Sosyal Faktorlerin ve Oğrenmenin Davranış Uzerine Etkisi

Kopeğin, genlerle gelen davranış bicimlerinin sınırlı olup, davranışlarının buyuk bolumunu cevresinden oğrendiği kabul gormektedir. Ancak kesin olarak bilinen, genlerle, yeni doğan canlıya, cevresine karşı tepkide bulunma kapasitesinin, yani oğrenme kapasitesinin nakledildiğidir.

Cevresel faktorlerden dolayı ortaya cıkan davranış farklılıklarında, genetik yapının etkisinin gittikce azaldığını ve hatta cevrenin de bu genleri yonlendirdiğini izleyebiliyoruz. Tamamen farklı veya izole cevre şartlarında yetişen kopeklere ait davranışlara bakalım. Orneğin havlama bicimi; Hindistan'da yaşayan Dole kopekleri farklı tonlara sahip ıslık calarak iletişim kurar, Yeni Gine'nin şarkı soyleyen kopekleri havlama bilmedikle*rinden şarkıya benzer sesler cıkarır, Asya pariah'ı, Avustralya dingo'su ve Afrika basenji'si gibi kopekler havlama yerine ulumayı tercih ederler.

Bu iletişim şekilleri, evcil kopeklerden izole yaşayan bu kopek*lerin ya genlerine işlenmiştir ya da binlerce yıl once bizim evcil kopeklerle yolları ayrılmış ve her neyin etkisi olmuşsa, bunlar ıslık calmayı ya da şarkı soylemeyi oğrenmişlerdir. Yoksa temel genetik yapıları bakımından evcil kopekten hicbir farkları yoktur.

İnsanla yaşayan kopek, sadece insanların izin verdiği olcude ozgur oğrenme olanağına sahiptir. Yine insanla birlikte yaşayan kopeklerde, ozellikle, keyfi oğrenme basamakları gozlenir. Bunun sebebi de bu oğreneceklerinin hayatta kalmasını sağlayacak şeyler olmamasıdır. Bu oğrenmede genellikle oyun onemli bir yer tutar.

İhtiyari oğrenme ise diğerinin aksine, yaşamsal oneme sahiptir. Ozellikle duşmanlardan korunma veya yiyeceklerini elde etmede onemlidir, insanın koruması altında olmayan kopekler bu ikinci tip basamakları oğrenmek zorundadır ve bunların buyuk bir kısmı doğuştan gelen davranış repertuarında zaten mevcuttur. Bu nedenle de kurtlarda, hatta kısmen de olsa, sokak kopeklerinde izlediğimiz davranışlar daha mukemmel ve kopek toplumunun kurallarına daha uygundur.

Kopeğin insana en yakın canlı turu olmasının sebebi, diğer gelişmiş memelilere oranla daha fazla oğrenme istek ve yeteneğine sahip olmasıdır. Araştırma ve oğrenme yaşa bağlı olarak gelişir. Gencler cevrelerine karşı daha ilgilidir ve her şeyi oğrenmek isterler. Yaşlı hayvanda oğrenme gayreti pek gorulmez.

Bu bilgiler Prof. Dr. Tamer Dodurka'nın 'Kopek Psikolojisi' adlı kitabından alınmıştır.

__________________