A
Active Suspension - Aktif Suspansiyon Bir yarış sırasında otomobilin ortalama yuksekliğini sabit tutmaya yarayan ve suspansiyonlarda bulunan bir hidrolik gerec. Hidrolik gerecler eskiden bilgisayarlar aracılığıyla kontrol edilirdi. FIA 1993’ten itibaren bu kontrolu yasakladı. Aerodynamics - Aerodinamik Hareket halindeki hava ve bunun cisimlere etkisini inceleyen bilim dalı. Motor sporlarında ise, havacılıktaki uygulamanın tersine otomobilin govde yapısı, “downforce” olarak bilinen “hava akımıyla yere yapışma”yı arttırmak icin geliştirilir. Bunun anlamı; otomobil pistte hızını arttırdıkca hareket eden hava onu yere daha fazla yapıştırır. (Bknz: “Downforce”) Apex - Apex Bir virajın merkez noktası. Aquaplanning - Aquaplanning Otomobilin pist/yol zeminindeki su birikintisinden gecerken lastik veya lastiklerin, kayak/surf etkisi gostermesini engellemek icin lastik uzerinde yapılan teknolojik geliştirme calışması. Atmospheric Engine - Atmosferik Motor Buharlaşmış yakıt ve hava karışımıyla calışan yanma etkili motorun aksine, havayı belirli atmosferik basıncla emme (aspirasyon) yontemiyle calışan motora verilen ad. B
Bakerville - Bakerville Servis Başkanı Eddy Baker’ın adıyla anılan, FOCA-TV’nin yayın ve idare merkezinin adı. Merkez uydu aracılığıyla, Formula 1 yarışlarını tum dunyaya yuksek cozunulurlukte dijital sistemle yayınlar. Balaclava - Balaclava Pilotların kasklarını takmadan once başlarına giydikleri, goz, ağız ve burun kısımları acık olan ve ateşe karşı %100 dayanıklı ozel maske. Balance - Balans Otomobilin pist uzerindeki navigasyonunun en uygun bicimde yapılabilmesi amacıyla, on ve arka kısımlarındaki aşırı tutunmayı minimize eden duzenleme calışması. Bu işleme “Set-up” da denir. C
Carbon Fibre - Karbon Elyafı Formula 1 otomobilinin, govdesi, on ve arka kanatları, on suspansiyon kapağı ve taban bolumunun de yer aldığı şasisinin uretiminde kullanılan son derece hafif ve o oranda sağlam olan bir uzay cağı malzemesidir. Championship Points - Şampiyona Puanı FIA Formula 1 Dunya Şampiyonası’nda Pilotlara ve Takımlara ayrı ayrı verilen puanlar. 2003 sezonundan itibaren değiştirilen puan sistemine gore pilotlara şu puanlar verilir: 1.: 10 puan, 2.: 8 puan, 3.: 6 puan, 4.: 5 puan, 5.: 4 puan, 6.: 3 puan, 7.: 2 puan ve 8.: 1 puan. Takımlara ise her iki pilotunun toplam kazandıkları puan verilir. ( “2003 FIA Sportif Kuralları”) Chassis - Şasi Bir yarış otomobilinin (veya herhangi bir otomobilin), suspansiyon, tekerlekler ve diğer elemanlarının bağlandığı, motorun monte edildiği govde kısmı. Modern Formula 1 otomobilinin şasisi, dayanıklılık sağlayan ve son derece hafif ve sağlam olan kompozit karbon elyafından uretilmektedir. Chicane - Şikan Hızlı pistlerde otomobillerin yavaşlamaları amacıyla, pistin uzun duzluklerine yapay olarak yerleştirilen bir dizi sert viraja verilen ad. Clerk Of The Course - Pist Katibi Bir pistin, yarışın aksamadan yapılabilmesi icin gerekli tum işletme (operasyon) konularından sorumlu olan gorevli. Cockpit - Kokpit Formula 1 otomobilinin şasisi uzerinde yer alan ve pilotun oturduğu bolume verilen ad. Kokpit’te pilotun oturduğu koltuk, 1 Ocak 1999’dan bu yana “cıkartılabilir” olarak ozel yontemle uretilir. Koltuğa ozel guvenlik kemer sistemiyle bağlanan pilot sadece başını, kollarını ve ayaklarını oynatabilir. Compressor - Kompresor Bazı araclarda bu ozellik “Turbo” sozcuğuyle ifade ediliyor. Kompresor ozelliği, havayla karıştırılarak silindire verilen yakıtın, puskurtme şiddetini artıyor. Yanmanın meydana geldiği silindir icindeki basıncın artmasıyla tekerleklere daha fazla guc iletilirken, yakıt tasarrufu azalıyor. Concorde Agreement - Concorde Anlaşması 1997 yılında FIA ve Formula 1 takımları arasında imzalanarak yururluğe giren ozel anlaşma. Anlaşmada, yarışlardan ve TV yayınlarından elde edilen gelirin paylaşımı ile Formula 1’in teknik ve sportif kurallarına ilişkin maddeler yer alır. Concorde Anlaşması belirli aralıklarla guncellenmektedir. Constructor - İmalatcı, Uretici Formula 1 otomobilinin şasini ureten kuruluş. Formula 1’de genellikle şasi ve motor ureticileri farklıdır. Ferrari uzun yıllardır bu konuda tek iken son yıllarda Toyota ve Renault’nun girmesiyle hem şasi, hem de motor ureten takımların sayısı 3’e cıkmıştır. Kural olarak şasi ureticisinin adı, motor ureticisinden once anılır (ornek: Redbull\Renault). Dunya Şampiyonası klasmanında oduller şasi ureticisine verilir. Cruise Control - Hız Sabitleyici Uzun yolda, gaz pedalına surekli bastığı icin yorulan suruculer, otomobili cruise control opsiyonuna cektiği zaman, otomobil o anki hızında yol almaya devam ediyor. Suruş anında duğmeye basılarak devreye sokulan sistem, surucunun frene ya da gaz pedalına dokunmasıyla devreden cıkıp kontrolu surucuye bırakıyor. Bu teknoloji, ozellikle uzun otoyollara sahip ABD’de duz yolda saatler arac kullanmak zorunda olan suruculer icin geliştirilmiş bir işlev. Cylinder - Silindir Formula 1 otomobillerinde, motor blokunda yer alan silindir sayısı en fazla 12 adettir. Her bir silindire duşen valf sayısı ise kurallar gereği 5 adedi gecemez. Halen uygulanmakta olan kurala gore Formula 1’de kullanılan motorlar V10 konfigurasyonunda olmak zorundadır. D
Data Recorer - Veri Kayıt Cihazı Her Formula 1 otomobilinde bulunması zorunlu olan bu ozel kayıt cıhazı, bir sensor aracılığıyla kaza veya benzeri olayları izleyip kaydeder. Bir tur “kara kutu” olan veri kayıt cıhazı, her an FIA yetkililerinin denetlemesine acık bulundurulmak zorundadır. Differential - Diferansiyel Vites kutusu icinde yer alan bu mekanizma, her iki şaftın değişik hızlarda devinimini, dolayısıyla otomobilin hızlanmasını veya yavaşlamasını sağlar. Diffuser - Dağıtıcı Otomobilin alt kısmında yer alan ve kafes şeklinde olan bu gerecler, hava akımını hızlandırmaya yarar ve yere yapışmayı arttırır Dirty Air - Kirli Hava Gecmekte olan bir otomobilin, diğer otomobil uzerinde yarattığı hava akımıdır (turbulans). Ondeki otomobili yakın takibeden bir başka otomobilin aerodinamik yapısı etkilenir. Hava akımıyla yere tutunma (downforce) buyuk olcude azaldığından, otomobilin hakimiyeti, yere tutunması da azalır ve spin atma olasılığı artar. (Bknz: “Downforce) Downforce - Downforce, Hava Akımıyla Yere Yapışma Otomobilin şasisi, kanatları ve suspansiyonunun uzerinden ve yanlarından gecen havanın oluşturduğu guc. Bu guc (downforce), Formula 1 otomobilinin pistte hızının artmasıyla yere daha fazla yapışmasını sağlar. Drive-By-Wire - Elektronik Suruş Gaz (akselerasyon) pedalı ile motor arasındaki mekanik bağlantıyı ortadan kaldıran bir elektronik sistem. Gaz verisi (data), motor uzerindeki Motor Kontrol Unitesine (ECU) elektronik olarak iletilir ve motorun devri buna gore ayarlanır. E
Electronic Sensors - Elektonik Sensor Formula 1 otomobilinin ceşitli yerlerine yerleştirilen ve takımın muhendis ve mekaniklerine ceşitli verileri aktaran ozel aygıtlar. (Bknz: “Telemetre”) F
Fia - Fia Fédération Internationale De L'Automobile, Turkce adıyla Uluslararası Otomobil Federasyonu. Tum uluslararası motor sporlarını yoneten karar, uygulama ve icra organıdır. Foa - Foa Formula One Association. Formula 1 Birliği. Foca - Foca Formula One Constructors Association. Formula 1 İmalatcılar Birliği. FOA’nın eski adı. Formula One - Formula Bir Motor sporlarının en son aşaması, zirvesi. Fota Formula 1 Takımlar Birliği G
G Force - G Gucu Formula 1 pilotlarının ozellikle baş ve boyun bolgelerine yuksek hızda viraj alırlarken binen yatay ve dikey cekim gucu. Gearbox - Buyuk Odul Formula 1 yarışlarının her birine verilen ad. Sporun tarihinde “Grand Prix” sozcuğu ilk olarak, “Grand Pride l'Automobile Club de France” adıyla 1906 yılında Le Mans’da kullanılmıştır. Daha sonra motor sporlarının tum dallarında kullanılmaya başlanmıştır. Ancak FIA’nın, bu adın sadece Formula 1 organizasyonunda kullanılmasını istemesiyle, diğer spor olaylarında resmi olarak kullanımı kaldırıldı. GP - GP Bu teknik ozellik farklı arac markalarında PS, BG, SAE gibi farklı kısaltmalarla tuketicinin karşısına cıkabiliyor. GP, motorun urettiği gucun miktarını ortaya koymaya yarayan olcu birimi anlamı taşıyor. Orneğin, 160 GP ya da 160 SAE soz konusu aracın 160 beygir gucunde olduğunu gosteriyor. Grid - Başlama Sırası Sıralama Turları sonucuna gore otomobillerin start oncesi yarışa başlamak icin cift sıra halinde yer aldıkları alan. Grid’de, Pol Pozisyonundaki otomobil ile, yandaki sıranın başında olan 2’inci sıradaki otomobil arasında uzunlamasına 8 metre, aynı sıradaki her otomobilin arasında da 16 metrelik mesafe bulunmak zorundadır. Grip - Tutunma Otomobilin yol tutuşu veya zemine tutunması. En uygun tutunma, gucun tekerlekler vasıtasıyla en etkin bicimde aktarılmasıyla sağlanır. Etkin tutunmaya en fazla virajlarda ve gecişlerde gereksinim duyulur. Pilotların en cok şikayetettikleri nokta da “tutunma eksikliğidir”. Etkili tutunmada başrolu lastikler oynar. Sırasıyla suspansiyon, şasi dizaynı ve aerodinamik yapı tutunma gucunu etkileyen diğer unsurlardır. Otomobilin tutunma gucu ne kadar yuksekse, virajlarda da o denli hızlı olur. Grooved Tyre - Oluklu Lastik FIA kararı uyarınca, 1998 sezonu başından beri kullanılan kuru zemin lastikleri. 1998’e kadar kullanılan Slick lastiklerden bu lastiklere gecişin nedeni ise, gecişlerin daha fazla olması yanısıra, virajlardaki hızın duşurulmesi yoluyla guvenliğin arttırılmasıdır. Oluklu lastiklerde kural gereği lastiğin sırtı boyunca onlerde ve arkalarda 4’er oluk bulunmaktadır. Oluklar lastiğin yere tutunma alanını slicklere oranla %17 azaltır. (2009'da kaldırıldı) Ground Effect - Yer Etkisi Otomobilin alt kısmının ozel modifikasyonu ile yaratılan bir tur yere yapışma (Downforce). Yer Etkisi, ters ucan bir ucağın kanadından oluşacak akıma benzer. FIA tarafından yapılan bir kural duzenlemesiyle gunumuz Formula 1 otomobillerinin alt kısımları duz olup, Yer Etkisi ancak Dağıtıcılar (diffuser) ile elde edilmektedir. Bu sayede otomobilin altından gecen havanın hızı artmakta, dolayısıyla zeminin otomobili vantuz gibi cekme etkisi yaratılmaktadır. Ground Effects - Yercekimi Etkisi Otomobilin altından gecen hava akımı, bu bolgede duşuk hava akımına neden olur ve otomobili yere, pist yuzeyine doğru ceker. Otomobil bu gibi durumlarda tersine donmuş ucak kanadı gibi tepki verir. Ancak hava gucunun cisimleri yukarı doğru kaldırdığı havacılığın tersine, ozellikle Formula 1’de, otomobil yere doğru bastırılır. Bu durumda aerodinamik “downforce” arttığından, otomobillerin yuksek hızda viraj almaları kolaylaşır. H
Hairpin - Sac Tokası Pist uzerindeki en sert ve zor viraja verilen ad. Otomobiller bu virajlarda neredeyse 180 derece donmek durumunda kalırlar. Bu tur virajlara en uygun ornekler; Monako’daki Loews ile Spa-Francorchamps’daki (Belcika) La Source virajlarıdır. I
Inter Cooler - Ara Soğutucu Ara soğutucu olarak tanımlanabilir. Tum arac motorları, uzun sure aşırı hızda gitmeleri ya da normalden yuksek performansta calışmaları durumunda ısınıp arızalanır. Inter Cooler sistem ise fazladan bir soğutucu yardımıyla ısınan motorun ısısının kontrol altına alınmasını ve boylece performansının daha uzun surmesine olanak veriyor. Bu ozellik, yarış otomobilleri, TIR ya da yuksek tonajlı kamyonlarda kullanılıyor. Intermediate Tyre - Geciş/Ara Lastiği Ozel bir yarış lastiği olan bu lastikler, yoğun/şiddetli olmayan yağışlı havalarda kullanılır. Bu lastiklerin sırt desenleri, kuru zeminde kullanılan “oluklu lastik” ile “yağmur lastiği” arasındadır. Pisrt zemininde gollenmenin ve aşırı yağışın olmadığı durumlar icin ideal lastiktir. K
Kerb - Bordur Virajların kenarlarında yer alan ve genellikle kırmızı-beyaz renkle belirlenmiş olan yumuşak eğimli tumsekler. Kinetic Energy Recovery System - Kinetik Enerji Geri Donuşum Sistemi (KERS) Kinetic Energy Recovery System’nin (Kinetik Enerji Geri Donuşum Sistemi) baş harflerinden oluşur. Aracın frenleme esnasınsa ortaya cıkan ve kullanılmayan sıcaklığın cihaz sayesinde kinetik enerjiye donuşturulmesidir. Saklanan ve guce donuşturulen enerji ani hızlanmaya yardımcı olacak şekilde kullanılabilir. Ayrıntılı bilgi icin Tıklayınız... L
Line - Cizgi, Hat En hızlı tur zamanı icin duzluklerde ve virajlarda, en uygun sanal yol cizgisi. Ozellikle yağmurdan sonra, otomobiller ozellikle bu cizgiyi kullandıklarından ilk kuruyan pist zemini bu cizgiler olur. Lollipop Man - Lollipop (Elma Şekeri)Adam Pit Alanındaki takım garajında gorevli ekip icinde bulunan ve otomobilin on kısmında, elindeki uzun cubuğa (elma şekeri biciminde) bağlı yuvarlak tabela ile pilota uyarı mesajları (frene bas, hazır ol, git) veren kişi. İşaret cubuğu, otomobilin tum işlemleri bitmeden indirilemez. (2002 İspanya GP’sinde (Barselona), Lollipop Adam işareti erken indirdiği icin Montoya gorevlinin ayakları uzerinden gecmişti). M
Maximum Capaticy - Maksimum Kapasite Gunumuz Formula 1 otomobillerinin maksimum motor kapasiteleri kurallar gereği 3000 cc’yi (devir) gecemez. Minimum Weight - Minimum Ağırlık FIA kuralları gereği, Formula 1 otomobilinin minimum ağırlığı, pilot ve tum techizatı dahil 600 kg’dan daha az olamaz. O
Observer Post - Gozlemci Noktası Grand Prix’nin yapıldığı pistin belirli stratejik noktalarına konulan ve FIA gozlemcilerinin pistte yapılan ihlalleri, kenar gorevlilerini, bayrak hakemlerini, guvenlik ekiplerini ve yarış dışı kalan otomobillerin kurtarılma calışmalarını denetleyip gozlemledikleri yuksek noktalar. Oval - Oval, Yumurta Biciminde Oval şeklindeki yarış pisti. Ornek: CART ve Indy Serisinin yapıldığı A.B.D.’deki pistler Overall Height - Toplam Yukseklik FIA’nın kuralları arasında alan Toplam Yukseklik, pilotun başı uzerinde yer alan ve takla atma durumunda pilotu koruyan oval cıkıntı (rollover) haric olmak uzere bir Formula 1 otomobilinin olması gereken yuksekliktir. Otomobilin soz konusu bolum haricinde kalan kısımları 95 cm’yi aşamaz. Overdrive - Ekonomik Vites Ekonomik yakıt tuketimi sağlayan vites anlamına geliyor. Kullanılan ozel motor dişlileri sayesinde, kullanılan fazladan bir vites, aracın yuksek hızda daha az yakıt tuketimi yapmasını sağlıyor. Oversteer - Oversteer, On Kısımda Daha Fazla Tutunma Formula 1 otomobilinin, seyir halindeyken on kısmındaki tutunmanın arkaya oranla daha fazla olması durumudur. Şasinin boyle bir dengesizlik durumunda otomobilin arka (kuyruk) kısmı dramatik bir şekilde yana ceker. Aşırı Oversteer durumunda otomobil spin atar. (Bknz: “Spin”) P
Padding - Kıtkı, Dolgu Bir kaza sırasında veya G (yatay ve dikey cekim) gucune karşı pilotu korumak amacıyla kokpitin ic bolumlerine yerleştirilen yumuşak koruyucu malzeme. (Bknz: “G Force”) Paddock - Padok Her pistte yer alan bu ozel bolum, Pit Alanı ve garajların hemen arkasında bulunur ve Grand Prix’nin Merkezidir. Formula 1 takımlarının operasyon alanı olan bu bolumde takımların, motor ve lastik ureticilerinin nakliye aracları ile, ikram amacıyla kullandıkları karavanlar ve basın merkezleri yer alır. Paddock Club - Padok Klup Padokta yer alan ve takımlarla sponsor firmaların VIP ve ozel konuklarının ağırlandıkları ve ayrı bir tribunu olan ozel bolgedir. Penalties - Cezalar FIA’nın koymuş olduğu teknik ve sportif kuralların takımlar veya pilotlar tarafından ihlali durumunda hakem kurulunca verilen cezalar. Bunlar; 10 saniye Dur-Kalk cezasından başlamak uzere para cezalarına, puanların silinmesine ve pilot veya takımın şampiyonadan cıkartılmasına kadar varabilir. Ornek: M. Schumacher’in 1997’de Jerez’de (İspanya) Villeneuve’e kasıtlı carpması sonucu tum puanları silinmişti. Pit Crew - Pit Ekibi Otomobillerin Pit Molaları sırasında gorev yapan mekaniklerden oluşan ekip. Pit Lane - Pit Gecişi Pit Alanında garajların hemen onunde yer alan ve otomobillerin servis icin giriş-cıkış yaptıkları yol. Formula 1’de hız sınırının uygulandığı tek bolum burasıdır. (Bknz: “Speed Limits”) Pit Stop - Pit Molası Yarış sırasında programlı olarak, onceden belirlenen stratejiye gore, veya elde olamayan nedenlerle otomobillerin lastik değişimi ve/veya yakıt ikmali icin aldıkları cok kısa mola. Pits - Pit Alanı Garajların ve bakım/servis ceplerinin bulunduğu alan. Pole Position - Pol Pozisyonu Bir yarışa başlamak icin en mukemmel pozisyon. Grid’de en onde, yarışa 1’inci sırada başlamak icin, bir onceki gun yapılan Sıralama Turlarında en hızlı tur zamanı ile (en iyi derece) Pol Pozisyonunu elde etmek gerekir. (Bknz: “Qualifying”) Q
Qualifying - Sıralama Yarışa başlama sırasının ve Pol Pozisyonunun tesbiti icin Cumartesi gunleri sureye karşı yapılan turlar. 2003 sezonundan once sadece Cumartesi gunleri oğleden sonra, 1 saat sure ve her pilot icin 12’şer tur hakkıyla yapılan Sıralama Turları, bu yıl Cuma ve Cumartesi gunleri 2 ayrı seansta ve 3’er tur hakkıyla yapılıyor. Her pilot, 3 tur hakkından birisinde “en hızlı tur”unu atmak zorundadır. En hızlı tur zamanını alan pilot, Pol Pozisyonunu da alır. (Bknz: “Pole Position”) R
Race Director - Yarış Direktoru FIA tarafından her Grand Prix icin, sezon başlamadan once gorevlendirilen en ust duzey gorevli. Yarış Direktoru, pistteki tum gorevlilerden sorumludur. Race Number - Yarış Numarası Her Formula 1 otomobiline, sezon oncesi FIA tarafından yayınlanan listede yer alan numaranın yazlıması zorunludur. Otomobilin govdesinin her iki yanında ve burun kısmında bulunan bu numaraların yuksekliği en az 25 cm olmak durumundadır. Uğursuzluğuna inanıldığından 13 numara verilmez. Sıralama ise, bir onceki sezonun şampiyonadaki puan sıralamasına gore yapılır. Orneğin; 2002’de şampiyon olan pilotun otomobili 1 numarayı taşır. Takım arkadaşı eski veya yeni bir pilot da olsa 2 numarayı alır. Race Stewards - Yarış Hakemleri FIA tarafından gorevlendirilen yarış hakemleri, tum yarış haftasonu boyunca sadece pist uzerindeki butun aktivitelerden sorumludur. Takımları ve pilotları denetleyen hakemler gerektiğinde cezaların uygulanmasından da sorumludur. Reconnaissance Lap - Keşif Turu Her Grand Prix’nin resmi başlama saatinden 30 dakika once otomobillerin pistte bir tur atmalarıdır. Bu tek turun sonunda otomobiller Sıralama Turlarında elde ettikleri sıraya gore Grid’deki yerlerini alırlar. İkinci bir keşif turu atmak isteyen pilotlar, Grid’den gecmemek koşuluyla, Pit Gecişinden hız limitine uyarak gecip bu haklarını kullanabilirler. Refuelling Rig - Yakıt Aleti Pit Molaları sırasında, otomobillere guvenli bir şekilde yakıt ikmali yapılmasında kullanılan ozel bir yakıt dolum sistemidir. Bu ozel sistemle otomobilin deposuna 5 saniyede 60 litre yakıt pompalanır. Rollover Structures, Rollbars - Takla Darbesini Engelleyici Duzenek Formula 1 otomobilleri, 2 adet takla darbesinden pilotları koruyucu muhafaza (rollbar) bulundurmak zorundadır. Bu rollbar, pilotun başından daha yuksek olmalı ve birisi direksiyonun on kısmında (direksiyonun 25 cm on kısmında), diğeri de pilotun arkasında, govdenin ust kısmında ve en az 94 cm yuksekliğinde olmalıdır. Her iki rollover parcası da direksiyon ve pilotun başının en az 70mm ustunde yer almalıdır. S
Slick Tyre - Slick (Duz, Oluksuz) Lastik Oluksuz/desensiz/duz kuru zemin yarış lastiği. 1998 sezonu başından itibaren bu lastiklerin kullanımı yasaklandı. Formula 1 otomobillerinin virajlardaki hızlarını azaltmak amacıyla oluklu lastikler getirildi. Slipstream - Cekim Alanı Yarış otomobilleri yuksek hızda arkalarında bir cekim alanı (hava boşluğu, vakum) yaratırlar. Ondeki otomobili takibeden bir başka otomobil bu alana girerek cekim gucunden yararlanır ve gecişini kolaylaştırdığı gibi yakıt tasarrufu da sağlar. Speed Limits - Hız Sınırı Formula 1’de hız sınırı sadece Pit Alanı icin gecerlidir. Daha once Serbest Antrenmanlarda 80 km/st olan bu hız limiti, 2000’den bu yana 60 km/st olarak değiştirilmiştir. Isınma Turları ve Yarışta ise 120 km/st olan hız limiti 80 km/st olarak belirlenmiştir. Bu kuralın dışında tutulan tek yarış ise Monako GP’sidir. Burada 3 gun boyunca hız sınırı 60 km/st’tir. Pit Alanı girişinden cıkışına kadar ceşitli yerlere konmuş olan elektronik sensorler otomobillerin hızlarını tesbit eder. Yarış sırasında hız sınırını aşan pilota 10 saniye cezası, antrenmanlarda ise para cezası verilir. Formula 1 otomobillerinde bu durum icin hız limitleyicileri bulunur. Pit alanına girerken pilot bir butona basarak bu cıhazı devreye sokar. Speed Trap - Hız Tuzağı Formula 1 yarışlarının yapıldığı pistlerin en uzun duzluklerinin sonuna yerleştirilen bir elektronik aygıttır. Hız Tuzağının işlevi, bu noktadan gecen otomobillerin ulaştıkları en yuksek hızı olcmektir. Spin - Spin Formula 1 otomobilinin ceşitli nedenlerle (kaygan zemin, oversteer, hatalı ve hızlı sollama gibi) ekseni etrafında donerek pistten cıkmasıdır Spoiler - Spoyler Formula 1 otomobillerinde hava akımıyla yere yapışmayı (downforce) arttıracak turbulansı sağlayıcı aerodinamik kanat. (Bknz: “Downforce) Starting Grid - Başlama (Start) Alanı Otomobillerin Start/Finiş duzluğunde (Pit Alanı onu), Sıralama Turları sonucuna gore start icin belirli aralıklarla sıralandıkları bolum. Steering Wheel - Direksiyon Formula 1 otomobilinin direksiyonu. Direksiyonlar kolayca cıkartılıp takılabilecek şekilde olmalı, uzerinde tum gosterge ve butonlar bulunmalıdır. Stint - Etap, Aşama Start-Pit Molası, Pit Molası-Pit Molası, Pit Molası-Finiş arasında otomobilin katettiği bolumlere verilen ad. Orneğin; bir pilot 2 Pit Molası alarak yarışı tamamladığı takdirde, “3 stint” yapmış sayılır. Stop-And-Go Penalty - Dur-Kalk Cezası Hakem Kurulu tarafından pilotların, Pit Alanı hız limiti, erken start gibi ihlal ettikleri kurallara uygulanan cezadır. Ceza verilen pilot, takibeden 2 tur icersinde pit alanına girmek ve 10 saniye durduktan sonra tekrar piste cıkmak zorundadır. Bu sure icinde otomobile hicbir bakım yapılamaz. 2002 sezonundan itibaren uygulanan bir diğer ceza ise pilotların Pit Alanından gecişlerini zorunlu kılmaktadır. Super License - Super Lisans Formula 1’e pilot olarak katılabilmek icin zorunlu olan lisans (ehliyet). Bu lisansa sahip olmak isteyen pilotun, FIA tarafından belirlenmiş, belli sayıda acık tekerlekli yarış serilerine katılmış ve dereceye girmiş olması gibi bazı kuralları yerine getirmesi gereklidir. T
Techinical Regulations - Teknik Kurallar Formula 1’de uygulanan kuralların teknik bolumu. Halen uygulanan teknik kurallar arasında iki onemli konu one cıkmaktadır. 1. Performansın kontrolu: motorların en fazla 3 litre olması, guclendirici (supercarger) kullanılmaması ve minimum ağırlığın pilot ve ekipmanı dahil 600 kg olması. 2. Pasif Guvenlik: şasinin ve koruyucu roll-bar’ların dayanıklı olması ve esnek yakıt tankları, yangın sonduruculer gibi malzemenin bulundurulması. Telemetry - Telemetre Hareket eden bir cisimle, sabit bir istasyon arasında elektronik olarak veri alış-verişi yapılması. Formula 1’de ise, pistte hareket eden otomobilin motor aksamı ve diğer parcalarla ilgili verilerin, kodlanmış elektronik veriler halinde radyo dalgalarıyla pit alanındaki merkezi bilgisayara aktarılmasıdır. Testing - Testler 1 Ocak 2001’de alınan bir kararla, son yarış ile 31 Aralık tarihleri arasında takımların test yapmaları yasaklandı. Ozel testler de bu yasak kapasmına alındı. Testlere izin verilen tarihler icinde ise Formula 1 takviminde yer alan pistlerden sadece Monza, Barcelona, Silverstone ve Magny Cours’da test yapılabiliyor. Ayrıca FIA tarafından Formula 1 onayı verilmemiş pistlerde de testler yasaktır. Timing Transponder - Sure Aleti Pist kenarında ceşitli yerlerde bulunan sure kayıt sensorleri ile veri alış-verişini sağlayan ve yetkili sure hakemlerince kontrol edilen elektronik bir aygıt. Tork - Tork Dondurme kuvveti anlamını taşıyor. Motor gucleri ve silindir hacimleri eşit olan iki aracın torku yuksek olanı, diğerinden daha guclu oluyor. Orneğin, bu iki arac halat cekme yarışında olduğu gibi arkalarından birbirine bağlanıp aynı anda harekete gecirilirse, torku yuksek olan arac diğerine ustunluk sağlar. Traction Control - Cekiş Kontrol Tekerleklerin, ozellikle kalkış sırasında patinaj yapmalarını denetleyen ve duruma gore anında motorun gucunu ayarlayan bilgisayar kontrollu elektronik sistem Transporter - Nakliye Aracı Pistler arasında Formula 1 otomobilleriyle diğer parcaların nakliyesinde kullanılan ozel kamyonlar. Tub - Kuvet Şasinin, kokpitin bulunduğu ve pilotun yerleştiği bolgesi. Yapısından dolayı bu adla anılır. Tyre Blanket - Lastik Battaniyesi Elektrikle ısıtılan ve lastiklerin yarışa başlamadan once belirli bir ısıda kalmasını sağlayan ozel ortu. Bu ortu lastiklere, otomobil uzerindeyken (Grid’de start oncesi) takıldığı gibi, kenarda da takılabilir. Pit Molasına gelen bir otomobile takılacak lastikler ortuden cıkartılarak takılır. Formula 1’de kullanılan lastiklerin normal operasyonel ısıları 80 – 90 C derecedir. Lastiklerin daha sıcak olması, bir başka deyişle kaucuk hamurunun yuksek ısıda olması yarış sırasında lastiklerin zemine tutunmasını arttırır U
Understeer - Understeer, Arka Kısımda Daha Fazla Tutunma Formula 1 otomobilinin, seyir halindeyken arka kısmındaki tutunmanın one oranla daha fazla olması durumudur. Understeer durumunun şiddetine gore otomobil ya viraj alırken hafifce yana kayarak geniş donmesine yol acar, ya da daha aşırı durumlarda burun kısmı once olmak uzere pistten cıkar. V
Valve - Valf Bu teknik genellikle motor gucunu sembolize eden GP ifadesiyle karıştırılıyor. Supap da denilen valf, hava-yakıt karışımının hızla emilmesini ve silindir icindeki havanın suratle tahliyesini sağlıyor. Dort silindirli motor icin kullanılan 16 valf ifadesi ise o motorda silindir başına 4 supap bulunduğunu gosteriyor. Guclu motorlarda bu sayı artarak 24 supaba kadar cıkabiliyor. W
Warm-Up - Isınma Serbest antrenman ve test amacıyla yapılan Isınma Turları 2003 oncesi Pazar gunleri yarıştan 4,5 saat once ve yarım saatlik sureyle yapılırdı. 2003 sezonunda uygulanan yeni kurallara gore Isınma Turları Cumartesi gunleri 13:30-13:45 arasında 15 dakika olarak yapılıyor. Weight, Minimum - Minimum Ağırlık FIA kuralına gore, Formula 1 otomobilinin pilot ve ekipmanının ağırlığı da dahil olmak uzere olması gereken en az ağırlığı 600 kilogramdır. Wheel Cable - Tekerlek Kablosu 1999’da uygulamaya konulan bir kurala gore, bir kaza sırasında Formula 1 otomobilinin tekerleklerinin govdeden koparak fırlamasını engelleyen ozel kablo. Wind Tunnel - Ruzgar Tuneli Hareket halindeki havanın yarış otomobilleri uzerindeki etkisini olcmek icin kullanılan kapalı bir tunel. Tunelin bir ucundan değişik hızlarda verilen havaya karşı otomobilin yapısının ne tur tepki verdiği, ruzgar sensorleri ve diğer elektronik aygıtlarla olculur. Bayrakların anlamları...
Damalı bayrak: Yarışın sona erdiğini belirtir. İlk 3 araca sallanan bu bayrağı sadece yarış direktoru veya onun tayin edeceği kişi kullanabilir.
Sarı bayrak: Pistte tehlike var anlamına gelir. Pilot icin bir tane sallanan bayrak ''yavaşla'', iki tane sallanan ise ''Her an durmaya hazır ol'' anlamındadır.
Kırmızı bayrak: Yarışın durdurulduğunu belirtir. Kaza sonucu pistte bir aracın kalmış olması veya yarışın devam etmesinin tehlikeli olduğunu anlatır. Pilotlar bu bayrağı gorduklerinde yavaş bir şekilde pite donmek zorundadır.
Mavi bayrak: Hem tur bindirilen, hem de yarışan araclara gosterilir. Tur bindirilecek aracın arkadan gelen araca yol vermesi şarttır.
Siyah bayrak: Diskalifiye durumunu belirtir. Arac numarası ile birlikte kullanılır.
Yeşil bayrak: Bir onceki pozisyonda gosterilen herhangi bir renkteki işaret bayrağının artık devre dışı kaldığını belirtmek icin kullanılır.
Sarı-kırmızı cizgili bayrak: Pistin kaygan olduğunu belirtir.
Siyah-beyaz bayrak: Sportmen olmayan bir davranış yapıldığını belirtir. Arac numarasıyla birlikte kullanılır ve diskalifiyeden onceki uyarıdır.
Ortası turuncu siyah-bayrak: Aracın mekanik bir problemi olduğunu ve hemen pit alanına girmesi gerektiğini anlatır.
Beyaz bayrak: Pistte yavaş hareket eden bir aracın olduğunu belirtir.
__________________