Babur İmparatorluğu'nun kurucu Babur tarafından, donem hukumdarlarından beklenmeyen bir samimilik ile kaleme alınan hatıratı. Pek cok dilde defalarca basılmıştır.
Babur Han'ın, o sırada Kabil'de bulunan yirmi yaşındaki oğlu Humayun Han'a bir mektubundan alıntı. Cağatay Turkcesi ile kendi eliyle Hindistan'ın Agra kentinde yazdı. Mektubu, Cuma, Rabi'ı ayının ondordunde (27 Kasım 1528) oğlunun hizmetkarı Buyan Şah'a teslim etti.
Aşağıdaki metinde Babur Han, sıkıntılarını oğluna, sevecenlik sınırları dahilinde soğukkanlı, sabırlı ve nesnel uslupla aktarmaktadır. Mektup, kış başında Hindikuş’dan gecirilip Kabil’e ulaşacaktır.
Konuyu bu denli guncel, basit, zamanı gecmeyecek uslupla ifade edebilen şair imparator, adeta gunumuz Turkiye’sine “cozumlerin kendi icinde mevcuttur” mesajını vermektedir.
İcerik
Aşağıda bulunan yazı, BaburnÂme yazmasında bulunmaktadır. Cağataycanın Turkiye Turkcesine benzerliğini gostermek icin cevirisi yapılmıştır. Cağatayca Yana men degen dek bu hattlarınnıVikisozluk bitip sen ve okumay sen, ne ucun kim eger okur hayal kılsan edi, okuy almas edin. Okuy almagandın son elbette tagyirVikisozluk berur edin. Hattınnı hud teşviş bile okusa boladur, veli [a]sru muglak tur. Nesr mu'amma hec kişi korgen emes. İmlan yaman emes, egerci hayli rastVikisozluk emes. İltifat'nı ta bile bitip sen. Kulınc'nıVikisozluk ya bile bitip sen. Hattınnı hudVikisozluk her tavrVikisozluk kılıp okusa boladur, veli bu muglak elfazındın maksud tamam mefhum bolmaydur, galiba hatt bitirde kahillıkın hem oşbu cihettindur. Tekelluf kılay dep sen. Ol cihetten muglakVikisozluk boladur. Mundın narı betekelluf u revvsen u pak elfazVikisozluk bile bitiVikisozluk. Hem sana teşvişVikisozluk azrakVikisozluk bolurVikisozluk ve hem okugucıga.
Turkiye Turkcesi Dileklerim doğrultusunda mektuplar yazıyorsun, ama yazdıktan sonra bunları bir kez daha okumuyorsun. Zira, okumayı duşunse idin, okunamaz olduklarını gorecek idin. Ve okuduktan sonra elbette duzeltecek idin. Yazıların, zorlukla okunduklaranın yanısıra bilmece gibi kalıyorlar. Nesrin, bilmece olacak şekilde tasarlandığı hic gorulmuş mudur? İmlan fena değil, ama tam doğru da değil. El yazın bir şekilde cozulebiliniyor,İltifat’ı ta ile yazmışsın; kulunc'u da ya ile yazmışsın, ama butun bu senin bilmece gibi sozcuklerinle tamamen anlam da verilemiyor, mektup yazmaktaki zorlanmalarını galiba, fazla gosterişli yazmaya calışmana bağlamak gerekiyor. Bundan sonra basit, acık ve sade uslupla yaz. Bu, hem senin ve hem de okurunun zahmetlerini azaltacaktır.
Bahce yapımı sırasında denetleyen Babur ve Humayun Divanda , Şahcihan Albumu, Hindistan, Moğol Donemi, 1650 civarı.
BaburnÂme'de anlatılan bir sahne
BaburnÂme'de anlatılan gergedan avından bir sahne
BaburnÂme'de anlatılan bir sahne
__________________