Bunu kaplumbağalar hakkında sabit bi konu olması ıcın yapıyorum
KAPLUMBAĞALAR HAKKINDA





Kaplumbağalar, omurgalı (Verabralı) hayvanlardır. Hayvanlar aleminde; Surungenler sınıfında yer alırlar. Kaplumbağalar halkımız arasında TOSBAĞA olarak da isimlendirilmektedir. Genellikle kaplumbağalar yavaş hareket ettikleri ve sırtlarındaki kabuklarından dolayı, zaman zaman hikaye ve fıkralara konu olmuşlardır. Fakat tam tersine kaplumbağalar bilindiğinin aksine cok yavaş değil, oldukca hızlı hareket eden hayvanlardır.



Coğu insan, yılan, kertenkele, timsah gibi diğer surungenlerden korkmalarına karşın kaplumbağalara karşı sevgi ile yaklaşmaktadır. Ozellikle; bu hayvanlar cocukların ilgisini cekmektedir. Bu sevgi son zamanlarda tum dunyada olduğu gibi ulkemizde de doğal ortamlarının dışında evlerde de yaygın bir şekilde kaplumbağa beslenmesini artırmıştır.



Kaplumbağalar eski jeolojik zamandan beri yaşayan hayvanlar olup 200-300 milyon yıl oncesinden gunumuze kadar nesillerini devam ettirmeyi başarmışlardır. Doğada meydana gelen tum olumsuz değişmeler ki bunun başında cevre kirliliği gelmektedir. Cevre kirliliği diğer canlılar gibi, kaplumbağaların nesillerini de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya getirmiştir. Ulkelerdeki bilincsiz ve plansız şehirleşme, tarlaların ve ormanların azalması kara kaplumbağalarının yaşama ortamlarını ve yumurta bıraktıkları yerleri yok etmektedir. Bunu yanında orman yangınları da benzer, olumsuz etkiler yaratmaktadır. Evsel ve sanayi artıklarının arıtılmadan ırmak, goller ve denizlere akıtılması tatlı su ve deniz kaplumbağalarının olumlerine yol acmaktadır. İnsan eliyle yaratılan butun bu olumsuz koşullar bu hayvanlarında yaşamlarını olumsuz etkilemektedir. Yapılan araştırmalar evlerinde kaplumbağa besleyen insanların kaplumbağalar hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıklarını gostermiştir.



Hayvanların doğaları, yapıları, bakımları, beslenme ve hastalıkları hakkında bilgi eksikliği tıpkı cevre kirliliği kadar, evlerde bakılan kaplumbağaların yaşamalarına zarar vermektedir.







KAPLUMBAĞALARIN BİYOLOJİSİ







Kaplumbağaların bilinen 200'den fazla ceşidi vardır.



Yaşadıkları ortama gore 3 ayrı grupta toplanırlar.



1- Kara Kaplumbağaları



2-Tatlısu Kaplumbağaları



3-Deniz Kaplumbağaları







Ulkemizde yaşayan Kaplumbağa Ceşitleri:



Kara Kaplumbağaları : Testudo Graeca , Testudo Hermanni (Trakya Kaplumbağası)



Tatlısu Kaplumbağaları: Emys Orbicularis (Benekli Kaplumbağa), Mauremys Caspica, Trionyx Euphraticus (Fırat Kaplumbağası), Trionyx Triunguis (Nil Kaplumbağası)



Deniz Kaplumbağaları : Carreta Carreta, Chelonia Mydos







KAPLUMBAĞALARIN MORFOLOJİLERİ







Kaplumbağalar yaşadıkları ortama adapte olmuş ve ortam ozelliklerine gore vucutlarında, dış gorunuşlerinde bir takım değişiklikleri meydana gelmiştir. Genel olarak butun kaplumbağaların baş, on ve arka ayakları, kuyrukları ile arka bolumleri gorunecek şekilde, deri ile devamlı vucutları ustten ve alttan kabuk (Bağa) tarafından ortulmuştur. Kabuk iskelet ve deriye ilişkilidir. Kabuk, derinin keratinize olmasıyla meydana gelmiştir. Bolumlu bir yapı gosteren kabuk, tabakalar halinde alttan yukarıya doğru buyume gostermekte ve tabakalar halinde ust taraftan zaman zaman atılmaktadır.



Hayvanlar başlarını, ayaklarını ve kuyruklarını cevreden gelen tehlikelere karşı yada dinlenme anında kabuğun icine cekilebilirler. Kabuk tatlı su kaplumbağalarında kara kaplumbağalarına benzemesine karşın, deniz kaplumbağalarında, sırt kabuğu yuzmeye daha uygun bir şekle donuşmuş ve kuculmuştur. Bu nedenle deniz kaplumbağalarının başlarını ve on ayaklarını kabuklarının icine şansları ortadan kalkmıştır.



Kaplumbağaların cenelerinde diş yoktur. Kuşların gaga yapısına benzerlik gostermektedir. Dillerini fazla dışarı cıkaramazlar. Gozler parlak ve goz kapakları gelişmiştir. Kulak kepceleri bulunmamaktadır. İki burun deliğine sahiptir. Kaplumbağalar istedikleri zaman başlarını vucutlarının icine doğru cekerler. Bunun icin turlerine gore boyun S şeklinde kıvrılarak veya yana cevrilerek bu hareket sağlanır.



Kabukları ortadan dışa doğru genişleyen bir cizgililik gostermektedir. Deri pullu bir yapıdadır. Pullar kuşların tuy yapısına benzerdir fakat kuşlardaki tuy ozelliğini gostermez. Kabukları sırt omurları, kaburgalar ve kalca kemiği ile kaynaşmıştır. Boyun ve kuyruk omurları hareketlidir.







KAPLUMBAĞALARIN MORFOLOJİLERİ







Kaplumbağalar yaşadıkları ortama adapte olmuş ve ortam ozelliklerine gore vucutlarında, dış gorunuşlerinde bir takım değişiklikleri meydana gelmiştir. Genel olarak butun kaplumbağaların baş, on ve arka ayakları, kuyrukları ile arka bolumleri gorunecek şekilde, deri ile devamlı vucutları ustten ve alttan kabuk (Bağa) tarafından ortulmuştur. Kabuk iskelet ve deriye ilişkilidir. Kabuk, derinin keratinize olmasıyla meydana gelmiştir. Bolumlu bir yapı gosteren kabuk, tabakalar halinde alttan yukarıya doğru buyume gostermekte ve tabakalar halinde ust taraftan zaman zaman atılmaktadır.



Hayvanlar başlarını, ayaklarını ve kuyruklarını cevreden gelen tehlikelere karşı yada dinlenme anında kabuğun icine cekilebilirler. Kabuk tatlı su kaplumbağalarında kara kaplumbağalarına benzemesine karşın, deniz kaplumbağalarında, sırt kabuğu yuzmeye daha uygun bir şekle donuşmuş ve kuculmuştur. Bu nedenle deniz kaplumbağalarının başlarını ve on ayaklarını kabuklarının icine şansları ortadan kalkmıştır.



Kaplumbağaların cenelerinde diş yoktur. Kuşların gaga yapısına benzerlik gostermektedir. Dillerini fazla dışarı cıkaramazlar. Gozler parlak ve goz kapakları gelişmiştir. Kulak kepceleri bulunmamaktadır. İki burun deliğine sahiptir. Kaplumbağalar istedikleri zaman başlarını vucutlarının icine doğru cekerler. Bunun icin turlerine gore boyun S şeklinde kıvrılarak veya yana cevrilerek bu hareket sağlanır.



Kabukları ortadan dışa doğru genişleyen bir cizgililik gostermektedir. Deri pullu bir yapıdadır. Pullar kuşların tuy yapısına benzerdir fakat kuşlardaki tuy ozelliğini gostermez. Kabukları sırt omurları, kaburgalar ve kalca kemiği ile kaynaşmıştır. Boyun ve kuyruk omurları hareketlidir.







KARAKAPLUMBAĞALARI



Kara Kaplumbağaları dunyanın ceşitli bolgelerinde yaşamaktadırlar. Dağlık, ormanlık hatta col olan bolgelerde bile kara kaplumbağalara rastlamak mumkundur. Kara kaplumbağalarının ayaklarında beş parmak bulunmaktadır. Yurumeye uygundur, ağac v.b. yerlere tırmanma hareketi yapmaya uygun değildir. Kara kaplumbağaları 3-5 cm'den 1 metre boya kadar olan cinslere sahiptirler.







TATLISU KAPLUMBAĞALARI



Kaplumbağalar karadan su yaşamına gecen hayvanlardır. Tatlısu kaplumbağaları gunluk yaşamalarını hem karada hemde sularda gecirirler. Tropikal ve suptropikal iklim bolgelerinde yaşarlar. Bu hayvanların yuzebilmeleri icin parmakları arasında yarım perde şekillenmiştir ve su yaşamına adaptasyon gostermişlerdir. Yani bu değişiklikler kalıtsal olarak yavrulara gecmektedir. Ayaklarla birlikte sırt kabukları biraz daha kuculmuş ve uzamış, yuzmeye uygun bir duruma gelmiştir. Genel olarak evlerde tatlı su kaplumbağaları beslenmektedir. Bunların bakımlarının kolay olması ve 30-40 cm den daha fazla buyumedikleri icin tercih edilmektedir.







DENİZ KAPLUMBAĞALARI











Deniz kaplumbağaları ise yalnızca ciftleşme zamanı karalara yaklaşırlar. Ancak yumurtlamak icin deniz kıyılarına cıkarlar ve genel olarak hayatlarının tamamı denizlerde gecer. Bu yuzdendir ki ayaklarının yuzmeye uygun palet benzeri şekil değişikliğine uğradığı gorulmektedir. Tırnaklardan bir veya iki tanesi kalmıştır. Kabukları ise kayık benzeri uzun bir şekil almış baş ve on ayakların bulunduğu yerden kabuk daha geriye cekilmiştir.



Deniz kaplumbağaları dunyanın genellikle orta ve tropikal bolgelerine yakın denizlerinde yaşamalarını surdururler. Ulkemizde de Akdeniz ve Ege Kıyılarında yumurtlama zamanı gorulmektedirler. Deniz kaplumbağalarının yuvalanması icin iklim kadar uygun kumsallarında olmasına bağlıdır. Ulkemizde Dalyan, Dalaman, Fethiye, Patara, Kumluca, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa, Goksu Deltası, Kazanlı, Akyatağan ve Samandağ'da yumurtlama plajları mevcuttur.







KAPLUMBAĞALARIN ANATOMİLERİ







Kaplumbağalar akciğer solunumu yapmaktadırlar.Akciğerler anatomik olarak sırta doğru yerleşmiş ve kabuğa yapışmış şekildedir. Diğer hayvanlarla karşılaştırıldığında kurek kemiği karın tarafında gorulmektedir. Goğus kafesleri yoktur. Boyun omurları hareketli sırt ve bel omurlarının kuyruğa kadar kabukla kaynaşmış olduğu gorulmektedir. Yemek boruları S şeklinde kıvrımlıdır. Tek delikten gaita ve idrar atarlar. Korktukları zaman kakalarını yaparlar. Normal kakaları zeytin cekirdeğine benzer. Dolaşım sistemleri dort gozlu kalp tam vucudun ortasına yerleşmiştir. Cinsiyet organları; erkeklerde penis bulunur. Penis ciftleşme sırasında bir eldiven gibi dışarı cıkmaktadır



KAPLUMBAĞALARIN FİZYOLOJİLERİ







Kaplumbağa besleyenlerin en cok merak ettikleri konuların hayvanların yaşının ne oduğu ve cinsiyetinin belirlenmesinin nasıl yapıldığı sorularıdır.



Kaplumbağalar yaklaşık 60 yıl yaşamaktadırlar.



Kaplumbağaların yaşının belirlenmesi : Kesin bilgiler olmamasına rağmen 3 yaşında bir kaplumbağa el ayasının ¼'u kadardır. Her uc yılda birde ¼ el ayası buyukluğunde bir gelişme gosterir. Kabuğun arka plakalarındaki izlerdende yaklaşık yaş tayini yapılabilir







KAPLUMBAĞALARDA CİNSİYET ve UREME











Kaplumbağalarda erkeklerle dişileri ayıran en onemli ozellikler; Dişilerde kloaka kuyruk kokunde son bulur, erkeklerde kuyruk dişilere gore daha uzun ve kalındır. Ciftleşmeyi kolaylaştırabilmek icin karın altı kabuğu erkeklerde daha kuvvetli ve ice doğru cokuktur. Erkeklerde on bacak tırnaklarından bir tanesi dişiyi ciftleşme anında kavrayabilmek icin daha uzundur.



Hayvanat bahcesi gibi yerlerde cinsiyet tayini kan analizleriyle yapılmakta hayvanın dişi ve erkek olduğu oğrenilmektedir. Kandaki Ostorojen ve Testesteron hormonları seviyelerine bakılır.



Avrupa kaplumbağalarında cinsel olgunluk 12 yaşlarında başlar.











KAPLUMBAĞALARIN YUMURTA ve KULUCKA ZAMANI



Yumurtadan yavru cıkma sureleri 2-3 ay surmektedir. Testusdo gracea (Tosbağa) kaplumbağalar 2-3 cm boyunda 6-12 adet yumurta yaparlar. Tatlı su kaplumbağaları ise 3-12 beyaz uzun şekilli yumurta







yaparlar. Yavrular ise 2-3 ay sure sonra yumurtadan cıkarlar. Kaplumbağaların tum ceşitleri yumurtalarını toprağa bırakırlar. Kara ve Tatlı Su kaplumbağaları yaşadıkları doğal cevrede uygun bir ortamı secerek eştikleri cukurlara yumurtlarlar ve uzerini toprakla orterler. Deniz kaplumbağaları hayatlarının coğunu denizde gecirdikleri icin Dunyanın belirli kumsallarında kıyıya cıkarak; kumsalda eştikleri cukurlara yumurtlarlar. Genelde bu işlemide geceleri yaparlar.



Surungenlerin cinsiyetlerinin belirlenmesinde kulucka donemi cevre ısısının etkili olduğu yonunde bir cok araştırma yapılmıştır.



Ulkemizin Akdeniz ve Ege kıyılarında deniz kaplumbağalarının yumurtalarını bıraktıkları dunyaca unlu kum plajları bulunmaktadır. Dalyan, Dalaman, Fethiye, Patara, Kumluca, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa, Goksu Deltası, Kazanlı, Akyatağan, Samandağ gibi bolgeler deniz kaplumbağalarından Caretta Caretta ve Cheloniamydas'ın ana vatanlarıdır.



Ciftleşme isteği mevsimine bağlıdır. Tropik ve subtropik iklim koşullarına gore değişiklik gosterir. Ayrıca dış ortam koşulları da bu olayı etkilemektedir. Genelde kaplumabağalar nisan ayının başından, mayıs ayının sonuna kadar ciftleşirler. Bu donemde gunlerin uzun olması ve guneş ışığının fazlalığı onemli rol oynamaktadır. Ultraviyole ışınların, kaplumbağaların yaşamlarındaki ciftleşme ve yumurtadan yavruların cıkması gibi fizyolojik olaylara etkisi oldukca fazladır. Dişiler ciftleştikten sonra spermi 4 yıl gibi sure ile saklayabilirler.



KAPLUMBAĞALARIN VUCUT ISILARI







Kaplumbağaların yaşamlarında ısınında cok onemli etkisi vardır. Hayvanların vucut sıcaklıkları cevre sıcaklığının 0,1oC- 0,2oC altındadır.Vucut ısılarının 20oC 'nin altına duşmesi durumunda sindirim enzim aktiviteleri azalmaktadır. Evimizin ısı duzenlenmesinin rasgele olmasının hayvanın yaşamını olumsuz etkileyebileceğini goz onunden uzak tutmamak gerekir.







KAPLUMBAĞALARIN DUYULARI







KOKU ALMA



Kaplumbağaların koku alma organları iyi gelişmiştir. Yiyeceklerin kokusunu iyi alırlar, su kaplumbağaları su icinde yiyeceklerinin kokularını alırlar ve yiyecekleri cok kolay bulurlar, ayrıca erkekler dişilerini koku ile tanırlar.







GORME







Gozleri cok keskindir. Goz kapakları hareketlidir. Ucuncu goz kapağı mevcuttur.Uzaktaki gıdaları iyi gorurler. Ozellikle sarı rengi iyi algılarlar.



İŞİTME



Zaman zaman zor işitirler. Kulak kepceleri yoktur. Deri kulaklarını orter. Kulak zarı hemen derinin altındadır.



KAPLUMBAĞALARDA KIŞ UYKUSU







Normal doğa koşullarında kaplumbağalar Ekim-Mart ayları arasında kış uykusuna yatarlar. Kalp atışlarında ve solunumlarında yavaşlama olur. Kış uykusu icgudusel bir davranıştır. Bu davranış butun kaplumbağalarda nesilden nesille aktarılır. Kaplumbağalarda kış uykusuna yatan diğer hayvanlarda bulunan yağ depolarına sahip değildirler. Kış uykusu sırasında yaşamsal faaliyetlerini surdurmelerinde karaciğerlerinin ozel yapısı ve bobrek tipinin onemli rol oynadığı sanılmaktadır.







EVDE BESLENEN KAPLUMBAĞALAR İCİN KIŞ UYKUSU



Evde beslenilen kaplumbağaların 6-7 yaşına kadar kış uykusuna yatırılmamaları gerekmektedir. Bu donemde hayvanların devamlı beslenmeye ihtiyacları vardır. Proteinli gıdalar alarak organlarının sağlıklı bir şekilde gelişmesini tamamlaması gerekmektedir.







Kış uykusu ve oncesi hayvanı tartmakta yarar vardır. Ev ortamında yaşayan tatlı su kaplumbağaları doğal cevrelerinden uzaklaştıkları icin normalin dışında davranışlar izlenmektedir. Bunun nedeni ev ortamının ideal ısıya sahip olmaması ve guneşin ultraviyole ışığından yoksun olmasıdır.Hayvanlar barınaklarının koşelerine girmeye calışırlar, hareketsiz ve iştahsız olurlar. Eğer bu durum sonbahar mevsimine rastlarsa bize kış uykusu zamanın geldiğini hatırlatır.







Bu durumda aşağıdaki koşullar dikkate alınmalıdır.







1.Hayvanın bağırsaklarını boşaltmaya gerek yoktur. Yavaş yavaş yemleri azaltılır.



2.Filtre ve havalandırmanın calışır olması gerekir.



3.Mevsim ve hareket azlığında hayvanın ozel kış uykusu akvaryumuna alınması idealdir. Bu akvaryumlar 4-12oC su sıcaklığına sahip olmalıdır. Su sıcaklığının 12oC ustune cıkmamasına dikkat etmelisiniz.



Yukarıda sozu edildiği gibi doğayı iyi taklit edemediğimiz taktirde fizyolojik dengelerini bozarak hayvanların olmelerine sebep olabiliriz.



Kaplumbağaların kış uykusuna yattığını bilmeyen bircok insan onların olduğunu sanarak toprağa gommektedirler. Bilgi eksikliğine bağlı olarak istemeden hayvanların istemeyerek olumune sebep olmaktadırlar.



Tropikal bolgelerde yaşayan kaplumbağalar kış uykusuna yatmazlar, deniz kaplumbağaları da gocmen hayvan davranışı ile sıcak ve yiyecek bulacakları denizlere goc ederler.







KIŞ UYKUSUNDAN UYANDIRMA



Kış uykusu ve oncesi hayvanı tartmakta yarar vardır. Uykudan cıktıktan sonra beslenme buna gore duzenlenir. Bazı kaplumbağaların kabızlık sorunu olabilir, bu durumda bağırsak iceriğini yumuşatmak icin hayvanları 30oC'lik sıcak su banyosunda tutmak yararlın olabilir. Bu yontem bagırsak iceriğini yumuşatacaktır.











EVLERDE BAKIM







Evlerde tatlı su kaplumbağaları cam bir kap veya akvaryumlarda bakılmaktadır. Sularının haftada en az bir kere değiştirilmesi gereklidir. Eğer gerekli ozen gosterilmezse cabuk kirlenen sulardan dolayı kucuk kaplumbağaların sağlıkları bozulabilir.



Buyuk boy tatlı su kaplumbağaları icin ideal bir akvaryum ısıtmalı, hava ve su temizleme filtreli, ultraviyole lambalı ve ayrıca aydınlatma lambası olacak şekilde hazırlanmalıdır.



Kara kaplumbağaları icinde Terrariumlar idealdir.







KAPLUMBAĞALARIN BESLENMESİ







Kaplumbağalar genel olarak etcil ve otcul olarak beslenmeye uygun sindirim sistemine sahiptirler. Doğada bocek , solucan, uzum, karpuz, domates, kıvırcık ve sarı cicekli bitkileri yiyerek beslenirler.



Kaplumbağaların beslenmesinde dikkat edilecek en onemli hususlar:



1-3 yaş arası kaplumbağalar vucut gelişimlerini tamamlamaları icin protein ağırlıklı besin maddeleri almaları gerekmektedir. Bundan dolayı surekli beslenmeli 6-7 yaşına kadar kış uykusuna yatırılmamalıdır.



Yemlerinde Kalsiyum ve Fosfor dengesine ve vitamin ihtiyacına gore gerekli katkılar ilave edilmelidir. Ayrıca su kaplumbağaları yiyeceklerini suda almaktan hoşlanırlar.



Evde beslenen kaplumbağalara hazır yemler vermek daha uygundur







KAPLUMBAĞALARIN GENEL BAKIMLARI







Eğer sağlıklı bir kaplumbağamız olmasını istiyorsak periyodik olarak veteriner hekime gostermek gerekir. Hayvanı zaman zaman tartmak, tek yonlu beslememek ve ara sıra vucudunu vazelinlemek gerekir







KAPLUMBAĞALARIN HASTALIKLARI



Bu bolumde verilen bilgiler ancak veteriner hekimler tarafından değerlendirilerek uygulanabilecek şekilde hazırlanmıştır. Bu bilgiler veteriner hekimler dışında, kaplumbağa besleyenlere karşılaştıkları sorunlarda yol gosterebilir.

__________________