Basta insan-olmak- uzere insan ozelliği verilmiş her varlık veya her şey tahkiyeli eserlerin figurlerini oluştururlar.
NitekimYılkı: Atındaki at,George Orweli'in hayvanlardan oluşan kadrosuyla Hayvanlar ciftliği, Fetva Yokuşu'ndaki taş Eylul'deki eldiven.Husnu Ask’taki husn ve aşk kavramları ve bunlara benzeyen bircok ornek, insanların dısındaki varlıklarında roman figurleriolabileceğini acıkca gostermektedir.İste butun bu figurler vaka’nın meydana gelmesini sağlarlar.Figurler olmasa olaylar da olmaz.Yazar olayları figurleri aracılığı uyarlar.Vak'a akışının istenilen yonde oluşturulması ve olayların yurutulmesi figurler aracılığı ile gercekleştirilir.Bir eserde bir yada birden cok figur bulunabilir. Bunlardan genellikle bir tanesi merkezi figur merkez şahıs, merkez kahraman ana karakteridir. Ancak cağdaş romanlarda birden fazla merkezi figure rastlanabilir. Olaylar surekli merkezi figur etrafında gelişir. Eserin başından sonuna kadar ya bizzat merkezi figurun kendisi ya da onunla ilgili unsurlar vardır.
Denilebilir ki, vakanın butun yukunu merkezi figurler taşır. Merkezi figurun iki onemli ozelliği vardır:
1. Vak'anın basından sonuna kadar gorulur, hemen her olayla ilgilidir. Ana duğum onun etrafında cereyan eder.
2. Ana fikri temsil eder.Diğer kişiler de ana fikrin gercekleştirilmesinde merkezi figure yardımcı rolundedirler.Bunlara tali figurler denir.Eserdeki onem sırasına gore ve merkezi figure yakmakları nisbetinde 1. derecede tali figurler, 2. derecede tali fîgur!er..gibi adlarla anılırlar...Mesela Aşk-ı Memnu'da Bihter.1. derecede merkez figur, Nihal ise 2. derecedefigurdur.Oteyandan Firdevs Hanım Bihter'in, Beşir ise Behlul'un daha iyi anlaşılmaları icin esere konulmuş tali şahıslardır.
Şahıslar incelenirken şu hususlara dikkat etmekte yara vardır:
1 .Fiziki yapı: Eserde yer alan şahısların dışa ait gorunuşleriyle tanıtılmasıdır.
2.Sosyal-kulturel ve fikri durum: Şahısların hayat ve yetişme şartlarının tesbitinden ibarettir.Yani eserdeki şahıslar fakir mi.zengin mi, koylu mu, şehirli mi, tahsilli mi, tahsilsiz mi,hangi bolgede nasıl yaşarlar,hangi mesleğe mensuplar,bir fikri karekterize ve temsil ediyorlar mı? v.s.
3.Psikolojik(ruhi)yapı: Bu başlık altında, şahısların nasıl bîr ruh yapısına sahip oldukları tesbit edilerek acıklanır. Buna psikolojik muhteva da denir. Psikolojik muhteva itibariyleyle ice donuk, dışa donuk, akıllı, zeki, kurnaz, uckağıtcı, saf, bon, aptal, kıskanc, kindar, kibirli, ofkeli, korkak, cesur gibi cok farklı yapıda karekterler karşımıza cıkabilir.Eserden bunların tesbiti gerekir. Diğer taraftan psikolojik muhtevanın ic catışmalarda şu iki şekilde goruleceğini belirtebiliriz
:a.Motivasyon ve. heyecanlar:Ask, ihtiras, arzu, qurur. onur,bedbahtlık,karamsarlık kıskanclık, kin, iğrenme, oc alma, korku ve heyecan, şuphe, merak, ofke ve isyan, yalnızlık ve huzun, sadakat ve fedakarlık, bahtiyarlık ve sevinc, utanma, caresizlik, egoizm gibi kişinin değişik psikolojik yanlarını icine alan yonleri hep buna girer,
b. His mucadelesi ve sosyal ihtiraslar: Şahısların duygu cekişmeleri,bunların değişmesi.etkilenmeler, bunların dışavurumu. İması .sosyal ilişkileri, olaylar karşısındaki tutumları .Diğer figurlerle olan munasebetleri bu gruba girer;varsa bunların da tesbiti gerekir.Bu arada belirtmek gerekir ki, sosyal hayatta gorulen, zamanla değişikliğe uğrayan insan anlayışına paralel olarak tahkiyeii eserlerdeki insan unsurlarında da farklılıklar meydana geimiştir.Mesela eski tahkiyeii eserlerde insan, tek boyutlu (duz yalınkat) idi. Bu kişiler pek değişmeyen bir tek yonleriyle dikkati cekerler.iyilerin hep iyi. kotulerin hep kotu olmuştur. İntibah'taki Ali Bey'in savurganlığı, miras yediliği ile sivrilişi gibi…
Yeni tahkiyeii eserlerde ise, değisebiien psikolojik derinliğe sahip, olayın bel kemiğini teşkil eden, cok yonlu ve boyutlu (yuvarlak ) kişiler de gorulebilmektedir Mai ve Siyah'taki Ahmet Cemil ile Madam Bovary buna ornek olarak verilebilir.
__________________
Edebiyat / Dil Bilimi Roman ve Hikayede Kişiler
Üniversite Ders Notları0 Mesaj
●76 Görüntüleme
- ReadBull.net
- Eğitim Forumları
- Üniversiteler
- Üniversite Ders Notları
- Edebiyat / Dil Bilimi Roman ve Hikayede Kişiler