Dunya uzerinde, farklı ihtiyaclar, ozellikle gelecekte ihtiyac duyulan proteini karşılamak icin en onemli yeteneklerimizden biri olan su urunleri yetiştiriciliği icin de yeni yontemlerin ortaya cıkmasına imkan tanıyor. Geleneksel avcılık metodlarının bir coğunu, aşırıya kacılan avcılıklarla yok olan ticari değeri yuksek olan turlerin soylarının tehlikeye girmesi ve hatta bu turlerin gelecekte yok olma tehlikesi altına girmesiyle cok yakın bir zamanda artık kullanamaz hale gelebiliriz. Bu yuzden, Amerika’da, Avrupa’da ve hatta Uzak Doğu’daki su urunleri kaynaklı protein elde etme metodları, artık avcılıktan yetiştiriciliğe doğru değişen bir eğri uzerinde ilerliyor.



Denize kıyısı olan yada goller ve nehirler bakımından zengin olan ulkelerde yapılan su urunleri yetiştiriciliğinde, kultur icin gerekli olan suyun temini konusunda pek sıkıntı yaşanmasa da asıl sorun hic bir denize yada buyuk su kutlesine kıyısı olmayan, akarsular bakımından fakir olan ve suyun aşırı değerli kabul edildiği yerlerdeki protein eldesinde gorunuyor. Farklı metodlarla elde edilen (kırmızı yada beyaz et kaynaklarını kullanarak) ve ya vergi avantajı ile ithal edilen protein kaynakları olsa da, bir ulkenin surdurulebilir şekilde kendi proteini elde edebilmesinin yolu aslında biraz da coklu uretim metodlarını bir arada kullanmasından geciyor artık.

Akuaponik (ing. Aquaponic) olarak tanımlanan yetiştirme metodunu Turkce’de “topraksız tarım” olarak telafuz edebiliriz.

Akuaponik nedir?

Akuaponik, en temel haliyle tuketilebilir bitkisel kaynakları besinlerin tuketilebilir su urunleri ile bir arada yetiştirilebilmesi metodudur. Yani burada, bitkiler ve one cıkan haliyle balıklar, birlikte geliştirilmiş bir sistem icine alınır ve orada birlikte karşılıklı cıkarları gozetilerek buyutulmeleri sağlanır. Bir ceşit polikultur olarak tanımlanabilir.

Akuaponik nasıl calışır?

Topraksız tarımın temel haliyle 4 basit ve birbiri icine entegre olmuş aşaması vardır.

Sistemin icindeki balıklar ihtiyac duydukları maddeleri iceren besinlerle beslenirler.
Balıkların oluşturduğu ve azotlu bileşenlerce zengin atıklar, bakteriler tarafından bitkilerin besin olarak kullanabileceği formlara cevrilerek bitkilerin kullanımına sunulur.
Bitkiler, bu bileşenleri bunyelerine alarak besin olarak kullanırlar.
Ortamdaki azotlu bileşikler, bitkilerin bunyesinde toplandığı icin bitkiler, aynı zamanda suyu biyolojik olarak filtre etmiş olurlar. Temizlenen su, balıkların daha rahat ve stressiz bir ortamda yaşamasına olanak tanır.



Akuaponik nasıl kurulur?

Temel haliyle bir topraksız tarım mekanizması, hemen hemen her buyuklukteki arazide yada sahip olunan alanda uygulanabilir. Bir kac tanktan oluşan kucuk havuzlarda yapılabildiği gibi endustriyel olcekte buyuk arazilerde kolaylıkla akuaponik sistemler kurularak yaygınlaştırılabilir. İki bolumludur; ilki balıkların yaşadığı ortam, diğeri bitkilerin yaşadığı ortam.

Topraksız tarımın faydaları nelerdir?

Farklı bakış acıları, akuaponiki goreceli olarak one cıkaran bazı avantajları ortaya koyar. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

Tarım icin toprağa olan bağımlılığı azaltır. Gunden gune azalan tarım arazilerinin daha efektif kullanılabilmesi icin akuaponik sistemler tarıma elverişli olmayan arazilerde bile kolaylıkla uygulanabilir. Toprak turune bağlı olarak verimsiz arazilerden urun elde edilmesi kolaylaşır.
Gubre kullanımını azaltır. Aktif olarak tarlalarda kullanılan gubreler, belirli sureler icin topraktan yuksek verim almayı sağlasa da, bir sure sonra toprağın verimliliğinda duşmeler gozlenir. Balıkları metabolik artıkları, bitkilerin birinci elden direk olarak besinlerini elde etmelerini sağladığı icin arazinin ayrıca gubrelenmesine gerek kalmaz. Bu da tarım maliyetini duşurur.
Birim alandan daha cok ve ceşitli urun elde etmeyi sağlar. Topraksız tarım alanında birden fazla ekonomik değeri olan tur olduğu icin urunlerin getirisi de fazla olur. Ozellikle porsiyonluk boya balık yetiştiren tesisler, eğer akuaponik entegrasyonu entegrasyonu yaparlarsa balık satışlarından da kazanc elde edebilirler.
Verimlidir. Aynı alanda birden cok urun yetiştirilebildiği icin verim son derece yuksektir. Verimin yuksek olmasına bağlı olarak tesis giderlerinin duşuk olması, akuaponiki aynı zamanda en ekonomik yetiştiricilik modellerinden birisi haline getirir.
Surdurulebilirdir.



Nerede akuaponik yapabilirim?

Evinizin arka bahcesinde, apartmanınızın catı katında yada atıl durumdaki verimsiz tarım arazinizde kolaylıkla akuaponik sistemler kurabilirsiniz. Paris’te yeni yeni kurulmaya başlanan şehir bahcelerinin bir kısmında akuaponik sistemler aktif olarak kullanılmaya başlandı. İhtiyaclarınız, kurmak istediğiniz sistemin buyukluğune gore değişse de temel olarak bir kac balığa, onlar besleyecek yemlere ve buyutmeyi duşunduğunuz bitkilerin fidelerine ihtiyacınız var. Uygun bitki buyumesi icin sistemin mumkuse doğal guneş ışığı alması şart. Yeni teknolojiler, deniz uzerinde dahi bu sistemin uygulanabilmesini sağlıyor.

Nerede akuaponik yapmalıyım?

Proteine erişim yonunden sıkıntı yaşayan ulkeler ve bu ulkelerdeki bolgeler akuaponik yapmak icin en uygun yerler. Dunyada ozellikle Afrika kıtasının ortaları, o bolgedeki insanlar icin protein elde etme isteyen girişimciler icin iyi bir yer olabilir. Turkiye’de ise Tuz Golu ve cevresindeki arazilerde, fazla guneş ışığı isteyen bitkilerle kolaylıkla akuaponik yetiştiricilik yapılabilir.

Akuaponik hangi canlılarla yapılır?

Kulture kolaylıkla alınabilen su urunleri, akuaponik sistemin canlı azot kaynağı olarak tercih edilebilir. Tilapya, kanal yayını hatta alabalık sıklıkla kullanılan turler arasında. Bununla birlikte akvaryum balıklarının da akuaponik yetiştiriciliğe dahil olduğu sistemler var. Bitkilere baktığımızda ise en yaygın bitkiler şu an icin lahana, kabak, domates, salatalık, patlıcan, sarımsak ve hatta brokoli gibi sebzeler ile mantar.



Topraksız tarım yaparken nelere dikkat etmeliyim?

Sistemi duzenli olarak kontrol edin.
Suyun eksilmesi durumunda su ekleyin.
Zamanla suyun icindeki minerallerde eksilme meydana gelir. Ya yemlerle yada suya takviye olarak mineralleri duzenli aralıklarla ekleyin. Bu eksikliği gidermek icin aynı zamanda sistemin uygun yerlerine ceşitli ozellikteki taşları da koyabilirsiniz.
Suyun daima devirdaimde kalmasına ozen gosterin.
Bitkileri sisteme fide olarak dahil edin.
İstenmeyen alglerin ortaya cıkmasını engellemek icin su kutlenizi yarı karanlık bir ortamda tutun.
Bitkilerin kokleri surekli suda kalacaksa kesinlikle karanlıkta kalmalı.
Ekonominin gidişatına bakacak olursak, proteine erişim gunden gune daha da zorlaşacak. Bunu daha kolay, ucuz ve surdurulebilir kılmak icin destek en yakınınızdaki su urunleri muhendisinde. Bugun kendiniz ve cevreniz icin iyi bir adım atın ve hangi olcekte olursa olsun akuaponik yetiştiricilik sistemleri ile tanışın.
__________________