-Ha 20/113)

“Korunsunlar diye puruzsuz arapca bir kur’an, olur ki korunurlar (= kur’anen arabiyyen gayra zi ıvecin leallehum yettekun). (Zumer 39/28)

“Eğer Biz onu yabanci dilde bir kur’an yapsaydık, derlerdi ki: ‘Ayetleri acıklanmalı değil miydi? Araba yabancı soz mu?’ De ki: O, mu’minler icin bir yol gosterici ve şifadır …” (Fussilet 41/44)

“İşte Biz sana boyle arapca bir kur’an vahyettik ki kentlerin anasını [Mekke’yi] ve cevresindekileri uyarasın …” (Şura 42/7)

“Biz, akledesiniz diye onu arapca bir Kur’an yaptık (= inna cealnahu kur’anen arabiyyen le allekum ta’kılun).” (Zuhruf 43/3)

Yukarıdaki ayetlerde (42/7, 43/3) Kur’an’ın arapca olarak indirilmesi, onun anlaşılmasında arapca gramerinin onemini ortaya koymaktadır. Kur’an uzerine yapılacak incelemelerde bu husus mutlaka goz onune bulundurulmalıdır.

“O [Kur’an] bir şair sozu değildir; siz ne az inanıyorsunuz (= ve ma huve bi kavli şa’irin kaliylen ma tu’minuun).” (Haakka 69/41)

“Biz ona şiir oğretmedik; ona yakışmaz da; o sadece bir oğut ve beyan edici (= mubiyn) bir Kur’an’dır.” (Ya-Sin 36/69)

“Andolsun Biz bu Kur’an’da her ceşit misali insanlar icin tasrif ettik, ama insanların coğu inkarda direttiler.” (İsra 17/89)

Bu ayette (17/89) gecen sarrafna (= tasrif etmek) kelimesi, “ceşitli yonleriyle anlatmak” manasına geliyor.

“Biz, bu Kur’an’da insanlar icin her misali tasrif ettik (= ve le kad sarrafna); insan ise bircok şeyde cedelcidir (= ve kanel insanu eksere şey’in cedela).” (Kehf 18/54)

“Andolsun Biz bu Kur’an’da insanlara her misali tasrif ettik; ...” (Rum 30/58)

“Gercek hukumdar olan Allah yucedir (= fe teal-allahu-l melikul hakk); Kur’an sana vahyedilirken, vahiy bitmeden once acele etme ve ‘Rabbim, benim ilmimi arttır’ de (= ve kul rabbi zid ni ilma).” (Ta-Ha 20/114)

“Ve kendilerine ilm verilmiş olanlar da onun [Kur’an’ın], Rabbinden [gelen] gercek olduğunu bilsinler de ona inansınlar (= ve li ya’lemenn ellezine utul ilme ennehul hakku min rabbike); boylece kalpleri ona saygı duysun; Allah, inananları mutlaka doğru yola iletir (= sıratin mustakim).” (Hac 22/54)

“Onlar o sozu [Kur’an’ı] incelemediler mi? (= efe lem yeddebberul kavle) …” (Mu’minun 23/68)

“Sana [bu] mubarek Kitabı indirdik, ayetlerini incelesinler (= li yeddebberu ayatihi) ve sağduyu sahipleri oğut alsınlar (= ve li yezzekkeru ulil elbab).” (Sad 38/29)

Ulil elbab kelimesinin gectiği ayetler şunlar: 2/179, 2/197, 2/269, 3/7, 3/190, 5/100, 12/111, 13/19, 14/52, 38/29, 38/43, 39/9, 39/18, 39/21, 40/54, 65/10.

“[Bu] Kur’an’ı karşılıklı incelemiyorlar mı (= efe la yetedebberunel kur’an)? Eğer o, Allah’dan başkası tarafından [indirilmiş] olsaydı, onda cok celişkiler bulurlardı (= ihtilafen kesiyra).” (Nisa 4/82)

“Kur’an’ı karşılıklı incelemiyorlar mı? (= efela yetedebberunel kur’ane), yoksa kalpler uzerinde kilitleri mi var? (= akfaluha) (Muhammed 47/24)

“Andolsun Biz insanlar icin bu Kur’anda her misali vurguladık, karşılıklı hatırlatsınlar diye (= ve lekad darabna linnasi fi hazal kur’ani min kulli meselin leallehum yetezekkerun).” (Zumer 39/27)

“De ki: Onu [Kur’an’ı] goklerdeki ve yerdeki sırları bilen indirdi; O cok bağışlayan, cok esirgeyendir. (= kul enzelehu ellezi ya’lemu-s sirra fi-s semavati vel ard).” (Furkan 25/6)

“[O gun] Resul de: ‘Ya Rabbi, ulusum bu Kur’anı terkedip gittiler (= ve kale’r rasulu ya rabbi inne kavmi ittehazu haazel kur’ane mehcura).” (Furkan 25/30)

“Andolsun Biz Kur’an’ı oğut [alacaklar] icin kolaylaştırdık, oğut alan(?) (= muddekir) yok mudur?” (= ve lekad yessernel kur’ane lizzikri fe hel min muddekir).” (Kamer 54/17)

“Andolsun Biz Kur’an’ı oğut [alacaklar] icin kolaylaştırdık, oğut alan yok mudur?” (Kamer 54/22)

“Andolsun Biz Kur’an’ı oğut [alacaklar] icin kolaylaştırdık, oğut alan yok mudur?” (Kamer 54/32)

“Andolsun Biz Kur’an’ı oğut [alacaklar] icin kolaylaştırdık, oğut alan yok mudur?” (Kamer 54/40)

“Biz onlara afakda ve kendi nefislerinde ayetlerimizi gostereceğiz ki onun [Kur’an’ın] hakk olduğu iyice belli olsun; Rabbinin herşeye şahid olması yetmez mi?” (Fussilet 41/53)



www.sakirkocabas.com


__________________