Kopek sahiplenmek ve onun tum gereksinimleriyle ilgilenmek buyuk bir sorumluluktur, hatta bazen hayatın doğal akışı icerisinde buyuk fedakarlıklar ağır bir gorevde olabilir. Bu nedenle coğu hayvan sahipleri kopeğindeki muhtemel bir gebelik sonucunda doğacak yavru ya da yavruların sorumluluklarını almak istemediklerinden bu yonde tedbirler alınması icin arayış icerisine girerler. Kısırlaştırma, kopek populasyonunun kontrolunde en etkili ve masrafı az olan bir yontem olarak kabul edilmektedir.Kısırlaştırma, kopek populasyonunun kontrolunde en etkili ve masrafı az olan bir yontem olarak kabul edilmektedir.

Kısırlaştırılan kopeklerin ureyemeyeceği ve dolayısıyla doğacak olan yavrulara bakım, beslenme, yer bulma gibi sorunlarla karşılaşılmayacağı gerceğinden yolacıkan bircok hayvansever kopeklerin koruma altına alınmadıkları surece bunların kısırlaştırılması gerektiği konusundaki yasaları destekledikleri halde buna karşılık bazı hayvanseverlerde kısırlaştırılan kopeklerin ureme kapasitelerinin ve doğal ciftleşme arzularının tamamıyla ortadan kalktığı gerekcesiyle bu uygulamayı hayvan haklarına tecavuz olarak algılamaktadırlar.

Kopekler duygusal yonden insanlardan tamamıyla farklıdırlar. Cunku doğum yapmış kopekler yavrularına uzun yıllar bakmak, eğitim vermek zorunda değildirler ve onlardan doğacak yavrulara hasret duymazlar. Sadece doğanın vermiş olduğu yetenekle turlerini devam ettirmek amacıyla urerler.Kısırlaştırıldıktan sonra kopeklerin ağır duygusal bir cokuntu yaşadıkları konusunda da henuz bir kanıt yoktur.

Sahipsiz kopeklerin coğalması tum dunya ulkelerinde karşılaşılan bir problemdir. Bunların denetim altına alınması ve kısırlaştırılmasının gerekli olduğu duşuncesinin bircok haklı yonleri vardır. Ozellikle bu kopekler sahiplendirilirken kısırlaştırılmış olmaları coğu hayvansever tarafından tercih edilmektedir.

Kısırlaştırma (=ovario-histerektomi), genel anestezi altına alınmış bir dişi kopeğin karın boşluğuna girilerek genital organlarından uterus ve ovaryumların cerrahi bir yontemle alınması şeklinde yapılan bir operasyondur.

Bu operasyon dişi kopeklerde belirli avantaj ve dezavantajları da beraberinde getirmektedir.

Kısırlaştırmanın Avantajları:

► Ostruse bağlı problemleri onler: Hayvan sahipleri tarafından hoş karşılanmayan siklus kanaması, sık idrar yapma nedeniyle kopeğin evi kirletmesi, masturbasyon yapması, bu donemde iştahsız ve daha sinirli olmaları, evden kacma cabaları, kızgınlıktaki dişi kopeği yuruturken erkek kopeklerin arzu edilmeyen aşırı ilgisini ortadan kaldırır, aynı zamanda bu esnada oluşabilecek trafik kazalarını azaltır.

►Planlanmamış gebelikleri onler: Kısırlaştırma sayesinde başıboş kopek populasyonundaki artış, doğacak yavruların bakım, beslenme, onlara yer bulma ve bu işler icin yapılan harcamaları ortadan kaldırır. Ayrıca gebelik ve doğum esnasında ortaya cıkabilecek komplikasyonları onler.

►Pyometra ve diğer bazı jinekolojik hastalıkları onler: Kısırlaştırılmayan dişi kopekler hayatlarında bazı sağlık riskleri taşırlar. Orneğin ovaryum kist ve tumorleri, prolapsus vagina ve uteri, veneral tumor, kronik endometritis keza pyometra v.s gibi jinekolojik sorunlardır. Kopekler ilerleyen yaşlarında pyometraya daha cok duyarlı hale gelirler. Bu durum oncelikle hormonal bozukluklar daha sonra enfeksiyoz etkenlerle ilişkili olduğundan antibiyotik ve benzeri ilaclar problemi cozmeye yetmemektedir. Genellikle hayat kurtarıcı yegane mudahale operasyondur. Ancak sağlıklı bir dişiyi operasyona almak, toksemili yaşlı, hasta bir kopeği operasyona almaktan cok daha guvenceli olacağından yavru alınması duşunulmeyen kopekleri erken yaşta kısırlaştırmak suretiyle bu problemlerin oluşmasını onlemek mumkundur.

►Hayali gebeliği onler: Gebe olmayan kopeklerde fizyolojik olarak her ostrusten sonra prolaktin hormonuna bağlı olarak gelişen bir sorundur. Hayali gebelik kopekte bir stres yaratarak sahibinede onemli olcude rahatsızlık verir. Hayali gebelik geciren bir kopekte iştah ve kilo artışı, karnın buyumesi, huzursuzluk, sinirlilik, karanlık yerlere saklanma, analık davranışları, yuva hazırlama, memelerin gelişmesi ve sut sekresyonu şeklinde belirtiler gorulur. Tekrarlanan hayali gebelikler meme enfeksiyonları ve meme tumorlerine rastlama sıklığında artışa da neden olmaktadır. Hayali gebelik gosteren kopeklerin sağaltımında kullanılan hormon preparatları pyometra şekillenmesine yardımcı olabilir. Bu nedenle boyle kopeklerin kısırlaştırılma- sı ile sorun ortadan kalkar.

►Meme tumorlerinin oluşumunu azaltır: Meme tumorleri butun yaşlı dişilerde oldukca yaygındır. Her ciftleşme sezonunda hayali gebelik geciren ve memelerinde sut ureten dişilerde giderek meme tumoru riski daha da artar. İlk ostrusten once (pubertas oncesi) kısırlaştırılan dişi kopeklerde meme tumorlerine daha az rastlandığı bildirilmiştir (1).

►Hormonal nedenlere bağlı davranış bozukluklarını giderir: Kopeğin saldırganlığının, kesin olarak sahibinin veya eğiticisinin denetimi altında bulunması gerekir. Ancak bazı kopekler ne denli iyi eğitilmiş olursa olsun sahiplerine karşı sinirli ve saldırgan davranışlar gosterebilir. Bu durumun giderilmesine yardımcı olmak amacıyla kopeklerin kısırlaştırılması onerilmekte ve kısırlaştırılan kopekler daha iyi huylu ve eğitim almaya istekli olmaktadırlar (3).

Kısırlaştırmanın Dezavantajları:

► Seksuel siklusun geriye donuşumsuz olarak yitirilmesi: Kısırlaştırma sırasında uterus ve ovaryumlar total olarak alındığı icin dişi fertilitesini yitirmektedir. Bu nedenle kısırlaştırma yontemi hayvan sahiplerine,”geriye donuşumu olmayan, kalıcı bir yontem” olarak tanıtılmalıdır.

► Kilo artışı: Kısırlaştırmadan kacınmanın en yaygın nedeni operasyon sonrası kopeğin kilo alacağı kaygısıdır. Kısırlaştırıldıktan sonra kopeğin yedirilen yemeklerden daha fazla faydalanacağı gerceği doğrudur. Ancak genc ve yaşlı kopeklerin kısırlaştırılmasından sonra meydana gelen kilo artışının farklı olduğu ve yaşlı kopeklerin bu operasyondan sonra genc kopeklere gore daha fazla kilo aldıkları bildirilmektedir. Bu farklılığın nedeni yaşlı kopeklerin enerji tuketimleri az olup ancak enerjiden zengin gıdalarla beslenmeleri sonucu enerji fazlası vucutta yağların coğalmasına buda şişmanlamaya neden olmaktadır. Bu nedenle kısırlaştırma operas- yonunu takiben kopekler aralıklarla tartılmalı, bol sebzeli gıdalarla beslenmeli ve sportif faaliyetler yaptırılması ile ideal kiloda tutulabilirler.

► İdrarı tutamama (=uriner incontinens): Kısırlaştırma sonrası kopekte enfeksiyoz ve norolojik bir sorun olmadığı halde uykuda veya uykunun dışında iken idrarını kacırma sorununa sıkca rastlanılmaktadır. Bunun nedeni ovario-histerektomi sonrası gelişen uretral sfinkterik yetmezliktir. İsvicrede yapılmış bir calışmada 412 adet kısırlaştırılmış kopekten 83 (%20.1)’unde operasyon sonrası idrar kacırma sorunu ortaya cıkmış ve bu olguların %74.7’si kısırlaştırmadan sonra ilk 3 yıl icerisinde şekillenmiştir. Uriner inkontinens’e 20 kg’ın altındaki kopeklerde rastlama oranı %9.3 ve 20 kg’ın uzerindeki kopeklerde ise %30.9 olarak belirlenmiştir. Ayrıca kısırlaştırılan kopek ırkları icerisinde encok boxer (%65.0)’lerde bu sorunla karşılaşılmıştır. Bu tip olguların ilaclarla tedavisinden yuksek oranda başarılı sonuclar alınmaktadır (2).

► Deri ve kıllarda değişiklik: Kopeklerde doğal olarak ilkbahar ve sonbahar aylarında olmak uzere yılda iki kez kıl ve tuyler kendiliğinden dokulur. Kısırlaştırılan kopeklerden ozellikle uzun tuylu ırklarda (orneğin; cocker, collie v.s) ostrojenik hormon yetersizliğine bağlı olarak deride kuruma, pullanma ve kahverengi lekeler şekillenebilir. Aynı zamanda boyun, kulaklar, perineum, kuyruk ve ekstremite bolgelerindeki kıllarda incelme, kolay kırılma, renklerinde acılma, kıl dokulmesi ve tuylerin uzamasında yavaşlama gibi belirtiler gorulebilir. Boyle olguların sağaltımında kısa sure etkili ve duşuk dozlarda ostrojen preparatları kullanılır. Vit.A, Vit.B kompleks, cinko, kukurt uygulamaları da faydalıdır.

Alintidir.
__________________