Ses bilgisi, dilin seslerinin oluşumunu, boğumlanmalarını, sınıflandırılmasını, kelimelerdeki sıralanışlarını, ses değişimlerini, hece yapısını ve tonlamayı inceleyen bilgi dalıdır. Konuşma seslerinin nasıl uretildiğini inceleyen Soyleyiş Ses Bilgisi, seslerin insan beyninde nasıl algılandığını inceleyen Dinleyiş Ses Bilgisi ve sesin havadaki durumunu inceleyen Akustik Ses Bilgisi olarak uce ayrılır.
2. Soyleyiş Ses Bilgisi
İnsanların nasıl konuşma sesi urettikleriyle ilgili ses bilgisinin alt araştırma alanıdır. Bu bağlamda araştırmacılar konuşma organları uzerine yoğunlaşırlar (Şekil 1). Ancak organların temel işlevinin ses uretme olmadığından hareketle kimi bilim adamları, dilin doğuştan gelmediği yonunde goruş bildirmişlerdir. Akciğerler soluk alıp verme, dil tat alma, dişler ciğneme, kesme gibi işlevlere sahiptirler. Bu goruşu destekleyenlere gore, dil insanın evrim surecinin bir parcasıdır.
Dilbilimciler konuşma organlarını ikincil işlevine gore bir butun halinde incelemektedirler. İnsanların tumunde bu organlar, fiziksel kusurlar bir tarafa bırakılırsa, işlevsel olarak aynıdır. Kimilerinin onu surduğu gibi diller arasındaki konuşma sesi farklılıkları organların fiziksel yapılarıyla ilgili değildir. Bu, dili konuşanların tercihleriyle bağlantılıdır. Mesela, Turkcedeki [ı] sesinin İngilizcede yer almaması, bir İngilizin bu sesi hicbir zaman telaffuz edemeyeceği anlamını taşımaz. Bu sesleri cıkarmadaki zorluklar, noro-psikolojik sebeplere bağlanabilir.
Şekil 1. Konuşma Organları
[/INDENT]
Cizelge 1. Uluslararası Sescil Abece-Unsuz cizelgesi (IPA International Phonetic Alphabet)
Cizelge 2. Uluslararası Sescil Abece-Unlu cizelgesi (IPA International Phonetic Alphabet)
IPA fontlarını bilgisayarınıza indirmek icin: IPA Transcription with SIL Fonts
Turkcenin Unluleri
__________________