Lepistes

Ailenin en populer uyesidir. Ulkemizde lepistes ismi ile bilinse de yurt dışında genellikle guppy olarak bilinir.

Anavatanı; Barbados ve Trinida dahil, Orta Amerika'dan Brezilya'ya kadar tatlı ve sığ sulardır. Buradan ceşitli ulkelere goturulmuş ve akvaryumlarda uretilmiştir.

En az 20 litrelik bir akvaryumda bakılması gereken lepistesler, 24-28°C sıcaklıktan hoşlanırlar. Bulundukları akvaryumun suyu berrak olmalıdır. pH 5,5-8 arasında olmalıdır. bol bitkili akvaryumlardan hoşlanırlar. Bulundukları akvaryumun su sirkulasyonunun cok şiddetli olmaması daha iyidir. Tankta duzenli su değişimleri yapmak cok faydalıdır. Haftada 1-2 kes %20-30 civarında su değişimi yapmak gerekir. Akvaryum suyuna 10 litreye 1 cay kaşığı tuz koymak, hastalıklarla mucadelede bir on tedbirdir. Ama sofra tuzu yerine kaya tuzu kullanılması tavsiye edilmektedir.

Lepistes, bir grup balığıdır. Bir tanka en az 4 birey konmalıdır. 1 erkeğe 3 dişi oranında duşunulmelidir.

Erkekleri 3, dişileri 4 cm. kadardır. Erkekleri cok renkli ve ince yapılıyken dişileri gri/yeşil renkli yada renksiz ve daha dolgundur. Tum poeciliidae uyeleri gibi erkeklerin anus yuzgeci gonopod şekline gelmiş ve bir ureme organına donuşmuştur.

Beslenme konusunda sorun yaşatmazlar. Su piresi (daphnia) tubifex, sivrisinek larvaları gibi canlı yemler ile birlikte su yosunları ve ceşitli bitkisel besinleri de severek yerler. Ağırlıklı olarak bitkisel beslenmeleri daha uygun olur. Yiyebilecekleri su yosunlarından bulamazsanız bir ıspanak yaprağını 10-15 dakika kaynatıp damarlarını ve sapını aldıktan sonra ince bir şekilde kıyarak lepisteslerinize verebilirsiniz. İştahla yiyeceklerdir. Ispanak, onların sindirim sistemlerini de rahatlatır ve kabızlığı onler. Hergun değil, 15-20 gunde bir ıspanak verilmesi faydalı olur.

Uretimi en kolay akvaryum balığıdır. Uremek icin ozel şartlar gerektirmezler. Erkekler 2, dişiler 3 aylıkken uremeye hazır hale gelirse de balığın sağlığı acısından 4-5 aylık olmadan once erkek ve dişi balıklar ayrı tanklarda tutulması faydalıdır. Cunku kucuk yaşta uremeye başladıklarında balığın (dişi balık) vucudunda kalıcı deformasyonlar oluşabilir.

Ureme olgunluğuna gelmiş erkek balık surekli dişileri kovalar. Bu yuzden de dişilerin sayısı erkeklerden fazla olmalıdır. 1 erkeğe en az 3 dişi duşmelidir. Eğer erkeklerin sayısı dişilerden fazlaysa erkekler tarafından surekli kovalanan dişiler cabuk yorulacak, bitkin duşup hastalıklara daha kolay yakalanacaktır. Erkek sayısının dişilerden az olması, surekli kovalanan dişilere ara sıra dinlenme şansı verir.

Erkek balık dişiyi dolledikten sonra dişi balık bu 6-8 doğum boyunca erkeğe ihtiyac duymadan doğum yapabilir. Bu yuzden de bir kez ciftleşen dişinin, erkek balıkların olmadığı bir akvaryumda 6-8 ay boyunca doğum yapması ilginc bir gozlem olmaktadır.

Dişi lepistesler ortalama olarak her ay 10-30 arasında yavru verir. İlk kez doğum yapan bir dişinin yavru sayısı 10-15 kadar iken sonraki doğumlarda bu sayı artar. Buna karşılık ilk doğan yavrular ileride iri yapılı bireyler olurlar, sonradan doğanlar ise ilk doğanlara gore daha minik yapılı olurlar.

Doğum yapmak uzere olan dişi balık, filtrasyonu iyi olan kucuk ve bitkili bir tanka alınabilir. 15 litrelik bir tank bu iş icin uygundur. Akvaryumun bol bitkili olması bu durumda cok faydalıdır. Cunku lepistesler genellikle kendi yavrularını yeme eğilimindedirler. Yeni doğan yavrular icgudusel olarak hemen saklanma yerleri ararlar. Ozellikle ince yapraklı su bitkileri yada yuzey bitkileri bu iş icin cok uygundur. Yavru lepistesler bol bitkili akvaryumlarda daha iyi ve hızlı gelişirler.

Bitki bulamazsanız bunun yerine rafya kullanabilirsiniz. Kırtasiyecilerden alacağınız rafyayı 1 m. Kesin ve makas yardımıyla bukleler oluşturup suya koyun. Doğacak yavrular bunun icine saklanacaklardır. Rafyanın yeşil renkli olması daha doğal bir gorunum vereceği icin balığın kendisini daha rahat hissetmesini sağlayacaktır.

Doğum yapmak uzere olan dişiyi başka bir tanka ayırma imkanı yoksa piyasada ucuza bulunabilen ve cok ceşitli olan yavruluklar kullanılabilir.

Yeni doğum yapmış bir dişiyi doğumdan hemen sonra erkek balıkların arasına salmamalısınız. Dişiler doğum sırasında erkekleri kendilerine ceken bir madde salgılarlar. Doğum sırasında zaten bitkin duşen dişi balık, azgın erkekler tarafından hemen kovalanmaya başlarsa dişi balığı kaybedebilirsiniz. Bu yuzden hic olmazsa 2-3 gun ozel vitamin takviyesi ile anne balığı ayrı bir yerde beslemeniz faydalı olur. Akvaryum yeterinde buyuk (100 litre ve uzeri) ve bol bitkili ise, erkek balık sayısı dişi balık sayısının1/4'u ise bu işlemi daha kısa tutabilirsiniz yada gerek duymayabilirsiniz.

Yavrular, erişkinlerden ayrı tutulmalıdır yoksa onlara yem olabilirler. 1-1,5 aylık olunca erişkin lepisteslerin yanına konabilirler. 1-2 cm. boyuna ulaşan genc lepistes, buyuk lepistesler tarafından avlanamayacak kadar buyukturler. Yavrular yeni cıkmış artemia larvaları ile beslenmelidirler. Artemia konusundan ve bu yemin nasıl hazırlandığından daha onceki konularda bahsedilmişti. İlk 1 aydan sonra her turlu kuru yemi ve yiyebilecekleri diğer yemleri genc lepisteslere verebilirsiniz.

Lepistesler, yakın akrabası olan bazı balık turleri ile ciftleşebilir ve bu ciftleşmelerden yavru alınabilir. Yakın akrabaları; gambusya, moli, velifera gibi balıklardır.

Hangi balıklarla bir arada beslenebilir? Moli, velifera, plati, kılıckuyruk gibi poeciliidae uyeleri lepistesler icin uygun arkadaşlardır. Neon tetra, zebra balığı, corydoras turleri, otocinclus, ancistrus, scalare ve labirent balıklarının sakin turleriyle bir arada bakılabilirler. Tank cok buyukse (250 litre ve uzeri) kucuk ve sakin ciklit turleri ile beraber de bakılabilirler.

Hangi balıklarla bir arada olmamalıdırlar? Clown loach, tetrazon gibi kuyruk kemirici balıklar ozellikle erkek lepisteslerin kuyruklarını yerler. Bu yuzden bunlarla aynı akvaryumda bulunmamalıdırlar. Aynı şekilde istisnaları olsa da japon balıklarıyla da aynı akvaryumda bulunmaları sakıncalıdır. Japon balıklarının cusseleri lepisteslerden cok daha buyuk olmasına rağmen, gosterişli yuzgec ve kuyrukları lepistesler tarafından didiklenebilir. Bunların dışında kucuk balıklarla beslenen saldırgan balıklarla -akvaryum ne kadar buyuk olursa olsun- bir arada kesinlikle bulundurulmamalıdır.

Lepistes, dayanıklı bir balık sayılır. Coğunlukla, akvaryum hobisine yeni başlayanlarca tercih edilir. Bakımı kolay olsa da burada onemli bir konuya değinmekte fayda var: Yurdumuzdaki yerli uretim lepisteslerde ozellikle son yıllarda sıklıkla sağlık problemleri cıkmaktadır. Bu sorunların başlıca sebebi gen bozulması olabilir. Bu sebeple akvaryumdaki lepisteslerin arasına ara sıra akvaryumdakilerle kan bağı olmayan lepisteslerin salınması, gen ceşitliliğini artırmak anlamında faydalı sonuclar verebilir. Surekli kendi aralarında ciftleşen lepistes kolonisinde, sonraki jenerasyonlarda gen bozulmaları, renk kaybı, bağışıklık sisteminin zayıflamasına bağlı olarak hastalanma riski gibi durumla gorulebilir.

Secici uretim yontemleri ile birbirinden guzel lepistes ırkları uretilmiştir. Doğal orneklerinin soluk gri/yeşil renklerine karşılık, rengarenk ve ceşitli kuyruk-yuzgec formlarına sahip cok gosterişli ırklar uretilmiştir. Bunlardan başlıcaları; tuxedo, lirkuyruk, king, albino, cim, mozaik ırklarıdır. Bu ırkların birbirleri ile melezleşmesinde de sayısız varyete oluşturulmuştur. Sizler de kendi akvaryumunuzda değişik ırklardan lepistesleri melezleştirip değişik lepistes ornekleri elde edebilirsiniz. Albino lepistesler, diğer albino canlılar gibi bembeyaz değildir; pembe ve sarının acık tonları halindedir
__________________