HAC İBÂDETİ

Hac Nedir?

Hac kelimesi, lugatte kasd ve teveccuh mÂnasına gelmektedir. Dinî mÂnası ise, belli bir yeri, muayyen bir zamanda, belli hareketlerle ziyaret etmektir.

Belli bir yer, KÂbe-i Muazama ve Arafat'tır.

Muayyen zaman; Şevval, Zilka'de ve Zilhicce ayının ilk 10 gunudur.

Belli hareketler ise; KÂ'be'yi tavaf, Arafatta vakfe, sa'y gibi hacca mahsus hareketlerdir.

Haccın Hukmu Nedir?

Hac ibÂdeti, İslÂmın 5 temel esasından biridir. Hem beden, hem de mal ile yapılan bir ibadettir.

Hicretin 9. yılında farz kılınmıştır. Farziyeti Kitab, Sunnet ve İcma' ile sabit olmuştur.

Kur'Ân-ı Kerîm'de haccın farziyetini bildiren Âyet-i kerîmenin meÂli şoyledir:

Ona (KÂ'beye) bir yol bulabilenlerin (gucu yetenlerin) Beyti hac (ve ziyaret) etmesi Allah'ın insanlar uzerindeki bir hakkıdır. (Âl-i İmrÂn, 97).

Hac, şartlarını haiz olan her erkek ve kadına, omurde bir defa olmak uzere farzdır. Bu husus hadis-i şerîf'te şu şekilde belirtilmiştir:

"Ey insanlar, sizin uzerinize hac farz kılınmıştır. O halde hac ibÂdetini yerine getirin."

(AshÂbının icinden) bir adam sordu:

- Ey Allah'ın Resûlu, her sene mi?

Adam aynı soruyu uc defa tekrarlayıncaya kadar Peygamber (A.S.M.) sustu. Sonra şoyle buyurdu:

"- Eğer ben 'evet' deseydim, her yıl farz olurdu ve buna gucunuz yetmezdi..."

Haccın Şartları Nelerdir?

Haccın şartları uce ayrılır:

1 - Vucubunun şartları,

2 - EdÂsının şartları,

3 - Sıhhatının şartları.

Haccın Vucubunun Şartları Nelerdir?

Haccın bir kimseye vÂcib, yani, farz olması icin o kimsede şu şartların bulunması gereklidir:

1 - Musluman olmak.

2 - Âkıl ve bÂliğ olmak.

3 - Hur olmak.

4 - Yol masraflarını karşılayacak ve gidip gelinceye kadar başkalarına muhtac olmayacak şekilde ailesinin, coluk cocuklarının ve kendisinin gecimini te'min edecek maddî imkÂna sahip olmak.

5 - Haccın farz olduğunu bilmek.

Haccın EdÂsının Şartları Nelerdir?

Kendisine hac farz olan bir kimse, bu hac farîzasını yerine getirebilmesi, ed edebilmesi icin şu şartların da bulunması gerekmektedir:

1 - Sıhhat. Hacı adayının hac farîzasını yerine getirebilecek kadar sıhhatli olması şarttır. Koturum, ayakları kesik, felcli, yolculuğa dayanamıyacak kadar yaşlı kimselere zengin bile olsalar hac farz değildir. Başkalarını kendi yerlerine haccettirmek de uzerlerine gerekmez. Hapiste bulunanlar icin de durum boyledir. İki gozu Âm olanların kendilerini hacca goturecek kimseleri yoksa bunlara da hac farz değildir. Ancak vucudu sağlam, sıhhati yerinde iken kendisine hac farz olup da haccetmeyen, sonra da bu şekilde hacca mÂni bir hastalığa yakalanan kimseye ise hac farz olmaktan duşmez. Cunku hac kendisine sağlığı yerinde iken farz olmuş, o ise gitmeyip haccı te'hir etmiştir. Bu bakımdan kendisi gidemiyecek bir hastalığa yakalanmış olsa bile, kendi yerine başkasını hacca gondermesi ve hac farîzasını mutlaka yerine getirmesi şarttır.

2 - Yol emniyeti. İster kara, ister deniz, isterse hava olsun yolda selÂmet ve emniyet bulunduğu takdirde haccın edÂsı farz olur. Yolda harb veya başka bir sebeble emniyet olmadığı takdirde ise haccın edÂsı farz olmaktan cıkar.

3 - Kadının yanında kocasının veya bir mahreminin bulunması. Hacca gidecek kadının bulunduğu yerle KÂbe arasında bir sefer mesafesi (90 km.'lik yol) veya daha fazla mesafe bulunduğu zaman kadın ister genc, isterse yaşlı olsun, beraberinde kocası veya bir mahremi bulunmadan haccedemez. Kadına mahrem sayılanlar, onun ebedî olarak kendileriyle evlenemeyeceği kimselerdir. Bununla beraber bu kimselerin Âkıl, bÂliğ ve kendilerine guvenilir kimseler olmaları da şarttır.

Kadını hacca goturecek olan kocanın veya mahremin yol ve nafaka masrafları, kadın tarafından odenir. Kendisini hacca goturecek mahremi bulunup kendisinin o mahremin yol ve nafaka masraflarını karşılayabilecek malî imkÂnı da olsa kadına kocasının izni olmasa bile hac farz olur. Fakat nafile hac icin kocanın izni şarttır.

4 - Kadınlar icin iddet hÂli olmamak. Kocasından boşanmış veya kocası vefat etmiş kadınlar, iddet hÂli icine girmiş olurlar. İddet muddeti, kocanın vefatı dolayısıyla 4 ay 10 gun, boşanmalarda ise uc aylık bir zamandır. İddet hÂlinde bulunan kadınlar evlenemiyecekleri gibi, hacca da gidemezler.

Haccın Sahih Olmasının Şartları Nelerdir?

Haccın sahih olmasının şartı 3'tur:

1 - Zaman (vakt-i mahsus): Haccın rukunleri, kendilerine mahsus zaman icinde yapıldıkları takdirde sahih olur. Başka zamanlarda yapılırsa hac sahih olmaz; bozulmuş, bÂtıl olmuş olur.

Zamandan murad, ziyaret tavafının ve Arafatta vakfenin vaktidir. Cunku hacın rukunleri bu ikisidir.

Arafatta vakfenin vakti, Arefe gunu oğleden sonra Kurban bayramının 1. gunu fecrin doğuşuna kadardır.

KÂbe'yi ziyaret tavafının vakti ise, kurban bayramının 1. gunu fecrin doğuşundan itibaren omrun sonuna kadardır.

Bir de Şevval ve Zilka'de ayları ve Zilhicce'nin ilk 10 gunu haricinde hac işlerinden herhangi birini yapmak sahih olmaz. Mesel bu aylar dışında hac icin tavaf veya sa'y yapılmış olsa, sahih olmaz. Ancak ihrama girmek kerahetle cÂiz olur.

2 - MekÂn (MekÂn-ı mahsus):

Vakfe icin şart olan mekÂn, Arafat dağı; ziyaret tavafı icin, şart olan mekÂn ise, Mescid-i Haram'dır.

3 - İhram: Hac icin niyet edip ihrama girmedikce hac sahih olmaz. İhrama mîkatta veya mîkattan once girilmesi şarttır.

Haccın Rukunleri Nelerdir?

Haccın rukunleri ikidir:

1 - Arafatta bir muddet beklemek. Buna vakfe denir.

2 - Ziyaret tavafı yapmak.

Bu ikisinden birisi yapılmadığı takdirde hac fÂsid olur, bozulur. Vakfe, tavafdan daha kuvvetli bir rukundur. Cunku Arafatta vakfeden once cinsî munasebet yapılırsa hac bozulur. Fakat ziyaret tavafından once yapılırsa, hac bozulmaz, ceza gerekir.

Haccın VÂcibleri Nelerdir?

1 - Saf ile Merve arasında yurumek (sa'y etmek).

2 - Muzdelife'de vakfe yapmak. Bu vakfenin vakti, kurban bayramının birinci gunu fecrin doğuşundan itibaren gun ağarıncaya kadar gecen suredir. Bu sure icinde az bir vakit dahi olsa Muzdelife'de bulunulursa vÂcib yerine gelmiş olur.

3 - Mina'da şeytan taşlamak, Mina'da taş atılacak uc tane yer vardır. Bunlara Cemre-i Akabe, Cemre-i Vusta ve Cemre-i Suğra denir.

Birinci gun sadece Akabe Cemresine taş atılır. Kurbanın ikinci, ucuncu ve dorduncu gunleri ise, her uc cemre de taşlanır. Once Cemre-i Suğra'dan başlanır, sonra Vusta'ya, daha sonra da Akabe'ye atılır. Her bir cemreye, 7 tane taş atılır.

4 - Başı traş etmek veyahut sacları kısaltmak.

5 - Veda (Sader) tavafını yapmak.

6 - Mikatlardan ihrama girmek de vÂcibdir. Hacca niyet edip ihrama girmek farz ise de, bunun mikatlarda yapılması vÂcibtir. Mîkatlarda ihrama girilmezse vÂcib terkedilmiş olacağından kurban kesmek gerekir. Veya geri donulup mîkatta ihrama girmek gerekir.

7 - Arefe gunu oğleden itibaren guneş batıncaya kadar Arafat'ta beklemek.

8 - Farz olan ziyaret tavafının farz olan dort şavtına uc şavt daha ilÂve ederek yediye tamamlamak.

9 - Ziyaret tavafını bayram gunleri icinde yapmak.

10 - Tavafa Hacer-i Esved'den başlayıp Hacer-i Esved'i sola alarak Hatîm arkasından yaya olarak KÂbe'yi tavÂf etmek.

11 - Tavaflardan sonra, Harem-i Şerîf'te iki rek'at namaz kılmak.

12 - Kıran ve Temettu haccı yapanlar icin, Harem dahilinde kurban kesmek.

Haccın Sunnetleri Nelerdir?

Haccın başlıca sunnetleri şunlardır:

1 - İhrama niyet edileceği zaman gusletmek.

2 - İki parca hÂlinde olan ozel ihram ortuleriyle vucudunu ortmek.

3 - İki rek'at ihram namazı kılmak.

4 - İhrama girdikten sonra telbiye getirmek.

Telbiye şudur:

لَبَّيْكَ اَللّهُمَّ لَبَّيْكَ لاَشَريكَ لَكَ لَبَّيْكَ اِنَّالْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ لاَشَريكَ لَكَ Lebbeyk, Allahumme lebbeyk. Lebbeyk l şerîke leke lebbeyk. İnnel-hamde ve'n-nimete leke ve'l-mulk. L şerîke lek

5 - Kudum tavÂfı yapmak.

6 - Farz ve vÂcib tavaflar dışında cokca tavaf yapmak.

7 - Sa'y yaparken iki yeşil direk arasında koşmak.

8 - Zilhicce'nin 8. gunu Mina'ya cıkıp orada gecelemek.

9 - Arefe gunu guneş doğduktan sonra Arafat'a cıkmak.

10 - Muzdelife'den Mina'ya guneş doğmadan once donmek.

11 - Kurban bayramının gecelerini Mina'da gecirmek.

12 - Muzdelife'de gecelemek.

13 - Mina'da cemrelere taş atarken sırayı gozetmek.

14 - Arafat'ta huzur ve huşu' icinde Allah'a dua edip yalvarmak.

15 - Kurban bayramının birinci gunu Mina'da ilk taş atmayı guneşin doğuşu ile oğle vakti arasında yapmak.

16 - Tavaflardan sonra Zemzem kuyusuna gidip su icmek.

17 - Hacer-i Esved'i opmek veya istilÂmda bulunmak.

Haccın ÂdÂbı Nelerdir?

Haccın edebleri coktur. Onemli bazıları şunlardır:

1 - Hacı adayının mevcut borcları varsa hacca gitmeden evvel onları odemesi.

2 - Tecrubeli ve bilgili kimselerle konuşup onlardan bilgi almak. Haccın fiil ve hareketlerini guzelce oğrenmek.

3 - Dargın olduğu kimselerle barışıp helÂllaşmak.

4 - İbadetlerindeki noksanlarını tamamlayıp gidermek. Kaza namazları ve kaza orucları varsa onları yerine getirmek.

5 - Gunahlarından samimi ve hÂlis bir niyetle tevbe etmek.

6 - İyi bir arkadaş edinmek.

7 - Akraba ve dostlarla vedalaşmak ve dualarını istemek.

8 - Evden yolculuğa cıkmadan evvel iki rek'at namaz kılmak.

9 - Hacdan donuşte evde iki rek'at namaz kılmak.

10 - Evden sevincle cıkmak ve yolda zamanı dua ile, zikirle gecirmek.

11 - Evden cıkarken Besmele cekip Âyete'l-Kursî'yi, İhlÂs'ı ve Muavvizeteyn'i okumak.

12 - Elde emanetler varsa sÂhiplerine iade etmek.

13 - Fakirlere bol bol sadaka dağıtmak.

14 - Daima abdestli bulunmaya gayret etmek.

15 - Haremeyn'de hic olmazsa bir hatim indirmek.

İHRAM

İhram Nedir?

İhram haccın ve omrenin sıhhat şartıdır. İhrama girmeden hac ve omre yapılamaz.

İhram, hac ve omre yapmak niyetiyle, serbest olduğu zaman kendisine helÂl olan bÂzı şeyleri haram kılmak demektir.

İhramın şartı, hacca veya omreye niyet edip telbiye getirmektir. İkisi birlikte yapılmalıdır.

İhrama Nerede Girilir?

KÂbe merkez olmak uzere bunun yaklaşık olarak 10 ve 15 km.lik mesafelerle cevrili bolgesine harem denilir ki bu bolge ozel sınırlarla işaretlenmiştir.

Harem cevresinde 5 yer vardır ki hacı adaylarının bu yerleri ihramsız olarak gecmeleri yasaktır. Bu yerlere mîkat denir. Mîkat yerleri ile Harem hududu arasında kalan bolgeye ise, Hıll adı verilir.

Hacı adayları mîkata varmadan once de ihrama girebilirler. Onceden ihrama girilmemişse, mutlaka mîkatlarda veya o mîkatların hizasında ihrama girilmelidir.

Mîkatta ihrama girilmeden gecilirse ceza olarak bir kurban kesmek veya tekrar geri donup mîkattan ihrama girmek gerekir.

Mikatlar

İhramsız gecilmesi cÂiz olmayan 5 mîkat şunlardır:

1. Zu'l Huleyfe: Mekke'ye Medine istikametinden gelenlerin mîkatıdır. Resûlullah Efendimiz Veda Haccında ihrama buradan girmiştir. Bugunku adı Ebyar-ı Ali'dir.

Mekke'ye en uzak mîkat budur, Medine'ye 11, Mekke'ye ise 450 km. mesafededir.

2. ZÂtu Irk: Iraklıların ve Irak yonunden gelenlerin mîkatıdır.

3. Cuhfe: Şam'dan ve Şam yonunden gelenlerin mîkatıdır. Mekke'ye 187 km. mesafededir. Turkiye'den gidenlerin mîkatı budur.

4. Karn veya Karnu'l MenÂzil: Necid bolgesinde oturanlarla bu yonden hacca gidenlerin mîkatıdır. Mekke'ye mesafesi 94 km. dir.

5. Yelemlem: Yemen'den ve Yemen yonunden gelenlerin mîkatıdır. Mekke ile arası 54 km. dir. En yakın mîkat budur.

Kızıl Deniz, Suveyş tarafından gelenler Cuhfe yakınındaki Rabığ hizasında ihrama girerler. Geliş istikametine gore Cidde de mîkat sayılmaktadır. Rabığ Mekke'ye yaklaşık 200 km. mesafededir.

Eğer yasaklarına riayet edebileceğine guveniyorsa hacı adayının mîkata varmadan, hatta hac icin yola cıkarken ihrama girmesi daha faziletlidir.

Kendi mîkatını ihramsız gecen bir kimse başka bir mîkattan da ihrama girebilir. Fakat kendi mîkatında ihrama girmek daha faziletlidir.

Mevcut bu 5 yoldan değil de başka yol ve istikametlerden Mekke'ye girmek isteyenler, bu 5 mîkatın herhangi birinin hizasından ihrama girebilirler. Hava ve deniz yolculuklarında da durum boyledir.

Mekkelilerin hac icin mîkatları Harem'dir. Omre icin ise, Hill'dir. Yani Mekke'de oturanlar, omre icin ihrama gireceklerinde Harem hududundan cıkıp Hill bolgesinin herhangi bir yerinde ihrama girerler.

İhrama Nasıl Girilir?

İhrama girileceği zaman gusledilir, gusletmek imkÂnı yoksa abdest alınır. İhrama girerken yapılacak gusul sunnet-i muekkededir. Bu gusul, hadesten taharet icin değil, maddî temizlik icindir. Bu bakımdan hayız ve nifas hÂlindeki kadınlar bile gusledebilirler.

Tam bir temizlik icin, ayrıca tırnaklar kesilir, bıyıklar kısaltılır, koltuk altları ve kasıklar traş edilir.

Bu temizlikleri yolda ihrama girerken yapmak imkÂnı olmayacaksa, evde yola cıkmadan evvel yapmak lÂzımdır.

Bundan sonra ayakkabılar ve dikişli elbiseler cıkarılır. İzar ve rida adı verilen iki parcadan ibaret bir ortu ile vucut ortulur. Gobekten diz kapakları altına kadar sarılarak giyilen parcaya izar ve belden yukarı omuzlar uzerine alınana da rida denilir. Bu ortulerin beyaz ve yeni olması guzeldir. Yeni olmasa bile temiz olması şarttır.

Kadınlar el ve yuzleri -sacları gorulmemek kaydıyla- acık olarak gunluk kıyafetleriyle ihram vaziyeti alırlar.

Sonra guzel kokulardan bir koku surunur. Ancak kokunun ihrama girdikten sonra vucutta veya elbisede renk ve izi kalmamalıdır. Kokusu kalabilir.

İhrama sarılıp kokulandıktan sonra iki rek'at namaz kılınır. Vakit kerahet vakti ise namaz kılınmaz. Kılınan bu namaz, sunnettir. Birinci rek'atında FÂtiha'dan sonra KÂfirûn sûresini, ikinci rek'atta da İhlÂs sûresini okumak faziletlidir.

Namazın sonunda Allah'tan hac icin yardım ve kolaylık istenir.

"Allahım, hac etmek istiyorum, onu bana kolaylaştır ve benden kabul buyur" diye dua edilir.

Bu umresiz sadece hac yapmak niyetiyle ihrama girildiği takdirdedir. Temettu haccı yapmak isteyenler hacca değil umreye niyet ederler. Kıran haccı yapmak istiyenler ise, umre ile haccı birlikte niyet ederler.

Bu niyet ve duayı muteÂkip telbiyeye başlanır.

Telbiye, hacının Allah'ın emrine ÂmÂde ve onu yerine getirmek icin can attığını ifade eder. "Buyur Allahım, emrine ÂmÂdeyim" demektir. Boylece ihrama girilmiş olur. Artık yol boyunca Peygamber Efendimize bol bol salÂvatlar getirilir, dualar yapılır; zikir, tesbih ve tehlilde bulunulur. Farz namazların ardından da cokca telbiye getirilir. Telbiyeleri yuksek sesle soylemek, erkekler icin mustehabtır; kadınlar ise seslerini yukseltmeden soylerler.
İhramlıya Yasak Olan Hususlar Nelerdir?

İhramlı kimseye bazı hususlar haram, bazı hususlar da mekruhtur.

1 - Ailesi yanında olanların hanımıyla cinsî munasebette bulunmaları veya cinsî yaklaşmaya sebeb olabilecek soz, fiil ve hareketlerde bulunmaları haramdır.

2 - Kafiledeki arkadaşlarıyla, kafile idarecisi veya vasıta şoforleriyle kavga etmek, yersiz munakaşa ve mucadelede bulunmak, sovup saymak, hakaret etmek de haramdır.

3 - Avlanmak veya bir avcıya işaretle bile olsa yardımda bulunmak haramdır. Ancak deniz avı serbesttir.

4 - Harem dahilinde bulunan yeşil otları koparmaktan, ciğneyip ezmekten, budamaktan ve zararsız hayvanları oldurmekten de sakınmalıdır.

5 - İhramlı iken koku surunmek, traş olmak, tırnaklarını kesmek veya vucudunun herhangi bir yerinden kıl koparmak da haramdır. Bu bakımdan başın kaşınmaması gerekir. Cunku sac dokulebilir. Fakat sacı dokmeden hafifce kaşımada bir mahzur yoktur.

6 - Başa takke giymek veya sarık sarmak da haramdır. Ancak başa değdirmeden sıcaktan korunmak icin başın ustunde şemsiye taşınabilir.

7 - Pantolon, palto, mintan gibi dikişli elbiseler giymek de haramdır. Ancak erkeklerin uşuduğu icin veya başka bir zarurete binaen dikişli elbiseleri sırtlarına almalarında bir mahzur yoktur. Dikişli elbiseden kasıt, vucud olculerine gore dikilmiş gomlek, pijama gibi elbiselerdir. Peştemal şeklindeki ihramların kenarındaki dikişlerin zararı yoktur, sokulmesi gerekmez.

8 - Vucudun neresine olursa olsun, ihramlı kimsenin kına surmesi cÂiz değildir.

9 - Corap ve ayakkabı giyilmesi de cÂiz değildir.

İhramlıya Mubah Olan Hususlar Nelerdir?

1 - İhramlının kan aldırması....

2 - Kıl koparmadan vucudun herhangi bir yerini veya başını kaşıması...

3 - Kirlerden temizlenmek icin başını veya vucudunu yıkamak da mubahtır. Bu esnada kokusuz sabun da kullanılabilir.

Yalnız, başında bit, pire gibi parazitler varsa, onları oldurmek cÂiz değildir, tutup yere atabilir.

4 - Sıcaktan korunmak icin bir ağac, ev, cadır altına sığınılabileceği gibi, şemsiye de taşınabilir. Yeter ki şemsiye başa değdirilmesin. Bir anlık dokunmanın ise, bir zararı yoktur.

5 - Kemer takmak, silÂh kuşanmak, yuzuk ve saat takmak, kokusuz surme cekmek de ihramlıya mubah olan hususlardandır.

Ayağa, topukları ve uzeri acık nalın şeklinde bir ayakkabı giymek de cÂizdir.

İhramdan Nasıl Cıkılır?

İhramdan cıkmak icin erkekler saclarını ya ustura ile traş ettirirler veya en az parmak ucları kadar 1,5-2 santim kısalttırırlar. Başı traş ettirmek, kısalttırmaktan efdaldir.

Kadınlar ise traş olmazlar, uclarından kısaltırlar.

Boylece ihramdan cıkılmış olur...

TAVÂF

Tavaf Nedir?

Tavaf, lugatte, bir şey'in etrafında dolanmak demektir. Dinî mÂnası ise, KÂbe'nin etrafında 7 kere dolanmak demektir. KÂbe'nin etrafında her bir devire şavt denir. 7 şavt bir tavaf olur.

Tavafın VÂcibleri Nelerdir?

1. Tavafa Hacer-i Esved'den başlamak.

2. Tavafı KÂbe'yi sol tarafına alıp rukn-u Irakî yonune ilerleyerek yapmak.

3. Ozurlu değilse tavafı yuruyerek yapmak.

4. Tavafı Hatîm denen KÂbe etrafındaki duvarın dışından yapmak.

5. Tavafta bulunurken abdestli olmak.

6. Tavaf bitince iki rek'at namaz kılmak.

Tavafın vÂciblerinden herhangi birinin terki, cezayı gerektirir. Tavaf yeniden yapılırsa ceza duşer.

Tavafın Sunnetleri Nelerdir?

1 - Sadece Kudum ve Ziyaret tavafına mahsus olmak uzere tavafın ilk uc şavtında, belden yukarı sarılan ihramın bir ucunu sağ koltuk altına, diğer ucunu da sol omuz uzerine alarak sağ omuzu cıplak bırakmak. Buna ıztıba denir.

2 - Yine sadece Kudum ve Ziyaret tavafına mahsus olmak uzere tavafın ilk uc şavtında erkeklerin remel denen omuzları silkerek calımlı yurumeleri...

3 - Tavafın her şavtında Hacer-i Esvedi mumkunse opmek, değil ise uzaktan istilÂm etmek. İstilÂm, Hacer-i Esved'i selÂmlamak demektir.

4 - Tavaf namazından sonra Makam-ı İbrahim arkasında dua etmek.

Tavafın sunnetlerinin mazeretsiz terki mekruhtur. Fakat mazeretsiz de terkedilmiş olsa cezayı gerektirmez.

Tavaf Nasıl Yapılır?

Once farz, vÂcib, nafile tavaflardan hangisi yapılacaksa ona niyet edilir. Her tavafın yapılışı aynıdır. Fark, sadece farz, vÂcib ve sunnet oluşundadır. Bu bakımdan niyette, yapılacak tavafın nevî belirtilir.

Tavafa niyetten sonra, doğruca Hacer-i Esved'in bulunduğu yere gidilir. Mumkun olduğu takdirde başkasına eziyet vermeksizin eller Hacer-i Esved uzerine konur ve taş opulur. Yaklaşıp opmek mumkun olmadığı takdirde, yalnız el surulur, bu da mumkun olmazsa Hacer-i Esved'e karşı durulup ellerin ici taşa doğru gelmek uzere eller kaldırılır ve tekbir, tahmid ve salÂvat getirilir. Daha sonra el icleri opulerek yuzlere surulur. Bu fiile istilÂm denir. Sevab bakımından istilÂm ile Hacer-i Esved'i opmek arasında bir fark yoktur. İstilÂmda şu du okunur:

BismillÂhi vallÂhu ekber, Allahumme îmanen bike ve tasdîkan bi-kitÂbike ve vefÂen bi-ahdike ve't-tibÂan li-sunneti nebiyyike sallÂllahu aleyhi ve sellem.

بِسْمِ اللّهِ وَاللّهُ اَكْبَرُ اَللّهُمَّ ايمَانًا بِكَ وَتَصْديقًا بِكِتَابِكَ وَوَفَاءً بِعَهْدِكَ وَاتِّبَاعًا لِسُنَّةِ نَبِيِّكَ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ "Allah'ın adıyla... Allah en buyuktur. Allahım! Sana iman ederek kitÂbını tasdîk, ahdine vef ve Peygamberinin sunnetine uyarak..."

Bundan sonra KÂbe sol tarafa alınarak etrafında donulmeye başlanır. Hacer-i Esved'den başlanıp yine Hacer-i Esved'e gelinen her donuşe bir şavt denir. Bir tavaf, 7 şavttan ibarettir. Tavafın ilk uc şavtında erkekler sağ omuzlarını acarak ve pehlivanlar gibi omuzlarını silker bir vaziyette canlı ve calımlı bir yuruyuşle yururler. Omuz acmaya ıztıba, canlı calımlı yurumeye de remel denir. Iztıba ve remel yapılması sunnettir ve sadece ziyaret ve kudum tavaflarında yapılır. Diğer tavaflarda yapılmazlar.

Tavaf, Hatîm'in arkasından yapılır. Aslen KÂbe'den olup sonra dışarıda bırakılan ve yarım ay şeklinde cevrelenen yere Hatîm denir. Bu kısım KÂbe'den sayıldığı icin, tavaf bunun dışından yapılmaktadır.

KÂbe'nin kapısında ve koşelerinin herbirinde dualar okunur, salÂt u selÂm, tekbir ve tehliller getirilir.

KÂbe'nin 4 koşesi vardır ki bunlara rukun denir. Hacer-i Esved'in bulunduğu rukunden sonra sağdan sola doğru sırası ile Rukn-i Irakî, Rukn-i ŞÃ‚mî ve Rukn-i Yemanî gelir. Rukn-i YemÂnî'nin istilÂm edilmesinde bir beis yoktur. Diğer iki rukun istilÂm edilmezler.

Hacer-i Esved'e her uğrandıkca mumkunse opulur veya el surulur. Mumkun değilse istilÂm yapılır. Sonra tekrar tavafa devam edilir. KÂbe

etrafında 7 donuş (7 şavt) tamamlanınca, Hacer-i Esved istilÂm edilerek tavaf tamam edilmiş olur. Bundan sonra yer bulunduğu takdirde Makam-ı İbrahim'de, yer bulunamazsa Mescid-i Haram'ın munasip bir yerinde iki rek'at tavaf namazı kılınır. Bu namaz vÂcibdir. Birinci rek'atta KÂfirûn, ikinci rek'atta ise İhlÂs sûreleri okunur.. Bu namaz da, kerahet vakitleri dışında kılınır. Bu bakımdan ikindiden sonra tavaf eden kimse akşam namazını bekler. Akşamın farzından sonra tavaf namazınını kılar, sonra akşamın sunnetini kılar.

Resûlullah Efendimiz bir hadîs-i şerîflerinde tavaf namazı kılan kimselerin bir kole Âzad etmiş kadar ecir ve sevab alacaklarını belirtmiştir.

Tavaf namazını bitirdikten sonra, KÂbe-i Muazzama'ya yonelerek ayakta ihlÂs ve samimiyetle dualar edilir.

Sonra Zemzem kuyusuna gidilip şu dua okunarak su icilir:

"Allahım, senden geniş rızık, faydalı ilim ve her turlu hastalıklardan da şifa

Kac Ceşit Tavaf Vardır?

5 ceşit tavaf vardır:

1 - Ziyaret tavafı: Haccın ruknunden biri olan farz tavaftır. Yapılış zamanı, Kurban bayramının birinci gunu fecrin doğuşundan itibaren omrun sonuna kadardır. Ancak bu tavafın, Kurban bayramı gunleri icinde yerine getirilmesi vÂcibdir. Tamamıyla terki hÂlinde, hac bozulur, bÂtıl olur.

2 - Kudum tavafı: Mekke'ye ayak basıldığı zaman yapılan sunnet bir tavaftır. Haricten Mekke'ye gelenler tarafından yapılır.

3 - Ved tavafı: Bu tavaf vÂcibdir. Buna Sader tavafı, VÂcib tavaf, KÂbe'yi son ziyaret tavafı adı da verilir. Mina'daki cemrelerin taşlanması işi bitip Mekke'ye donuldukten sonra, Mekke'den memlekete donmek istendiğinde son vazife olarak Ved tavafı yapılır. Mekkelilere bu tavaf vÂcib değildir. Hayız ve nifas hÂlindeki kadınlar icin de, vÂcib olmaktan cıkar, uzerlerinden sÂkıt olur.

4 - Umre tavafı: Umrenin ruknu olan tavaftır. Bu tavaf yapılmadan omre yerine getirilmiş olmaz.

5 - Tatavvu tavafı: Farz, vÂcib ve sunnet tavafın dışında yapılan nafile tavaflardır.

SA'Y

Sa'y Nedir?

Sa'y, KÂbe'nin doğusundaki Saf ile Merve denilen iki tepe arasında koşarak yurumek demektir.

Sa'y'in VÂcibleri Nelerdir?

1. Sa'y'in tavaftan sonra olması.

2. Sa'yi 7 şavt yapmak. Saf ile Merve arasında hem gitmek, hem de gelmek birer şavt sayılır.

3. Sa'yi bizzat yuruyerek yapmak.

4. Sa'ye SafÂ'dan başlayıp Merve'de bitirmek.

Sa'y'in Sunnetleri Nelerdir?

1. Tavaftan hemen sonra sa'y'e başlayıp arasını acmamak.

2. Abdesti yoksa abdest almak, sa'y'i abdestli olarak yapmak. Hayız ve nifas hÂlindeki kadının sa'y'i, ozrunden dolayı kerahetsiz sahihtir.

3. Meyleyn-i ahdareyn adı verilen iki yeşil direk arasında hervele yapmak. Hervele, koşma ile yurume arasında bir yuruyuş tarzıdır ki, buna canlı, hararetli yuruyuş de diyebiliriz. Hanımlar hervele yapmazlar.

4. Sa'y esnasında tekbir, tehlil ve salÂvat getirmek. Dua etmek.

5. Her şavtta Saf ile Merve'de yuzunu KÂbe'ye donup tekbir, tehlil ve dua etmek. (Duada elleri semaya kaldırmak mustehabdır.)

Sa'y Nasıl Yapılır?

Tavaf namazını kılıp Zemzem suyunu da ictikten sonra, sa'y yapılmak isteniyorsa, tekrar Hacer-i Esved'e donulur, opulur veya el surulur, yahut da bunlar mumkun olmazsa uzaktan istilÂm edilir. Sonra SafÂ'ya cıkmak uzere Mescidden dışarı cıkılır. Her kapıdan SafÂ'ya cıkılabilir, fakat Saf kapısından cıkılması daha iyidir. Sol ayakla mescidden cıkılır, Saf tepesine gidilir. Orada KÂbe'ye yonelik olarak eller havaya kaldırılır ve uc defa tekbir getirilir; tehlil, tahmid getirilir ve salÂvatlar, istenen dualar yapılır.

Sonra sa'y etmeye niyet edilerek Merve'ye doğru vekarla yurunmeye başlanır. Yeşil renkli iki direk arasına varınca hervele yapılır. Yani, koşma ile yurume arasında calımlı calımlı yurunur. Direkler gecilince yine normal olarak vekarla yurunur. Merve tepesine varılır. Burada da KÂbe'ye karşı durulur. SafÂ'daki gibi tekbirler getirilir, tahmid, tehlil ve dualar okunur. Boylece sa'y'ın bir şavtı tamamlanmış olur. Sonra aynı şekilde SafÂ'ya geri donulur. Gidiş donuş yolları ayrı ayrıdır. Her şavtta

iki yeşil direk arasında hervele yapılır. Yedinci şavt Merve'de tamamlanır. Boylece SafÂ'dan Merve'ye 4 gidiş, Merve'den SafÂ'ya 3 donuş yapılmış olur. SafÂ'dan Merve'ye gidiş bir şavt (devir) olduğu gibi Merve'den SafÂ'ya donuş de bir şavttır.

Sa'y tavaftan sonra yapılır. Tavaftan once yapılan sa'y'ın iadesi gerekir.

ARAFATTA VAKFE

Vakfe Nedir?

Mekke civarındaki Arafat dağının bulunduğu yerde bir miktar durmaya vakfe denir ki haccın rukunlerindendir. Bu rukun yerine getirilmeden hac bozulur, sahih olmaz. Bu sebeble Peygamberimiz: "Hac, Arafat'tır" buyurmuştur.

Vakfenin şartı vakittir. Vakitten kasıd ise, Zilhicce'nin 9. gunu yani arefe gunu oğleden itibaren Kurban bayramının 1. gunu fecrin doğuşuna kadar olan sure icinde Arafat'da bir muddet bile olsa bulunmaktır. Bu sure icinde Arafat'a ulaşamayanların haccı bÂtıl olur, bozulur. Arafat'da vakfe icin niyet şart olmadığı gibi, vakfede bulunduğu yerin Arafat olduğunu bilmek de gerekmez. Yeter ki vakit icinde orada bulunsun.

Vakfenin VÂcibleri Nelerdir?

Arafat'a gunduzden gelenler icin, orada guneş batıncaya kadar kalmak, guneş batmadan bir tarafa ayrılmamak vÂcibdir. Gece gelenler icin bu vÂcib duşer.

Vakfenin Sunnetleri Nelerdir?

Vakfenin başlıca sunnetleri şunlardır:

1 - Vakfe icin gusletmek.

2 - Hacıların o gunku oğle ve ikindi namazlarını oğle vaktinde birleştirerek kılmaları (cem'-i takdim).

3 - Vakfeyi bu namazın akabinde yapmaya başlamak.

4 - Oruclu olmamak.

5 - Abdestli bulunmak.

6 - Kalb ve ruhu dunyevî meşgale ve duşuncelerden uzak bulundurmak.

7 - Elleri acık olarak havaya kaldırıp bol bol tekbir, tesbih ve salÂvatta bulunmak. Kendisi, ana-babası, yakınları ve butun mu'minler icin bol bol dua etmek.

8 - Vakfe esnasında kıble istikametine yonelmek.

Vakfenin ayakta yapılması şart değildir. Oturarak da yapılabilir. Fakat ozur yokken oturarak yapmaktan, ayakta yapmak daha faziletlidir.

VÂcib olan, Arafat'da vakfenin, gunduz guneş batıncaya kadar yapılmasıdır. Mazeretsiz olarak vakfeyi geceye bırakmamalıdır.

Arafat vÂdisinin Urene vadisi dışında her yerinde vakfe yapılabilir. Urene vadisi, Arafat bolgesinden değildir. Burada bulunan Nemire mescidinin guney kısmı da vakfe dışında kalmaktadır. Vakfenin Cebel-i Rahme denilen tepenin eteklerinde yapılması ise sunnettir.

AREFE GUNUNDEKİ RAHMET TECELLİSİ

"Şeytanın arefe gununden başka bir gunde, daha zelil, daha hakir, daha kucuk ve daha ofkeli olduğu gorulmemiştir. Bu, Allah'ın rahmetinin inmesinden ve Allah'ın buyuk gunahları bağışlamasından dolayıdır." (Malik)

Hadiste, Arefe gununde, Allah'ın rahmetinin, af ve mağfiretinin azamî boyutlarda tecelli edeceği ifade edilmektedir. Oyle ki, Allah en buyuk gunahları bile o gun bağışlayacaktır.

Bu yuzden Arefe gunu, şeytanın zillet gunudur. Ofkesinden kahrolduğu, tum yaptıklarının boşa cıktığı vaveyl zamanıdır.

Arefe gunu, oyle yuce bir gundur ki, kim bu gunde kulağına, gozune ve diline sahip olursa bağışlanır. (Ahmed)

Arefe gunu, Allah TeÂlÂ, kullarına rahmetiyle tecelli eder, sonra meleklerine karşı onlarla ovunur. (İbn-i Mace)

ŞEYTAN TAŞLAMA (REMY-İ CİMAR)

Remy-i Cimar Ne Demektir?

Cemre adı verilen yerlere ufak taşlar atmak demektir. Buna dilimizde Şeytan Taşlama denir.

Mina'da taş atılacak uc yer vardır.

1. Cemre-i suğra (Kucuk şeytan).

2. Cemre-i vusta (Ortanca şeytan).

3. Cemre-i akabe (Buyuk şeytan).

Kurban bayramının 4 gunu boyunca buralara taş atmak, haccın vÂcibleri arasında gelmektedir.

Şeytan Nasıl Taşlanır?

Birinci gun, yani, Kurban bayramı gunu sadece Cemre-i Akabe'ye taş atılır. Sunnet olan guneşin doğuşundan oğleye kadar olan sure icinde taşları atmaktır. Oğleden sonra akşam guneş batıncaya kadarki sure icinde de atılması cÂizdir.

İkinci, ucuncu ve dorduncu gunler ise, butun cemreler taşlanır. Once Cemre-i SuğrÂ'dan başlanır. Sonra vusta, sonra akabe taşlanır. Boylece atılan toplam taş sayısı 70 olur. Ancak bayramın 4. gunu şafak sokmeden Mina'dan ayrılanlara, 4. gunun taşlarını atmak, vÂcib olmaktan cıkar. Bu durumda onların attıkları taş sayısı, 49 olmuş olur.

Bu gunlerde taşların, oğle ile akşam arasında atılması sunnettir. Guneş battıktan sonra atılması ise mekruhtur. Oğleden once de taşlama yapılmaz.

Atılan taşların fasulye buyukluğunde olması gerekli ise de, daha buyuk ve daha kucuk olmaları da cÂizdir.

Her cemreye sağ el ile yedi taş atılır. Yedi taşı avuca alıp bunları toptan atmak, bir taş yerine gecer. Bunun icin 6 taş daha atmak gerekir.

Atılan taşların yıkanmış ve temiz olması şarttır. Pis olduğu bilinen taşı atmak caizse de, mekruhtur. Taşları Muzdelife'den yahut yoldan almak mustehabdır. Cemrelerin yanından taş alıp atmak cÂiz ise de mekruhtur.

Taş, başparmak ile işaret parmağı arasına alınarak atılır. Cemrenin yanına gidip de taş cemrenin ustune konsa, bu kifayet etmez. Mutlaka atılması şarttır.

Taşların, vadinin aşağısından yukarı, Mekke'ye doğru gidilerek atılması sunnettir. Taşları 3,5-5 metre mesafeden atmak gereklidir.

Taşların cemre uzerine veya yakınına duşmesi lÂzımdır. Taşlar 1,5 metreden daha uzağa duşmemelidir. Uzağa duşen taş yerine, yenisi atılmalıdır.

HACLA İLGİLİ OLARAK İŞLENEN SUCLAR VE CEZALAR

Haccın Bozulmasına Sebeb Olan Fiiller Nelerdir?

2 sebebden dolayı hac bozulur:

1 - Arefe gunu oğleden itibaren bayramın 1. gunu fecir vaktine kadar olan sure icinde Arafatta vakfe yapılmazsa hac bozulur.

2 - Arafatta vakfeden evvel ailesi ile cinsî munasebette bulunmak da haccı bozar, ifsad eder.

Bu iki sebebden dolayı haccı bozulan kimse, ertesi sene kaz ederek haccını tamamlar.

Haccı bozulan kimse, "nasıl olsa haccım bozuldu" diyerek kalan hac vazifelerini yapmamazlık edemez.

Cinsî munasebet (cima') sebebiyle hacları bozulan karı-kocanın her ikisine de, ceza olarak en az birer koyun kesmeleri vÂcib olur.

Arafatta vakfeden sonra cima' yapılırsa hac bozulmaz, her ikisine de birer deve kurban etmek ceza olarak gerekir.

Traş olup ihramdan cıktıktan sonra daha ziyaret tavafını yapmadan cima' edilirse, ceza olarak bir koyun kesilmesi gerekir.

Ziyaret tavafı yapıldıktan sonra cima' yapılmasında ise, bir mahzur ve ceza yoktur.

Ceza Kurbanı Kesilmesini Gerektiren Fiiller Nelerdir?

Cinsî munasebete yol acabilecek, opme, okşama gibi fiillerden dolayı hac bozulmaz, ancak bir ceza kurbanı kesmek vÂcib olur.

İhtilÂm olmaktan dolayı bir ceza gerekmez. Gusledilerek temizlenilir.

El, yuz, kol gibi bir uzvun butunune koku surmek de, bir ceza koyununu gerektirir.

Başının tamamına veya yarıdan fazlasına kına surmek.

Tam bir gun veya tam bir gece dikişli elbise giymek veya başını sarık, takke gibi bir şeyle ortmek.

Koltuk altlarından birini veya ikisini veya ensesinin tamamını traş etmek.

El ve ayak tırnaklarının tamamını bir başlayışta ve aynı yerde kesmek gibi hususlar da ceza kurbanı gerektirir.

Ayrıca şu hususlar da ceza kurbanını gerektirir:

Haccın vÂciblerinden birini terketmek.

* Kudum ve Ved tavafını cunup olarak yapmak.

* Ziyaret tavafını abdestsiz olarak yapmak.

* Arafat'tan guneş batmadan inmek.

* Saf ile Merve arasında sa'yı terketmek.

* Muzdelife vakfesini ozursuz terketmek.

* Şeytan taşlama işlerini terketmek.

* Tertibe riayet etmemek. Mesel şeytan taşlamadan traş olmak.

* Hastalık veya şiddetli soğuk gibi bir ozurle dikişli elbise giyen kimse, yahut başındaki bir hastalıktan dolayı rahatsız olarak saclarını kestiren kimse, isterse bir koyun keser, isterse uc gun oruc tutar, dilerse 6 fakire birer fitre tutarında sadaka verir.

Sadaka Vermeyi Gerektiren Suclar Nelerdir?

* Herhangi bir Âzasının tamamına değil de bir kısmına koku surunmek.

* Bir gunden az olmak uzere başını ortmek veya dikişli elbise giymek.

* Sac ve sakalının dortte birinden azını, avret mahalli ve koltuk altlarının bir bolumunu traş etmek.

* El ve ayak tırnaklarının bir kısmını kesmek.

* Abdestsiz olarak Kudum ve Ved tavafını yapmak. Abdestli olarak tekrar yaparsa ceza duşer.

* Cemrelere bir taş noksan atmak.

Verilecek sadaka, bir fitre miktarıdır.



Sadakadan Az Bir Şey Vermeyi Gerektiren Suclar Nelerdir?

Cekirge oldurmektir.

Kıymeti Verilmesini Gerektiren Suclar Nelerdir?

Av hayvanlarından herhangi bir hayvan oldurulduğu takdirde, itimada şÃ‚yan iki kişi tarafından hayvanın kıymeti takdir edilir. Bedel bir kurban parasına ulaşıyorsa kurban alınarak kesilir. Kurban kesmiyerek o para ile yiyecek alıp fakirlere birer fitre miktarı dağıtmak da olabilir. İsterse her fitre karşılığında bir gun oruc da tutabilir.

İhrama girdikten sonra Harem'de ve Harem haricinde oldurulen av hayvanları icin gereken ceza aynıdır. Değişmez.

İhramda iken, av hayvanı oldurmek haram olduğu gibi, onu oldurmeye yardımcı olmakta haramdır.

Av hayvanı olmayan koyun, keci, sığır, deve, kaz, tavuk, ordek gibi hayvanları ihramda iken kesmek helÂldır.

Harem dahilindeki insanların yeştirdiği cinsten olmayan ve kendi başına yetişip buyuyen ot ve ağac gibi yeşilliklerin koparılması, kesilmesi hÂlinde bunların değerleri sadaka olarak dağıtılır. Bedelleri kurban

bedelini buluyorsa, kurban da kesilebilir, fakat oruc tutulmaz.

Kurumuş ot ve ağac dallarını kırıp koparmakta bir beis yoktur.

İnsan eliyle yetiştirilen, ekilip buyutulen bitkilerin koparılmasından dolayı ise bir ceza gerekmez.

Kuduz kopek, kurt, kartal, leş yiyen karga gibi hayvanları oldurmekte bu beis yoktur. Ayrıca yılan, akrep, fare, yaban arısı, karınca, yengec, karasinek, sivrisinek, kaplumbağa, kene, kirpi ve kertenkele, solucan gibi yer haşeratını oldurmekten de bir şey lÂzım gelmez.

HAC NASIL YAPILIR?

Haccın Ceşitleri:

Uc ceşit hac vardır:

1 - Hacc-ı ifrad,

2 - Hacc-ı kıran,

3 - Hacc-ı temettu.

Hacc-ı ifrad, yalnız hac icin ihrama girilerek yapılan hacca denir.

Hacc-ı kıran, hac ile omreyi tek ihram icinde yapmaya denir.

Hacc-ı temettu ise, omre ve hac icin ayrı ayrı ihrama girerek ikisini birlikte yapmak demektir.

En faziletli hac şekli, Kıran, sonra Temettu, sonra da İfraddır.

Hacc-ı İfradın Yapılışı Nasıldır?

Once ihram bolumunde anlatıldığı şekilde ihrama girilir ve Mekke-i Mukerreme'ye dahil olmak icin butun hazırlıklar yapılır.

Mekke'ye gunduz veya gece girmekte fark yok ise de, gunduz girmek hem kolaylık bakımından daha iyidir, hem de mustebahtır.

Mekke'ye girince once eşyalar kalınacak yere yerleştirilir. Sonra mumkunse gusledilip, değilse abdest alınıp tavaf yapmak uzere Mescid-i Haram'a gidilir.

Hayız ve nifas hÂlindeki kadınlar, o halde iken tavaf edemezler, tavaftan başka butun hac menÂsikini yerine getirirler.

Mescid-i Haram'a, mumkunse Benî Şeybe kapısından sağ ayak ile girilir ve girerken şu dua okunur:

اَللّهُمَّ هذَا حَرَمُكْ وَمَأْمَنُكَ وَقَوْلُكَ الْحَقُّ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ امِنًا اِللّهُمَّ فَحَرِّمْ لَحْمى وَدَمى عَلَى النَّارِ وَقِنى عذَابكَ يَوْمَ تَبْعَثُ عِبَادَكَ بِسْمِ اللّهِ وَعَلى مِلَّةِ رَسُولِ اللّهِ اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى بَلَّغَنى بَيْتَهُ الْحَرامَ اَللّهُمَّ افْتَحْ لى ابْوَابَ رَحْمَتِكَ وَمَغْفِرَتِكَ وَاَدْخِلْنى فيهَا وَاَغْلِقْ عَنّى اَبْوَابَ مَعَاصيكَ وَجْنُبْنى الْعَمَلَ بِهَا Allahumme hÂz haramuke ve me'menuke. Kulte ve kavluke'l-hak: "Ve men dehalehû kÂne Âmina..." Allahumme feharrim lahmî ve demî ale'n-nÂr ve kınî azÂbeke yevme teb'asu ibÂdek...

BismillÂhi ve al milleti resûlillÂhi. Elhamdu lillÂhillezî bellegani beytehu'l-harÂme. Allahumme'ftah lî ebvÂbe rahmetike ve edhılnî fîha ve eğlık annî ebvÂbe meÂsîke vecnubni'l-amele bihÂ..

KÂbe-i Muazzama ilk gorulduğunde ise Allahu Ekber diye tekbir getirilerek şoyle dua edilir:

اَللّهُمَّ اَنْتَ السَّلامُ وَمِنْكَ السَّلامُ وَحَيِّنَا رَبَّنَا بِالسَّلامِ وَاَدْخِلْنَا بِفَضْلِكَ وَكَرَمِكَ دَارَ السَّلامِ اَللّهُمَّ زِدْبَيْتَكَ هُدىً وَتَشْريفًا وَتَعْظيمًا وَتَكْريمًا وَبِّرًا وَمَهَابَةً اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ تَوْبَتى وَاَقِلْ عُثْرَتى وَاغْفِرْ خَطيئَى يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ AllÂhumme ente's-selÂmu ve minke's-selÂm fehayyin rabben bi's-selÂm ve edhıln bi-fadlike ve keremike dÂre's-selÂm. Allahumme zid beyteke huden ve teşrîfen ve ta'zîmen ve tekrîmen ve birren ve mehabeten. Allahumme tekabbel tevbetî ve ekıl usretî veğfir hatîetî y HannÂnu y MennÂn...

KÂbe'yi ilk gorunce yapılacak duaların makbûl olacağına dair rivayetler vardır. Bunun icin burada dua edenler: "YÂ Rabbi! Burada ettiğim ve bundan sonra edeceğim butun dualarımı kabul buyur" demelidirler.

Buradan başka duaların en cok makbûl olduğu yerler şuralarıdır:

1 - Tavaf yaparken,

2 - Rukn-i YemÂnî'nin onunde,

3 - Makam-ı İbrahîm'in orada,

4 - Saf ve Merve tepelerinin uzerinde,

5 - Saf ve Merve arasında sa'y ederken,

6 - Mina'da,

7 - Arafat'da,

8 - Muzdelife'de,

9 - Şeytan taşlama Ânında,

10 - Multezem'de. Multezem, KÂbe kapısı ile Hacer-i Esved ruknu arasında kalan kısma denir.

11 - Zemzem kuyusunun yanında ve Zemzem icerken.

KÂbe'yi ilk gorunce yapılan duÂlardan sonra, Kudum tavÂfına niyet edilerek KÂbe'ye yaklaşılır. Hacer-i esved'in bulunduğu koşeye gidilir. Eğer durum musaitse Hacer-i Esved opulur. Bu mumkun olmazsa el surulur. Buna da imkÂn bulunmazsa hizasında durularak istilÂm edilir.

Haceri Esved'i opeceğim veya el sureceğim diye onun onunde izdihama sebebiyet vermek, etrafını ite kaka rahatsız ederek ona yaklaşmaya calışmak doğru değildir. Uzaktan istilÂm etmek de Hacer-i Esved'i opmek ve elle tutmak sevabını insana kazandırır. Bu bakımdan hic izdihama mahal yoktur.

Bundan sonra tavaf bahsinde anlattığımız şekilde KÂbe 7 kere tavaf edilir. 7. kere Hacer-i Esved'in onune gelince Kudum tavafı tamamlanmış olur. Tekrar Hacer-i Esved istilÂm edilir. Sonra yer bulunursa Makam-ı İbrahim'de, değilse Mescid dahilinde munasib bir yerde iki rek'at tavaf namazı kılınır. Namazdan sonra Zemzem kuyusuna gidilip su icilir.

Sonra Saf ile Merve arasında sa'y edilmek isteniyorsa, tekrar Hacer-i Esved'e donulup istilÂm edilir. Sonra Safa tepesinde gidilmek uzere Mescidden dışarı cıkılır. Sa'y bahsinde anlattığımız şekilde Saf ile Merve arasında 7 kere gidip gelinir. Boylece sa'y da yapılmış olunur.

Sa'y tavaftan sonra yapılır. Tavaftan once yapılan sa'y'in iade edilmesi gerekir.

İfrad hac'da, say'ın, Kudum tavafından sonra hemen yapılmayıp Ziyaret tavafından sonraya bırakılması daha faziletlidir.

Tavaf ve sa'y esnasında imam vakit namazlarına başladığı zaman, tavaf ve sa'y bırakılarak cemaate uyulur. Sonra bırakılan yerden devam edilir.

Merve'de sa'y tamamlandıktan sonra tekrar Mescide donulur ve iki rek'at namaz kılınır.

Sonra Zilhicce'nin 8. gunu olan terviye gunune kadar, Mekke'de ihramlı olarak kalınır. İhramın yasaklarından kacınılır. Bol bol nafile tavaf yapılır. Mescidde namaz kılınır. Ancak bu nafile tavaflardan sonra sa'y yapılmaz.

Terviye gununden bir gun once, yani arefe gununden iki gun once imam bir hutbe okuyarak insanlara hac vazifeleri hakkında bilgi verir. Hac esnasında uc hutbe okunur ki birincisi budur. Diğer ikisi ise, arefe gunu Arafat'da okunan hutbe ile, Arafat'tan dondukten sonra Zilhicce'nin 11. gunu Mina'da okunan hutbedir. Hutbeler imam tarafından oğle namazının ardından okunur. Ancak Arafat hutbesi oğle namazı kılınmadan evvel okunur.

Terviye gunu (arefeden bir gun once) sabah namazı kılınıp guneş doğduktan sonra topluca Mina'ya gidilir. Ve orada gecelenir. Mekke'de bulunulduğu surece ve yollarda telbiyeye devam edilir. Mina'da gece kalındıktan sonra sabah namazı erken kılınarak Arefe gunu Arafat'a gitmek uzere yola koyulunur. Mina'da gecelemeden doğruca Mekke'den Arafat'a gidilip orada gecelemek de cÂizdir. Mina'da geceleyecekken Mekke'de geceleyip oradan Mina'ya uğrayıp doğruca Arafat'a cıkmak cÂizse de mekruhtur.

Arafat'a varılınca, buranın her yerinde durulup vakfe yapılabilirse de Cebel-i Rahme adı verilen tepecik civarında durmak daha faziletlidir.

Oğle vakti, imam hutbeye cıkar ve muezzin de ezan okur. Ezandan sonra Cumada olduğu gibi imam hutbesini verir ve insanlara hac gorevini hatırlatır. Hutbeden inince bir ezan ve iki kametle oğle namazı ve ikindi namazı birleştirilerek, oğle vakti icinde kılınır. İki farz namaz arasında sunnet kılınmaz. Oğlenin ilk sunneti ise kılınır. İmam-ı A'zam'a gore Arafat'ta oğle ve ikindinin birarada kılınması sadece cemaatle cÂizdir. Yalnız başına kılınamaz. İmam-ı Muhammed ile Ebû Yûsuf'a gore ise, yalnız başına kılanlar dahi, bu iki namazı bir arada kılarlar.

Namazdan sonra vakfeye cıkılır ve bol bol dua edilir. Dua imamla yapılacağı gibi, tek başına da yapılabilir.

Gunduz Arafat'ta vakfeye duranlar icin, guneş batıncaya kadar vakfeye devam etmeleri vÂcibdir.

Arafat'da yapılacak muayyen bir dua yoktur. Bol bol tekbir getirilir Şu duanın yapılması da cok daha bulunmuştur:

L ilÂhe illÂllahu vahdehû l şerîke leh lehu'l-mulku ve lehu'l-hamdu yuhyî ve yumît bi-yedihi'l-hayr ve huve al kulli şey'in kadîr.

Peygamberimiz bu hususta şoyle buyurmuştur:

"Duanın en hayırlısı Arefe gunu yapılanıdır. Benim soylediğim, benden evvelki peygamberlerin soylediği en hayırlı soz de: "L ilÂhe illÂllahu vahdehû l şerîke leh, Lehu'l-mulku ve lehu'l-hamdu yuhyî ve yumît bi-yedihi'l-hayr ve huve al kulli şey'in kadîr" sozudur."

Guneş batınca telÂş etmeksizin vekarla Muzdelife'ye donmek uzere yola cıkılır. Zaman zaman telbiye, tekbir, tehlil ve tahmid getirilir ve istiğfarda bulunulur. Guneşin batışından evvel Arafat sahasının dışına cıkmamak kaydıyla izdihamdan dolayı erkenden hazırlanıp yola koyulmakta bir mahzur yoktur. akşam namazı Arafat'ta veya yolda kılınmaz. Kılınırsa Muzdelife'de iadesi gerekir. Muzdelife'ye varınca munasip bir yere inilir. Yatsı vakti girildikten sonra muezzin ezan okuyup kamet getirir. İmam akşam namazını kıldırır, sonra sunnet kılınmadan tekrar kamet getirilerek yatsı namazı kılınır. Boylece yatsı vaktinde akşam ile yatsı namazı birleştirilerek kılınmış olur. Yalnız başına kılan da aynı şekilde bu iki namazı birleştirerek kılar. Muzdelife'de gecelemek sunnettir. Ancak fecrin doğuşundan itibaren guneş doğuncaya kadarki sure icinde Muzdelife'de bir an bile olsun bulunup vakfe yapmak vÂcibdir. Bu vakfeyi terketmek cezayı gerektirir.

Muzdelife'de geceleyenler mumkun olduğu kadar geceyi ibÂdet, zikir ve dua ile gecirirler. Bu arada Mina'da şeytan taşlamada kullanmak uzere 70-80 tane taş toplanır, bunlar yıkanıp temizlenerek atmaya hazır hÂle getirilir.

Muzdelife'de fecir ile guneşin doğuşu arasında bir sure vakfe yaptıktan sonra, gun iyice ağarınca Mina'ya doğru yola cıkılır. Bu gun Kurban bayramının birinci gunudur ki yevm-i nahr tÂbir edilir.

Mina'ya varılınca hemen eldeki ağırlıklar ve eşyalar kalınacak yere konur. Sonra Mekke'ye gidiş istikametine gore ucuncu cemre olan Cemre-i Akabe'ye varılır. Daha evvel hazırlanmış olan taşlardan 7 tane bu cemreye atılır. Bu taşların oğleyin zeval vaktine kadar atılması sunnettir. Guneş batıncaya kadar atılmasında ise bir beis yoktur. En iyisi izdihama meydan vermemek icin acele etmeyip munasib zamanı kollamaktır.

Kurban bayramının bu birinci gunu, sadece Akabe cemresine taş atılır. Taş atma işlemi bitince kurban kesmek isteniyorsa kurban işi ile meşgul olunur. Hacc-ı İfrad yapana kurban kesmek vÂcib değildir. NÂfile olarak keserse o ayrıdır.

Kurban kesmek istemiyenler, bundan sonra saclarını traş eder ve kısalttırırlar. Kıran ve Temettu haccı yapanlara kurban vÂcib olduğu icin onlar ancak Kurban bayramı gunleri icinde kurbanlarını kestirdikten sonra traş olabilirler veya saclarını kısalttırabilirler.

Başı traş ettirdikten sonra bıyık ve tırnakların da kesilmesi mustehabtır. Sakallardan kesilmez. Kesilirse bir mahzuru da yoktur.

[B]Bu şekilde traş olup veya sacları kısalttıktan sonra, ihram s