Cumhuriyet Doneminde Olay Cevresinde Oluşan Edebi Metinler

Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Surduren Sanatcılar
Toplumcu Gercekci Anlayışla Yazan Sanatcılar
Bireyin İc Dunyasını Esas Alan Sanatcılar
Modernizmi Esas Alan Sanatcılar
Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Surduren Sanatcılar
Milli Edebiyat akımına bağlı bircok sanatcı Cumhuriyet doneminde de eser vermeyi surdurmuştur. Bunları “Milli Edebiyat zevk ve anlayışını surduren sanatcılar” olarak ifade ediyoruz. Bu sanatcıların en tanınmışları şunlardır:

Reşat Nuri Guntekin
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Refik Halit Karay
Halide Edip Adıvar
Huseyin Rahmi Gurpınar …
Cumhuriyet Doneminde hikaye ve roman yazarlarının onemli bir kısmı Birinci Dunya Savaşı ve Milli Mucadele ile ilgili olaylara ilgi duymuşlar, Ataturk İlke ve İnkılapları cevresinde oluşan konuların işlenmesine onem vermişlerdir.

Halk-aydın yabancılaşması da onemle işlenen temalardan biri olmuştur. Hikayede “Maupassant tarzı” gecerliliğini Cumhuriyet’in ilk yıllarında da surdurmuştur. Bu donemde yazılan ve Kurtuluş Savaşı Donemini konu edinen romanlar ayrı bir onem taşır. Bunlar, aşağıda belirtilmiştir:

Kurtuluş Savaşı Donemini Anlatan Romanlar

Ateşten Gomlek ↔ Halide Edip Adıvar
Vurun *****ye ↔ Halide Edip Adıvar
Yaban ↔ Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Yorgun Savaşcı ↔ Kemal Tahir
Kucuk Ağa ↔ Tarık Buğra
Kalpaklılar ↔ Samim Kocagoz
Doludizgin ↔ Samim Kocagoz
Toz Duman İcinde ↔ Talip Apaydın
Sahnenin Dışındakiler ↔ Ahmet Hamdi Tanpınar
Toplumcu Gercekci Anlayışla Yazan Sanatcılar

Cumhuriyet’in ilanından sonraki yıllarda ulkemizde cok hızlı bir sosyo-ekonomik değişim yaşanmış, toplumun tum kesimleri bu değişimden etkilenmiştir. Roman ve hikÂyelerde halkın yaşadığı sorunlar gercekci ve toplumcu bir yaklaşımla dile getirilmeye başlanmıştır. Sanatcıların dunya goruşleri ve benimsedikleri ideolojiler de bunda etkili olmuştur.

Cumhuriyet Donemi Turk Edebiyatında “toplumcu gercekci” bir anlayışla yazan sanatcılar şunlardır:

Kemal Tahir
Orhan Kemal
Yaşar Kemal
Talip Apaydın
Sabahattin Ali
Fakir Baykurt
Sadri Ertem
Sanatcıların coğu,1930’lu yıllardan itibaren koyluden, işciden, dar gelirliden soz etmeye başlamıştır. Bir başka konu da buyuk şehirlere gocun ortaya cıkardığı problemler olmuştur.Sozgelişi Sadri Ertem ilk kez işcilerin sorunlarını dile getiren romanlar yazmıştır. Koy Enstituleri’ni bitiren oğretmen kokenli yazarlar (Fakir Baykurt, Talip Apaydın) Anadolu koyunu ve koylu sorunlarını geniş olcude edebiyata taşımıştır.

Donem sanatcılarının bir kısmı sanat eserini bir ideolojiyi benimsetmede “arac” olarak kullanmışlardır. Halkı aydınlatmak duşuncesi ile bazı yazarlar, bazı bolgeleri ozellikle konu olarak secmişlerdir.

Bu donem roman ve hikÂyesinde olay orgusu, İnsana ozgu bir gercekliği ifade etmek uzere duzenlenmiştir.

Bireyin İc Dunyasını Esas Alan Sanatcılar

Cumhuriyet Donemi edebiyatında bazı sanatcılar da bireyin ic dunyasını (psikolojisini, ruhsal durumunu) anlatmayı amaclamış bu doğrultuda onemli eserler vermişlerdir. Bu sanatcıların en tanınmış olanları şunlardır:

Peyami Safa
Ahmet Hamdi Tanpınar
Tarık Buğra
Samiha Ayverdi
Mustafa Kutlu
Abdulhak Şinasi Hisar
Peyami Safa hemen hemen butun romanlarında, A. Hamdi Tanpınar Huzur’da, Tarık Buğra Kucuk Ağa’da ruh cozumlemelerine geniş yer vermiştir. Bazı eleştirmenlerin, Peyami Safa’nın psikolojik romandaki başarısını geniş psikoloji ve psikiyatri bilgisine bağlamaları dikkate değer.

Modernizmi Esas Alan Sanatcılar ve Eserlerinin Ozellikleri

Modernizm, butun dunyada yankılar uyandırmış bir sanat-edebiyat akımıdır. “Modernizm”i kısaca, “geleneksel olanı reddetme tavrı” olarak tanımlayabilir; bu bağlamda modernizmi benimseyen hikÂyeci ve romancıların geleneksel ve yerleşik roman anlayışını reddettiklerini soyleyebiliriz.

Yine modernist yazarlar, kişilerin ic dunyalarını romanlarına katmayı ve “dun-bugun-yarın”dan oluşan zaman zincirini kırmayı hedeflerlerKarakterlerin anılarını ve bilgilerini, kafalarından neler gectiğini, dillerinden dokulmeyip kalplerine gomduklerini okuyucuya aktarabilmek icin bilincakışı, ic konuşma ve ic diyalog gibi teknikler kullanırlar.

Modernist romanlarda neden-sonuc ilişkisi ortadan kalkmıştır. Roman, en baştan başlamak veya belirli bir sonla bitmek zorunda değildir.

Edebiyatımızda modernizm anlayışına yakın duran sanatcılar şunlardır;

Sait Faik Abasıyanık
Adalet Ağaoğlu
Haldun Taner
Ferit Edgu
Yusuf Atılgan
Oğuz Atay
Nezihe Meric
Orhan Pamuk …


İnternethaber
__________________