Cecence
Vikipedi, ozgur ansiklopedi

Cecence (Cecence: Нохчийн мотт / Nohciyn mott, Cecen dili), coğunluğu Cecenya’da ve başka ulkelerde yaşayan Cecenlerin konuştuğu lisÂndır. Yaklaşık olarak 1.300.000 kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir.

Sınıflandırma
Cecence Kafkas dillerinden biridir. Dilbilimsel acıdan İnguşca ve Batsca ile birlikte Nah dilleri obeğine girer. Bu elsineden Cecence ve İnguşca yazılı dildir ve Kuzeydoğu Kafkas dilleri icinde yer alırlar.

Coğrafî dağılım
Ekim 2002 yılı Rus verilerine gore 1.330.000 kişi Cecence konuşmaktadır. Ethnologue[1] tahminlerine gore bu sayı 995.000’dir. Rusya dışında Cecence konuşan nufus ağırlıklı olarak Ortadoğu ulkelerine yayılmıştır. Bu ulkelerin başında Urdun gelir. Turkiye’de de Cecence konuşan bir nufus vardır, ancak kesin sayısı bilinmemektedir.

Resmî statusu
Cecence, Rusca ile birlikte Cecenya’nın iki resmî dilinden biridir.

Diyalektleri
Cecence’nin birkac diyalekti vardır:
Ploskost İtumkala (Şatoy) Melhin Kist Ceberloy Akkin (Auh) Alfabeler
Cecenya’nın dağlık kesiminde Gurcu alfabesiyle ilk yazılı birkac belge bulunmuş ancak bunun Cecence olduğu kesin olarak doğrulanamamıştır. Daha sonra Cecence, Arap alfabesiyle yazılmıştır. Bu alanda ilk reformlar Şeyh Şamil doneminde, daha sonra 1910, 1920 ve 1922 yıllarında yapıldı.
Kiril, Latin ve Gurcu harflerine dayanan Uslar alfabesi, daha cok akademik cevrelerce kullanıldı. Bu alfabe 1911 yılında yeniden duzenlendi, nacak Cecenler arasında yaygınlık kazanmadı.
1925’te Latin alfabesinden uyarlanan bir alfabe geliştirildi. 1934’te İnguşca’nın yazımı icinde ortak hale getirildi. Ancak 1938 yılında kaldırıldı.

A a Ä ä B b C c Č č Ch ch Čh čh D d E e F f G g Gh gh H h I i J j K k Kh kh L l M m N n N̡ n̡ O o O o P p Ph ph Q q Qh qh R r S s Š š T t Th th U u U u V v X x X́ x́ Y y Z z Ž ž

1938-1992 arasında Cecence’nin yazımında kullanılan Kiril alfabesi.
cecence kiril alfabesi.png
cecence kiril alfabesi 2.png

A a Ä ä B b C c Ċ ċ C c Ċ ċ D d E e F f G g Ġ ġ H h X x Ẋ ẋ I i J j K k Kh kh L l M m N n Ŋ ŋ O o O o P p Ph ph Q q Q̇ q̇ R r S s Ş ş T t Th th U u U u V v Y y Z z Ƶ ƶ Ə ə

Turkce'den Cecence'ye gecen alıntılar
айг1ар < Turk. aygır ахча < Turk. akce бел < Turk. bel [kureği] боз < Turk. bez бусалба < Turk. musluman дин < Turk. din зайт < Turk. zeytin кема < Turk. gemi къолам < Turk. kalem ламаз < Turk. namaz малик < Turk. melek нар < Turk. nar пайда < Turk. fayda пошмакх < Turk. başmak г1ум < Turk. kum хорбаз < Turk. karpuz хьайба < Turk. ayva эскар < Turk. asker Ornekler

Selamlaşma - Marşhallah

Sabah: Uyrie
Oğlen: De
Akşam: Suyrie
Gece: Buysa

Tek Kişiler İcin:
Juyrie Dika Xulda Xhan - İyi Sabahlar Sana - Gunaydın (Uyriye Dika Hulda Han)
De Dika Xulda Xhan - İyi Oğlenler Sana - Tunaydın (De Dika Hulda Han)
Suyrie Dika Xulda Xhan - İyi Akşamlar Sana (Suyrie Dika Hulda Han)
Buysa Dika Xulda Xhan - İyi Geceler - (Buysa Dika Hulda Han)

Birden Fazla Kişiler İcin:
Juyrie Dika Xulda Xhun - İyi Sabahlar Size -(Uyriye Dika ulda Hun)
De Dika Xulda Xhun - İyi Oğlenler Size -(De Dika Hulda Hun)
Suyrie Dika Xulda Xhun - İyi Akşamlar Size (Suyrie Dika Hulda Hun)
Buysa Dika Xulda Xhun - İyi Geceler Size (Buysa Dika Hulda Hun)

Selam (1 kişiye soylerken) - Marshalla Du Xhoga (Maşalla Du Hoga)

Selam (1'den fazla kişiye soylemek icin) - Marshalla Du Shun (Maşalla Du Şun)


__________________