PH nedir?
pH suyun asidik, bazik yada naturel olup olmadigini gosterir. 1 ile 14 arasinda değişen bir skalada 7 naturel, 7 nin alti asidik ve 7 nin ustu bazik yada alkalin olarak adlandirilir. Deprem olcen Richter olcegindeki gibi pH skalasinda log aritmiktir. Yani 5.5 lik bir pH değeri 6.5 lik bir pH değerinde 10 kere daha asidiktir. Bu sebeple pH değerini cok azda olsa aniden değiştirmek suyun kimyasal ozelliklerinde cok fazla farkliliklar yaratmak manasina gelebilir.
Akvaryum severler icin pH'in iki ozelliği onem tasir. Birincisi pH değerindeki ani ve hizli değişimler balıklaricin son derece sakincalidir ve mutlaka onlenmelidir. pH değeri ni gunde 0.3 birimden fazla değiştirmenin balıklar uzerinde olumsuz etkisi oldugu bilinmektedir. Bu sebeple akvaryumunuzun pH değerini mutlaka sabit tutmaya calismaniz gerekmektedir. Ikincisi ise daha oncede bahsedildigi gibi beslemekte oldugunuz balıkların alisik olduklari pH değerini mutlaka bilmelisiniz.
Bir cok balık alisik olduklari pH degerlerinden daha yuksek yada daha dusuk degerlere zamanla alisir. Eğer suyunuzun pH değeri 6.5 – 7.5 araliğinda ise oldukca fazla balık turunu problemsizce besleyebilirsiniz.
Akvaryumda balık bakimi icinkesinlikle bilinmesi zorunlu bir konudur.Unutulmamalidir ki her su ;su degildir! Balıkların su icinde yasayabilmeleri icinsuyun belli derecede genel asitlik oraninin beslediginiz baliğin yasama ortamina uygun olmasi gerekir.Akvaryumcudan aldigim balık iki gun sonra oldunun cevabi : % 70 pH dir.balık yasadigi su icinde belli derece asitlitlik gerektiren bir ortamda bulunmalidir.Her balık ayni asitlik derecesinde yasamaz.Ornegin canli doguranlar ailesinden olan ( Lepistes)Poecilia reticulata'nin pH si 6-8,5 arasinda olurken Orta Afrika Ciklitlerinde (Cichlidae) - Kirmizi Mucevher Cikliği (Hemichromis guttatus) PH 'si 6,5-7,5 dir.
Daha da anlasilir olursa... Cin Halk Cumhuriyeti deniz kiyisinda bulunan su genel asitlik derecesi, Amazon'da bulunan akarsularda ki su genel asitlik derecesi farlidir. Sizin cesme suyundaki suyun Ph dereceside cok farklidir.Suda ne kadar cok asitik madde varsa, pH değeri de o kadar duser.Akvaryumda hızlı Ph değişimlerı balıklarınızın hayatını tehlikeye atar.Peki ne yapmalıyız ki ph derecesi yasadıgımız balığın yasamını tehlikeye atmasın.
Akvaryum balıkları icin ozel akvaryum laboratuarı aliniz.En son cikan modelleri elektoniktir, biz elektronik ph olcer makinasini tavsiye ederiz. Temiz, guvenilir ve cabuk. Tatlı su balıkları genelde 7 Ph derecesinde tutulurlarsa uzun yillar akvaryumunuzda yasayabilir. Dunyada bu Ph 7 değeri hemen hemen tum Tatlı su balıkları icin gecerlidir.
GH (Suyun genel sertliği)
Genel sertlik su icinde cozunmus magnezyum ve kalsiyum iyonlarinin konsantrasyonlarina denir. Balıkların sert yada yumusak su sevdikleri soylendiginde bahsedilen dEğerGH değeridir (KH degil).
GH, KH ve pH su kimyasınin bermuda seytan ucgenini olustururlar. Hepsi farkli gibi gozukseler de birbirleriyle ilginc baglantilari oldugundan birini etkilemeden digerini değiştirmek mumkun olmamaktadir. Bu sebepledir ki akvaryum hobisine yeni baslayanlara cok gerekli olmadikca bu ozelliklerle oynamamalari tavsiye edilir.
Su sertliği denen kavram asagida bahsedilen kavramlardan olusmaktadir. dH birimi “degree hardness” kelimesinin kisaltmasidir ve sertlik derecesi anlamina gelir, ppm birim “parts per million” kelimesinin kisaltmasidir ve bir milyon icinde bulunan parcaciklar yada kisimlar manasina gelir, mg/L değerine cok yakindir. 1 dH 17.8 ppm ye esittir. Bir cok test kit'i su icindeki kalsiyum karbonat değerini olcer. Her ne kadar su sertliğinin yalnizca bu elementten olusmadigi bilinse de genel kaide olarak kabul edilmektedir.
0 – 4 dH, 0 – 70 ppm : cok yumusak
4 – 8 dH, 70 – 140 ppm : yumusak
8 – 12 dH, 140 – 210 ppm : orta sert
12 – 18 dH, 210 – 320 ppm : oldukca sert
18 – 30 dH, 320 – 530 ppm : sert
daha yuksek : adeta sudan bir kayadir (Malawi golu)
Salinite (Tuzluluk)Genel sertlik su icinde cozunmus magnezyum ve kalsiyum iyonlarinin konsantrasyonlarina denir. Balıkların sert yada yumusak su sevdikleri soylendiginde bahsedilen dEğerGH değeridir (KH degil).
GH, KH ve pH su kimyasınin bermuda seytan ucgenini olustururlar. Hepsi farkli gibi gozukseler de birbirleriyle ilginc baglantilari oldugundan birini etkilemeden digerini değiştirmek mumkun olmamaktadir. Bu sebepledir ki akvaryum hobisine yeni baslayanlara cok gerekli olmadikca bu ozelliklerle oynamamalari tavsiye edilir.
Su sertliği denen kavram asagida bahsedilen kavramlardan olusmaktadir. dH birimi “degree hardness” kelimesinin kisaltmasidir ve sertlik derecesi anlamina gelir, ppm birim “parts per million” kelimesinin kisaltmasidir ve bir milyon icinde bulunan parcaciklar yada kisimlar manasina gelir, mg/L değerine cok yakindir. 1 dH 17.8 ppm ye esittir. Bir cok test kit'i su icindeki kalsiyum karbonat değerini olcer. Her ne kadar su sertliğinin yalnizca bu elementten olusmadigi bilinse de genel kaide olarak kabul edilmektedir.
0 – 4 dH, 0 – 70 ppm : cok yumusak
4 – 8 dH, 70 – 140 ppm : yumusak
8 – 12 dH, 140 – 210 ppm : orta sert
12 – 18 dH, 210 – 320 ppm : oldukca sert
18 – 30 dH, 320 – 530 ppm : sert
daha yuksek : adeta sudan bir kayadir (Malawi golu)
Salinite kelimesinin sozluk manasi tuzluluk olmasina ragmen burada bahsedilen maddeler su icinde cozunmus kimyasal tuzlardir. Salinite olcekleri GH ve KH degerleriyle birlikte sodyum tuzlarini da tespit ederler. Ozellikle tuzlu su akvaryumlarinda suyun salinite değerini bilmek son derece onemlidir. Tatli suakvaryumlarinda pH, GH ve KH yeterlidir.
Salinite genellikle ozel gravite degerleri cinsinden ifade edilir, yani olculen sivinin agirliğinin esit hacimdeki saf su agirliğina orani gibi. Su isindiginda genlestiginde referans noktasi olarak 15C kullanilir. Salinite bir hidrometre vasitasiyla olculur.
Sertlik yapan tuzlar:Kalsiyum ve magnezyum tuzlari
Suda cozunmuscesitli tuzlar arasinda magnezyum ve kalsiyum tuzlari suyun toplam sertliğini olustururlar. Suda en cok bulunan sertlik yapici bilesikler genelde kalsiyum bikarbonat [Ca(HCO3)2] ve kalsiyum sulfattir [CaSO4]. Kalsiyum ve magnezyum tuzlarinin cok bulundugu sular sert, az olduklari sular ise yumusak olarak nitelendirilir. Sertliğin olcum birimi olan 1° GH litrede 10 mg kalsiyum veya magnezyum oksite karsilik gelir. (Ca: Kalsiyum, Mg: Magnezyum, Na: Sodyum, P: Potasyum)
Gecici sertlik:
Kalsiyum bikarbonatin neden oldugu sertlige gecici sertlik de denir, cunku suyu kaynatinca bu sertlik kaybolur. Kalsiyum sulfatin yol actigi sertlik ise kalici sertliktir. Boylece:
toplam serlik (dGH) = kalici sertlik + gecici sertlik
KH (Suyun genel Karbonat sertliği)
Tamponlama kapasitesi (KH, Alkalinite)
Tamponlama kapasitesi, suyunuza değişik asidik yada bazik ilaveler yaptiginizda pH değerini sabit tutabilme gucune denir. pH ve tamponlama kapasitesi birbiriyle cok yakindan ilgilidir. Suya asidik yada bazik maddeler ilave ettiginizde (bunlar akvaryum ilaclari, klor gidericiler vs. olabilir) tamponlama değeri bu maddeleri sogurarak tankin pH değerini sabit tutmaya calismaktadir. Daha iyi orneklemek gerekirse tamponlama sistemi buyuk bir sunger vazifesi gorur. Daha fazla asit eklendiginde tampon tum bu asidi emerek pH değerini sabitlemeye calisir. Tabi ki her sunger gibi bununda bir kapasitesi vardir ve bu kapasite asildiginda ilave edilen asit dogrudan pH değişimine sebep olacaktir.
Tamponlama hem olumlu hem de olumsuz yonlere sahiptir. Olumlu yonden bakildiginda, nitrojen cevriminde nitrik asit (nitrat) olusur. Tamponlama kapasitesi olmasa bu durumda tankinizin pH değeri zamanla ve cok hizli bir sekilde dusebilir. Dogru miktarda tamponlama kapasitesi ile pH daha dengeli olarak kalabilir. Olumsuz taraftan bakildiginda ise sert musluk suyu genellikle cok genis bir tamponlama kapasitesine sahiptir. Bu durumda suyunuzun pH değeri cok yuksekse dusurmek icin cok fazla caba gosterilmesi gerekecektir.
Tatli su akvaryumlarinda suyun tamponlama kapasitesinin onemli bir bolumu karbonatlar ve bikarbonatlardan gelmektedir. Bu sebeple karbonat sertliği (KH), alkalinite ve tamponlama kapasitesi terimleri karisik olarak kullanilmaktadir, ancak teknik olarak ayni olmasalar da akvaryumculuk dunyasinda ayni seyi ifade ederler. Alkalinite kelimesi alkalin kelimesiyle karistirilmamalidir. Birincisi tamponlamaya atifta bulunurken diger pH değeri 7 olan naturel sivilari ifade eder.
Tankinizin ne kadar tamponlama kapasitesine ihtiyaci vardir? Bir cok akvaryum test kiti KH değerini olcebilmektedir. KH değeri ne kadar yuksekse suyunuz pH değişimlerine o kadar dayanikli demektir. Genel bir kaide olarak 4.5 dH birimsel değerinden daha dusuk bir dEğerolcuyorsaniz bu durumda tankinizin pH değerini her hafta olcerek dayanim suresini tespit etmeniz gerekir. Bu ozellikle su değişimleri sureniz uzunsa gereklidir. Zira nitrojen cevrimi daha oncede belirtildigi gibi asidik bilesenlerle tamamlandigindan tankinizin pH değerini dusurmeye calisacaktir. Bu dogrultuda dikkat edilmesi gereken nokta Eğertankinizin pH değeri yeni su değiştirdiginiz gunku durumuna gore ayda 2/10 oraninda dusuyor ise KH oranini yukseltmeli yada daha sik kismi su değişimi uygulamalisiniz. KH balıkları dogrudan etkileyen bir faktor degildir. Dolayisiyla KH değerine gore balık secmek gibi bir sey soz konusu degildir.
Not: Yukarida bahsedilen sebeplerden dolayi distile su kullanilmasi dogru degildir. Distile su 0 KH değerine sahip oldugundan olusacak en kucuk asidik ortamdan etkilenerek pH değerini değiştirecek ve balıklara zarar verecektir!
KH ( Suyun karbonat sertliği )
Karbonat sertliği, sudaki bikarbonat (HCO3 ) iyonlarinin konsantrasyonunun bir olcusudur. Karbonat sertliği, akvaryum balıkları icin tehlikeli olan ani pH değişimlerine karsi tampon gorevi yapar; KH ne kadar yuksekse pH salinimlari o kadar az olur. Bir akvaryumda karbonat sertliği cok dusukse, balık, bitki, ve bakteri faaliyeti sonucu artan veya eksilen karbondioksite bagli olarak pH salinimlari cok yuksek olacak, bu da biyolojik dengeyi ve balıkların sagliğini cok olumsuz etkileyecektir. Cok ozel su sartlari gerektiren balık ve bitki turlerini bir yana birakirsak, bir akvaryumdaki karbonat sertliğinin 3° -10° KH arasi bir dEğerolmasi onerilir.
Karbonat sertliği sudaki bikarbonat (HCO3-) konsantrasyonunun bir olcusudur.
Karbonat sertliği, sadece bikarbonat (HCO3-) iyonlarinin konsantrasyonuna baglidir ve kalsiyum bikarbonata [Ca(HCO3)2] bagli gecici sertlikle karistirilmamalidir. Karbonat sertliği, toplam sertlik (GH) yaratmayan sodyum bikarbonat (NaHCO3) veya potasyum bikarbonat (PHCO3) tuzlarinin cozunmesiyle de olusabilir. Genel egilim, toplam sertliğin (GH) karbonat sertliğinden (KH) yuksek olmasiyla birlikte, bazi durumlarda (ornegin saf suda sodyum bikarbonat eritmis oldugunuzu dusunun) bunun tersi de gorulebilir.
Karbonat sertliği (KH), karbondioksit (CO2) ve asitlik (pH) iliskisi
Normalde bir akvaryumda karbonat sertliğini -ayni zamanda gecici sertliği de-olusturan en onemli tuz, suda kolaylikla eriyen kalsiyum bikarbonattir [Ca(HCO3)2]. Kalsiyum karbonatin (CaCO3) ise cozunurlugu cok dusuktur. Kaynatilarak suyun gecici sertliğinin nasil giderildigini asagidaki cift yonlu kimyasal denklem araciliğiyla daha iyi aciklayabiliriz: Karbondioksit azalirsa, denge, denklemin sag tarafi lehinde bozulur ve kalsiyum bikarbonatin bir kismi kalsiyum karbonata donuserek cokelir. Kalan karbondioksit miktarina bagli olarak kalsiyum bikarbonat konsantrasyonunun daha dusuk oldugu yeni bir denge noktasi olusur.Tersine suya karbondioksit verdigimizi dusunelim; bu durumda denge, denklemin sol tarafi lehinde bozulur. Yani cokelti halinde bulunan kalsiyum karbonatin bir kismi kalsiyum bikarbonata donuserek suda erir.
Salinite genellikle ozel gravite degerleri cinsinden ifade edilir, yani olculen sivinin agirliğinin esit hacimdeki saf su agirliğina orani gibi. Su isindiginda genlestiginde referans noktasi olarak 15C kullanilir. Salinite bir hidrometre vasitasiyla olculur.
Sertlik yapan tuzlar:Kalsiyum ve magnezyum tuzlari
Suda cozunmuscesitli tuzlar arasinda magnezyum ve kalsiyum tuzlari suyun toplam sertliğini olustururlar. Suda en cok bulunan sertlik yapici bilesikler genelde kalsiyum bikarbonat [Ca(HCO3)2] ve kalsiyum sulfattir [CaSO4]. Kalsiyum ve magnezyum tuzlarinin cok bulundugu sular sert, az olduklari sular ise yumusak olarak nitelendirilir. Sertliğin olcum birimi olan 1° GH litrede 10 mg kalsiyum veya magnezyum oksite karsilik gelir. (Ca: Kalsiyum, Mg: Magnezyum, Na: Sodyum, P: Potasyum)
Gecici sertlik:
Kalsiyum bikarbonatin neden oldugu sertlige gecici sertlik de denir, cunku suyu kaynatinca bu sertlik kaybolur. Kalsiyum sulfatin yol actigi sertlik ise kalici sertliktir. Boylece:
toplam serlik (dGH) = kalici sertlik + gecici sertlik
KH (Suyun genel Karbonat sertliği)
Tamponlama kapasitesi (KH, Alkalinite)
Tamponlama kapasitesi, suyunuza değişik asidik yada bazik ilaveler yaptiginizda pH değerini sabit tutabilme gucune denir. pH ve tamponlama kapasitesi birbiriyle cok yakindan ilgilidir. Suya asidik yada bazik maddeler ilave ettiginizde (bunlar akvaryum ilaclari, klor gidericiler vs. olabilir) tamponlama değeri bu maddeleri sogurarak tankin pH değerini sabit tutmaya calismaktadir. Daha iyi orneklemek gerekirse tamponlama sistemi buyuk bir sunger vazifesi gorur. Daha fazla asit eklendiginde tampon tum bu asidi emerek pH değerini sabitlemeye calisir. Tabi ki her sunger gibi bununda bir kapasitesi vardir ve bu kapasite asildiginda ilave edilen asit dogrudan pH değişimine sebep olacaktir.
Tamponlama hem olumlu hem de olumsuz yonlere sahiptir. Olumlu yonden bakildiginda, nitrojen cevriminde nitrik asit (nitrat) olusur. Tamponlama kapasitesi olmasa bu durumda tankinizin pH değeri zamanla ve cok hizli bir sekilde dusebilir. Dogru miktarda tamponlama kapasitesi ile pH daha dengeli olarak kalabilir. Olumsuz taraftan bakildiginda ise sert musluk suyu genellikle cok genis bir tamponlama kapasitesine sahiptir. Bu durumda suyunuzun pH değeri cok yuksekse dusurmek icin cok fazla caba gosterilmesi gerekecektir.
Tatli su akvaryumlarinda suyun tamponlama kapasitesinin onemli bir bolumu karbonatlar ve bikarbonatlardan gelmektedir. Bu sebeple karbonat sertliği (KH), alkalinite ve tamponlama kapasitesi terimleri karisik olarak kullanilmaktadir, ancak teknik olarak ayni olmasalar da akvaryumculuk dunyasinda ayni seyi ifade ederler. Alkalinite kelimesi alkalin kelimesiyle karistirilmamalidir. Birincisi tamponlamaya atifta bulunurken diger pH değeri 7 olan naturel sivilari ifade eder.
Tankinizin ne kadar tamponlama kapasitesine ihtiyaci vardir? Bir cok akvaryum test kiti KH değerini olcebilmektedir. KH değeri ne kadar yuksekse suyunuz pH değişimlerine o kadar dayanikli demektir. Genel bir kaide olarak 4.5 dH birimsel değerinden daha dusuk bir dEğerolcuyorsaniz bu durumda tankinizin pH değerini her hafta olcerek dayanim suresini tespit etmeniz gerekir. Bu ozellikle su değişimleri sureniz uzunsa gereklidir. Zira nitrojen cevrimi daha oncede belirtildigi gibi asidik bilesenlerle tamamlandigindan tankinizin pH değerini dusurmeye calisacaktir. Bu dogrultuda dikkat edilmesi gereken nokta Eğertankinizin pH değeri yeni su değiştirdiginiz gunku durumuna gore ayda 2/10 oraninda dusuyor ise KH oranini yukseltmeli yada daha sik kismi su değişimi uygulamalisiniz. KH balıkları dogrudan etkileyen bir faktor degildir. Dolayisiyla KH değerine gore balık secmek gibi bir sey soz konusu degildir.
Not: Yukarida bahsedilen sebeplerden dolayi distile su kullanilmasi dogru degildir. Distile su 0 KH değerine sahip oldugundan olusacak en kucuk asidik ortamdan etkilenerek pH değerini değiştirecek ve balıklara zarar verecektir!
KH ( Suyun karbonat sertliği )
Karbonat sertliği, sudaki bikarbonat (HCO3 ) iyonlarinin konsantrasyonunun bir olcusudur. Karbonat sertliği, akvaryum balıkları icin tehlikeli olan ani pH değişimlerine karsi tampon gorevi yapar; KH ne kadar yuksekse pH salinimlari o kadar az olur. Bir akvaryumda karbonat sertliği cok dusukse, balık, bitki, ve bakteri faaliyeti sonucu artan veya eksilen karbondioksite bagli olarak pH salinimlari cok yuksek olacak, bu da biyolojik dengeyi ve balıkların sagliğini cok olumsuz etkileyecektir. Cok ozel su sartlari gerektiren balık ve bitki turlerini bir yana birakirsak, bir akvaryumdaki karbonat sertliğinin 3° -10° KH arasi bir dEğerolmasi onerilir.
Karbonat sertliği sudaki bikarbonat (HCO3-) konsantrasyonunun bir olcusudur.
Karbonat sertliği, sadece bikarbonat (HCO3-) iyonlarinin konsantrasyonuna baglidir ve kalsiyum bikarbonata [Ca(HCO3)2] bagli gecici sertlikle karistirilmamalidir. Karbonat sertliği, toplam sertlik (GH) yaratmayan sodyum bikarbonat (NaHCO3) veya potasyum bikarbonat (PHCO3) tuzlarinin cozunmesiyle de olusabilir. Genel egilim, toplam sertliğin (GH) karbonat sertliğinden (KH) yuksek olmasiyla birlikte, bazi durumlarda (ornegin saf suda sodyum bikarbonat eritmis oldugunuzu dusunun) bunun tersi de gorulebilir.
Karbonat sertliği (KH), karbondioksit (CO2) ve asitlik (pH) iliskisi
Normalde bir akvaryumda karbonat sertliğini -ayni zamanda gecici sertliği de-olusturan en onemli tuz, suda kolaylikla eriyen kalsiyum bikarbonattir [Ca(HCO3)2]. Kalsiyum karbonatin (CaCO3) ise cozunurlugu cok dusuktur. Kaynatilarak suyun gecici sertliğinin nasil giderildigini asagidaki cift yonlu kimyasal denklem araciliğiyla daha iyi aciklayabiliriz: Karbondioksit azalirsa, denge, denklemin sag tarafi lehinde bozulur ve kalsiyum bikarbonatin bir kismi kalsiyum karbonata donuserek cokelir. Kalan karbondioksit miktarina bagli olarak kalsiyum bikarbonat konsantrasyonunun daha dusuk oldugu yeni bir denge noktasi olusur.Tersine suya karbondioksit verdigimizi dusunelim; bu durumda denge, denklemin sol tarafi lehinde bozulur. Yani cokelti halinde bulunan kalsiyum karbonatin bir kismi kalsiyum bikarbonata donuserek suda erir.
Gazlarin sudaki cozunurlukleri suyun sicakliği arttikca azalir. Su kaynatildigi zaman icindeki erimis karbondioksit gazinin hemen hepsi havaya ucar. Bunun sonucu olarak da kalsiyum bikarbonat kalsiyum karbonata donusur ve cokelir. Caydanliklar da bu nedenle zamanla kirecle, yani kalsiyum karbonatla kaplanirlar.
Bitkili bir akvaryumda karbondioksit konsantrasyonunun 5 - 15 mg/litre olmasi optimaldir. 5 mg/litre'den azi bitkiler icin yetersizdir; 15 mg/litre'den fazlasi ise balıklar icin tehlikelidir.
Tabelada sicakliği 25° C olan bir akvaryumdaki bikarbonat sertliği (KH), pH ve karbondioksit iliskisini gorebilirsiniz. Diger sicakliklarda (22° - 28° C), bu degerlerden sapma ihmal edilebilecek kadar azdir.
__________________