Kenelerin gundemi cok yoğun işgal ettiği şu gunlerde ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığından insanlarımızın hayatlarını kaybettiği haberleri gunden gune artarken ,kene kaynaklı diğer hastalıkların yaygınlığı da merak konusu olmaktadır.

Kene kaynaklı hastalıklar viral, bakteriyel olabileceği gibi paraziter kokenli olabilirler. Parazitlerden de bir ic parazit olan protozoonlar ceşitli sistemlere affinite duyabilmektedirler. Bunlardan kan parazitleri dolaşım sistemine girerek eritrositler icerisinde coğalırlar.

Daha cok ciftlik hayvanlarında ciddi ekonomik kayıplara ve olumlere neden olan kan parazitleri, Theileriosis ve Babesios gibi hastalıklara neden olmaktadır. Bunların yanında aslında bir Riketsia olan Anaplasmosis etkenleride ertitrositler formları itibariyle Theileria ve Babesiaya benzediği icin coğunlukla beraber anılmaktadır.

Babesiosis keneler aracılığıyla nakledilen paraziter bir hastalıktır. Hastalığın etkeni parazit olan protozoonlardır. Bu protozoonlar eritrositler icerisinde coğalırlar. Vektor keneler eritrositer formları kan emme sırasında alarak bunyelerine katarlar ve burada gelişmelerinde devam ederler. Morfolojik olarak tipik goruntuleri hucre icerisinde net olarak gorulebilir. Teşhiste bu morfolojik yapı goz onunde tutularak teşhise gidilebilir. Bu hastalık etkenleri Sporozoa alt sınıfına ait Piroplasmida sınıfının uyesidir ve Babesiidae ailesindendir.

Babesia canis, Babesia gibsoni ve Babesia vogeli kopeklerde Babesiosis hastalığının etkenleridirler. Babesios te bilinen kene vektorleri Dermacentor reticulatus, Dermacentor venistus, Rhipicephalus sanguineus, Hyalomma marginatum, Ixodes ricinus gibi kene turleridir.

Babesiosis kenelerin aktivitelerinin aktif olduğu mevsimlerde daha fazla gorulmektedir. Kopeklerde şiddetli seyretmektedir. Yavru kopeklerde immun sistem tam olarak gelişmediğinden vakalar daha dramatik sonuclanabilmektedir. Kedilerde Babesiosis olguları kopeklere gore daha hafif seyretmesine rağmen yavru kedilerde olumle sonuclanan vakalarda gorulebilmektedir. Bağışıklık sisteminin deprese olduğu durumlarda enfeksiyon daha şiddetli seyretmektedir.

Kontamine vektor kenelerin Babesiosis etkenlerini duyarlı kopeklere kan emme sırasında nakletmesinden 1-2 gun sonra parazitemi tablosu şekillenir.10-14 gun sonrada etkenler dolaşım kanından uzaklaşır. Hastalığın seyri genelde iyidir. Babesiosiste şekillenen hemolitik tipteki anemi şiddetli seyrettiğinde tedavi de kısa vadede sonuc almak guc olabilmektedir. Anemi tablosu hipoksi ve doku kaybı ile sonuclanabilmektedir. Hastalıkta gorulen Hemolitik tipteki anemi dışında coklu organ harabiyeti ile hipotansif şok hastalığın en cok gorulen iki semptomudur.

Klinik olarak pratikte yuksek ateş, depresif davranış ozellikleri, anoreksia, sarılık, kaşeksi, burun ve goz akıntısı ve lenfadenopati tablosu gorulebilir.

Hastalık sistemik olarak perakut, Akut, kronik ve subklinik olarakta incelenebilir

Perakut FormHipotansif şok ve organ yetmezliği ile karakterizedir.Olum genellikle ilk klinik belirtinin gorulmesinden sonraki 24 saat icinde meydana gelebilir. Hastalığın bu şekildeki seyri cok sık gorulmez daha cok yavru kopekleri etkiler.

Akut Form Babesia gibsoni infeksiyonunda daha cok gozlenir.Ateş,halsizlik ve anemi ortak semptom olarak gorulur.

Kronik Form Babesia gibsoni infeksiyonunda gozlenir.İntermitens bir ateş, halsizlik ve kilo kaybı sıkca gorulen belirtilerdir. Makrositik,hipokromik tipte anemi tablosu şekillenir.

Coklu organ yetmezlikleri organların işlevlerini yapamaması sonucun da şekillenmektedir. Şok tablosu ile birlikte vaskuler statis ve vaskuler endoteldeki harabiyete bağlı olarak intravaskuler koagulasyon şekillenebilir.
Akut bobrek yetmezliği daha ziyade yaşlı kopeklerde sorun olabilmektedir. Bu tip akut yetmezlik hipovolemik şok ve hipotansif kokenli olabilmektedir. Babesiosis etkenleri eritrositlere affinite duyduklarından eritrositler icerisinde gelişerek bir muddet sonra eritrositlerin ozelliklerini kaybetmelerine ve nihayetinde lize olmalarına neden olurlar. Bu hucre yıkıntıları bobrek tubullerini etkiler ve tıkanmalara neden olabilir.

Sentral sinir sistemi bozukluklarında saldırganlık gibi depresif tablo mevcuttur. Bunların yanında istem dışı kas seğirmeleri, goz kapaklarında seğirmeler, ataksi , epileptik nobetler ve koma tablosu gozlenebilir. Bunların yanında solunum yetmezliği, gorulen başka bir organ yetmezliği olgusudur.

Laboratuar bulguları patognomik değildir. Hemolitik anemi bulguları, bilirubinemi, bilirubinuri, Hemoglobinuri, rejeneratif anemi, hastalıkta gorulebilen laboratuar bulgularıdır.

Klinik olarak anemi ile seyreden diğer hastalıklarla karışabilir. Ozellikle Ehrlichiosis ile ayrımının yapılması gerekir. Ehrlichiosis te aneminin nonrejeneretif karakterde olması Babesiosis ile ayrımında onemli bir faktordur.

Teşhiste perifer kandan hazırlanan surme preparatların Gimza ile boyanması sonucunda yapılan mikroskobik muayenede hastalık etkenlerinin eritrositler formlarının morfolojik yapısına bakılarak akut donemde teşhise gidilebilir. Bunun yanında IFA ve ELISA gibi serolojik testler ile de teşhise gidilebilmektedir.

Tedavide kan nakli, şartlar uygun olduğunda denenebilir. Geniş spektrumlu antibiyotikler, glukokortikoidler, Diminazen aseturat, imidocarb turevi ilaclar kullanılmaktadır. Metabolik asidoz icin Sodyum bikarbonat uygulamaları yararlı sonuclar verebilmektedir.

Cemal KURT
Uzman Veteriner Hekim



Sıkca Sorulan Sorular:


1. Bulaşma Sadece kenelerle mi olmaktadır? Hasta hayvanların salgılarının bulaşmadaki rolu nedir?



Hastalığın meydana gelebilmesi icin uygun kene turlerinin hasta hayvanlardan kan emme sırasında Babesiosis etkenlerini alması ,daha sonra duyarlı hayvanlara kan emme sırasında bu etkenleri nakletmesi gerekmektedir. Hasta hayvanlardan direkt temasla hastalığın bulaştığına dair bir kaynak mevcut değildir. Ancak hastalarda bağışıklık sisteminin suprese olması sonucunda ortaya cıkacak opurtinist enfeksiyon risklerine karşı hasta hayvanların tecrit edilmesi yararlı olabilmektedir. Ozellikle genc kopekler bağışıklık sistemleri yetersiz olduğundan hasta hayvanlardan kan emen kenelerin genc hayvanları enfekte etmesi sonucu olumler gorulebileceği icin dikkatli olunması gerekmektedir.


2. Hastalık icin bilinen bir aşı mevcut mu? Yada korunma icin en etkin yontem nedir?



Halihazırda pratik olarak uygulanan bir aşı mevcut değildir. Korunmada en etkin yontem Babesiosis etkenlerini nakleden vektor kenelerle sistemik mucadeledir. Kopeklerde uygulan kene damlaları yada repellent tarzdaki tasma ve benzeri uygulamalar pratikte yaygın olarak kullanılan yontemlerdir.


3. Her kene turu hastalığı nakledebilirmi?


Dunya uzerinde Sekizyuz Elli tur kene olduğu bildirilmektedir. Her kene turu hastalığı nakletmez. Aynı cinste olmalarına rağmen bazı kene turlerinin hastalığı naklettiği bazı turlerin ise nakletmediği bildirilmektedir. Bunun yanında bulaşmada sadece sert (Ixoid) kenelerin etkin olduğu, bunun yanında yumuşak (Argasidae ailesi) kenelerin Babesiosisi naklettiği ile ilgili bir kaynak mevcut değildir.

Alintidir.
__________________