Panait İstrati ve Romen Edebiyatına Katkıları

HikÂye ve roman yazarı Panait İstrati, 11 Ağustos 1884'te Romanya'nın İbrail kentinde doğdu, 16 Nisan 1935'te genc sayılabilecek bir yaşta, Bukreş'te yaşama gozlerini yumdu. Romen asıllı Fransız olan İstrati, yoksul, camaşır yıkayarak ailesini gecindirmeye calışan bir annenin oğluydu. Babası ise, kacakcıydı. Bu yuzden İstrati'nin cocukluğu aile ocağına ekmek kazan*makla gecti. Her turlu ağır işte calıştı. Bunun icin ne duzgun bir oğrenim gorebildi, ne sağlığına ozen gosterebildi. Edindiği deneyimler, olanak buldukca okuduğu kitaplar, dunyayı tanımasına yardımcı oldu. Kendi sorunlar icinde bocalarken bundan kurtulma yolları duşunuyor, hepsini de yazıya dokuyordu.

İstrati'nin ilk yazıları yirmili yaşlarında "Romanya İşcileri" gazetesinde yayımlandı. Bu bir sendika gazetesi olduğu icin, yazı da işci sorunlarını iceriyordu. Kendisi de liman işcileri sendikasının sekreteriydi. Sendika davalarının coşkulu bir savunucusuydu.

İstrati, bulduğu her işte calıştığı gibi, gitme olanağı bulduğu her yere de gitti. Dunyanın her koşesini gezmeye calıştı. Bazen kacak olarak bindiği gemilerden yakalandığında ilk limanda indirildi, bazen bu gemilerde ağır koşullarda calışarak, Akdeniz kıyılarını, Avrupa ve Guney Afrika'yı gezdi. Tum bu gezilerle kitaplarda bile okuyamayacağı oranda bilgiler edindi. Samih Tiryakioğlu'nun Buyuk Yazarlar'da yer alan cevirisinde şu bilgiler de veriliyor: "1921 yılının Ocak ayında tanınmış Fransız yazan Rolland, Nice hastanesinden gonderilen bir mektup almıştı. Mektup, gırtlağını keserek canına kıymak isteyen bir adamın uzerinde Romain Rolland mektubu okuyunca pek şaştı. Yaralı okuyucuyla tanışmak istedi, onu yazı yaz*maya teşvik etti, sonra da onun "Kira Kiralina" adlı romanına bir onsoz yazdı. Bu roman sonradan, uc ciltlik bir serinin ilk kitabını teşkil etti.. Kira Kiralina, "Baragan'ın Dikenleri" gibi başlıca eserleri Fransızca yazılmış olmakla beraber, İstrati, ilham aldığı temalar bakımından, bir Rumen yazarı olarak kalmaktadır. Ana diliyle yazdığı eser*ler arasında da "Trecut si viitor - Gecmiş ve Gelecek" , "Spovedonia unui invins - Bir Mağlubun İtirafları" adlı olanlarını hatırlamak yerinde olur.


Rusya'ya yaptığı bir yolculuktan sonra, komunizmin icyuzunu gordu ve bunun aldatıcı bir yaldızdan ibaret olduğunu anlayarak Sovyetler aleyhinde "Vers I'autre flamme - Oteki Aleve Doğru" adlı uc ciltlik bir kitap yazdı. Romain Rolland, onun hakkındaki duşuncesini şu tek cumle ile anlatıyor: "Panait İstrati, Balkanlar'ın Maksim Gorki'sidir."İstrati'nin hayatı heyecan kasırgalan icinde gecti." (s.278)

Eserleri:
Kira Kiralina (Yaşar Nabi Nayır, 1939), Angel Dayı (Yaşar Nabi Nayır, 1940), Baragan'ın Dikenleri (Yaşar Nabi Nayır, 1943); İş Bulma Kurumu (Bertan Onaran, 1974), Mihail (Bertan Onaran, 1971); Kodin (Bertan Onaran,1969); Sunger Avcısı (Yaşar Nabi Nayır, 1967); Minka Abla (Bertan Onaran, 1969); Perlmutler Ailesi (Nuriye Yiğitler, 1991); Angel Dayı (Yaşar Nabi Nayır,1957); Arkadaş: (Mihail),Yaşar Nabi Nayır, 1957); Nonique Jutrin-Klener (Nihal Onol, 1971); Sunger Avcısı(Yaşar Nabi Nayır, 1972); Minka Abla (Yaşar Nabi Nayır, 1945); Keşiş Sofronie (Ziya Yamac, 1967); Baragan'ın Devedikenleri (Ozdemir İnce, 1982); Dunyaya ve İnsanlara Dair (Ziya Yamac, 1945); Tel Oren İzak (İraid Samyel, 1996); Mihail (Nuriye Yiğitler, 1997); Hayat Yollarında (Yaşar Nabi Nayır, 1997); Arkadaş ( Nafiz Ovacıklı, 2000)
__________________