Her insan, kendi şartları icerisinde belirli bir cevrede, yani mekanda yaşar. Bir başka deyişle, başından gecen ceşitli olaylar kendisinin bulunduğu cevrede,cevrelerde veya yaşadığı dunyada meydana gelir.

Bu yuzden, insanı anlatma endişesi taşıyan butun tahkiyen eserlerin vak'ası, gercek veya hayali, mutlaka bir mekanda cereyan etmekdir.Bundan dolayı mekan, tahkiyeli eserin terkibini meydana getiren onemli unsurlardan biridir.Vak'a ve şahısların anlatılmasında genellikle vasıta rolu oynayan mekan, eserde hangi gaye ile ve ne şekilde kullanılmıştır? Roman tahlilinde mekÂn unsuru, bu acıdan, daha doğrusu bu soru cercevesinde dikkatle incelenmelidir. Zira sanat ve edebiyat anlayışlarına gore yazarlar, mekan unsurundan farklı şekillerde yararlanmışlardır. Mesela; fiziki cevreye onem veren yazarlar vaka’nın gerceğe yakın bir şekilde cereyan ettiğini gostermek istemişlerdir. Bundan dolayıdır ki, dış cevre tasviri, realist romanlarda onemli bir yer tutar. Genellikle de bu tasvir. eserin yazarı tarafından değil Vak’a kişilerinden birinin gozuyle, onun her bakımdan seviyesine ve duyuş tarzına uygun olarak yapılır.Ote yandan romantik romanlarda, dış dunya da aktif ve canlıdır.Madam Bowary'de olduğu gibi...

Coğu realist ve naturalist romanlarda dış dunya dinamik iken, klasik eserlerde mekan ve eşya., sadece insanın yaşadığı ortamı belirleyen bir cevre niteliği taşır.İnsan, eşya ve mekan munasebeti uzerinde fazlaca durulmaz.Modern romanlarda ise insan ve mekan komplekstir.Ceşitli mekan ve cevreler, farklı fizyolojik ve psikolojik ozellikleri yansıtma unsuru olabilirler.Yine modem romanlarda dış gerceği tasvir etmek yerine sezdirmek, hatta ic gercekliğin ifade edilmesinde bir vasıta olarak kullanmak esas alınmıştır Cağdaş tahkiyeli eserlerde kişinin ruh dunyasını yansıtan mekanlarla karşılaşmak mumkundur.Hatta mekana şahsiyet kazandırıldığını bile gorebiliriz.Sanatkarlar, mekan unsurundan sembolik olarak da istifade edebilirler.Mesela, Fatih-Harbiye'de Neriman'ın yaşadığı konak,eskiyi (Doğu), Beyoğlu ve Neriman'ın helasının konağı, yeniyi (Batı) temsil eder. Kiralık Konak'ta da konak, eskinin, yani Şark m temsilcisidir.Apartman ise yeninin, yani Batı'nın temsilcisidir.

Anlatmaya bağlı eserlerde mekan, kapalı veya acık olabilir. Kiralık Konak'ta mekan, umumiyetle kapalıyken, Efruz Bey'de acık mekan soz konusudur.
Dar ve geniş mekan kavramları ise, yazarın dunyası ile ilgilidir. H.Rahmi Gurpınar'ın romanlarında mekan dardır;cunku, sadece İstanbul anlatılmıştır.Reşat Nuri’nin romanlarında ise geniştir.
__________________