Murasaki Sikibu ve Japon Edebiyatına Katkıları

Japon yazarı (978'e doğru-1020'ye doğru) Heian donemi (IX-XII. yy.lar) kadın yazarlarından olan Murasaki Şikibu'nun yaşamı konusunda pek az bilgi vardır. Heian doneminin en unlu ve en guclu ailesi Fucivaralardan olduğu bi*linen Murasaki'nin babası şikibu-şo diye adlandırılan dinsel torenler yo*neticisiydi (Şikibu takma adı da bura*dan gelir). Murasaki 998'e doğru, ken*disinden yirmi beş yaş buyuk olan uzaktan akrabası Fucivara Nobutada ile evlendi ama 1001'de dul kaldı. Fu*civaralardan olması nedeniyle, birkac yıl sonra, siyaset alanında olduğu ka*dar sanatcıları ve edebiyatcıları korumasıyla da un yapan Muhteşem Mucinaga'nın(Fucivaralarınen tanın*mışı) kızı imparatorice Akiko'nun ne*dimesi oldu. 1020 yılına doğru da ol*du (bazı kaynaklar 1020 yılını Mura*saki'nin tarikata giriş tarihi olarak da gosterirler; ama 1020'den sonraki yaşamıyla ilgili bir bilgi vermezler). Fucivaraların buyukluklerinin doruk*larında oldukları 1000 yılı dolayların*da, Heian uygarlığı da en parlak do*nemini yaşıyordu: Cin-Buddha gele*nekleri sindirilmiş, estetik yetkinlik kaygısının ağır bastığı bir saray kul*turu gelişmişti. Kapalı bir cevre oluş*turan saray seckinleri resmi eğlence*ler duzenleyip şiir yarışmalarına ka*tılıyorlardı. Fucivaraların siyaseti so*nucu kadınlar da sarayda ayrıcalıklı bir yer edindiler. İşte bunlardan biri olan Murasaki Japon edebiyatının başyapıtlarından biri sayılan Genci mononogatari (Genci'nin Oykusu) ile bir gunluk (Nikki) ve bircok şiir bıraktı.

GENCİ MONOGATARİ
54 kitaptan oluşan Genci monogatari Japon sarayındaki seckinlerin yaşamı*nı bir roman havası icinde işler, l.'den 44. kitaba kadar olan bolumler prens Genci'ye, daha sonraki bolumlerse Genci'nin oğlu kabul edilen prens Kaoru'ya ayrılmıştır. Anlatılan oyku, ic ice gecmiş aşk ve siyaset entrikalarıyla doludur. İmparatorun gozdesi Kiritsubo'nun oğlu prens Genci, bakanlardan birinin kızı olan Aoi ile evlenir ama babası*nın gozdesi Fucitsubo'ya Âşık olur, onu unutmaya calışır. Bundan sonra, ha*reketli gecen bir yaşamın kesitleri be*timlenir: Aşkın yerini bezginlik, sur*gunun yerini bağışlanma, evliliğin ye*rini karısının olumu yada gozden duş*me, gozden duşmenin yada bezginliğin yerini de kendini dine adama alır. Son karısı tarafından aldatılan, Gen*ci'nin resmi olarak oğlu kabul edilen Kaoru, Genci'den cok farklıdır. Dine aşırı derecede bağlı olan Kaoru olduk*ca sakin bir aşk hayatı yaşar ama art arda yaptığı evlilikler bakımından da pek şansı olmamıştır. Bu ırmak-romanın ilgincliği, anlatılan oykulerin birbirini izlemesinde değil ama kişilerin karakterlerinin ruhsal acıdan incelenmesindeki incelikten gelir. Murasaki yaklaşık uc yuz kişi*nin ayrıntılı betimlemesini yaparken, kimi zaman onemsiz, kimi zaman acı*masız entrikalarla dolu saray yaşamı*nı canlandırır. Fiziksel, ahlaksal, top*lumsal her turlu ayrıntıya yer verir. Murasaki kişilerin portrelerini son de*rece kesin ve ozenli bir bicimde betim*lemiş, ozellikle kadınları buyuk bir titizlikle incelemiştir. Elli yıllık bir sureye yayılan romanın ritmi mevsimlerin değişimiyle verilmiştir. Genci monogatari’deki yetkinlik kay*gısı XI. ve XII. yy.lardaki yazarları et*kilemiş ve Murasaki'nin bu yapıtını ornek alan ceşitli kitaplar yayımlan*mıştır.

NİKKİ

Doneminin bircok aydın kadını gibi Murasaki de Nikki diye adlandırılan bir gunluk tutmuştur. Bu gunlukten elimize 1008-1010 yıllarına ilişkin olan ve kendisini bir yazar olarak daha iyi tanımamıza olanak veren bolum kalmıştır. Verdiği bilgilerden ve uslu*bundan, oğrenimini eksiksiz bir bicim*de yaptığı anlaşılır. Cizdiği portrele*re (sozgelimi, Makura-no-soşi'nin ya*zarı Sei Şonagon'un portresi) bakıla*cak olursa, donemindeki obur kadın yazarları son derece kıskandığı goru*lur. Ayrıca, alcakgonullulukten uzak, kendini oven, kendisine yonelik ovgulere yer vermekten kacınmayan bir yazardır.
__________________