Aleksandr İsayevic ve Rus Edebiyatına Katkıları

Koylu kokenli bir ailenin cocuğu olan ve cok kucuk yaşta babasını yitiren Aleksandr İsayevic Soljenitsin, zor ko*şullar altında yetişti. Ortaoğrenimini Rusya'nın guneyinde, Rostovna-Donu'da yaptıktan sonra, on sekiz ya*şında Moskova Universitesi'nin Mate*matik ve Fizik Bolumu'ne girdi. Aynı zamanda edebiyat, tarih, felsefe ve ti*yatroyla da ilgilendi. 1941'de, tam oğ*renimini tamamladığı sırada ulkesinin İkinci Dunya savaşına katılması uze*rine cepheye asker olarak gitti; bir su*re sonra topcu subayı oldu ve Lenin*grad, Orel, Beyaz Rusya'da yararlık gosterdi (bu donemde cephede aldığı notlar sonradan polis tarafından yok edildi).
1945 Şubatında başarılarıyla adını duyurmuş olduğu Doğu Prusya cephe*sinde, bir arkadaşına gonderdiği mek*tupta ustu kapalı olarak Stalin'in sa*vaşı yonetiş bicimini eleştirdiği icin tu*tuklandı. Rutbesi alınarak, Mosko*va'ya gonderildi; Lubianka'da hapse*dildikten sonra yargılandı ve yaşamı*nın bir bolumunu bir calışma kampın*da gecirdi. Once bir şantiyede calıştı

(İvan Denisovic'in Hayatında Bir Gun ) adlı yapıtında, burada gecirdi*ği gunleri anlattı, sonra telefon ko*nuşmalarını dinleme sisteminin geliş*tirildiği bir bilimsel araştırma kuru*muna gonderildi (İlk Cember Calışma kam*pında sekiz yıl gecirdikten sonra, Or*ta Asya'ya surgun edildi (Kanserliler Koğuşu) kansere yakalandı ve bir ameliyat gecirdi. Stalin'in olum gunu olan 5 Mart 1953'te ozgurluğune kavuştu. Ancak, bir sure sonra yeni*den Kazakistan'da bir koye surgune gonderildi (bu kez surgun edilme ne*denini de bilmiyordu) ve burada iki yıl sureyle oğretmenlik yaptı. Olum derecesinde hastalanınca, Taşkent Hastanesi'ne kaldırıldı ve yeniden kanser ameliyatı gecirdi. 1957'de ozgurluğu*ne kavuştu ve resmi olarak aklandı.


"İLK CEMBER" VE"İVAN DENİSOVİC'İN HAYATINDABİR GUN"
Soljenitsin'in "Asya donemi yapıtları" diye adlandırılan urunlerinin başlıcaları arasında şunlar sayılabilir: Savlı bir tiyatro oyunu olan Kazananla*rın Şoleni (1953); bu oyunu sonradan beğenmediğini ileri surmuştur; kamp yaşamını anlatan ve 1962'de gosteril*mesine zorlukla izin verilen Aşk Kızı ve Sucsuz (1954); İlk Cember'in. baş*langıcı. 1955'te yazmaya başladığı ve 1958'de tamamladığı bu sonuncu ya*pıt, Soljenitsin'in, on yıl sonra, Batı'da edebiyat alanında buyuk un kazanma*sını sağladı. Soljenitsin bu kitabında "bilim adamları kampı"ndaki kendi deneyimini anlatırken, aralarında Stalin'in de yer aldığı bircok Rus yo*neticisinin portresini cizdi. İvan Deni*sovic'in Hayatında Bir Gun adlı unlu oykusunude bu donemde gercekleştirdi. Bu yapıtında bir calışma kampı yaşamının 24 saatini anlattı. Asya do*nemi yapıtları arasında ayrıca bir başka tiyatro oyunu (RuzgÂrda Alev; Sovyet bilginleri ustune başarısız ruh*sal bir deneme), duzyazı şiirler (İnce*lemeler ve Minyaturler) ve daha bir*cok anlatı sayılabilir.

ULKESİNDEN ATILMASI

1963 yılında, Novi Mir dergisi, Kruşcev'in Stalin rejimine karşı surdurdu*ğu kampanya cercevesi icinde, Solje*nitsin'in İvan Denisovic 'in Haya ti 'nda Bir Gun adlı oykusunu yayımladı (Sol*jenitsin'in devlet arşivlerinden yarar*lanmasına bile izin verilmişti). Aynı yıl Novi Mir'in, yazarın uc anlatısını daha yayımladığı goruldu: Matriona 'nın Evi; Kretşetovka Garı 'nda Olay; Da*vanın Yararına. Ama ulkede kısa su*re icinde siyasal duşunce acısından bir değişiklik gorulmeye başladı ve bu*nun sonucu olarak da Soljenitsin ye*niden hakkında kuşku duyulan kişi du*rumuna geldi, evi arandı, hazırladığı metinlerine el kondu. 1963'te Yazar*lar Birliği'ne kabul edilmiş olmakla birlikte, yapıtlarını yayımlatmakta gucluklerle karşılaştı. 1966'da cıkan bir anlatısı, resmi olarak yayımlanan son yapıtı oldu. Yeni yazmış olduğu Kanserliler Koğuşu'nu yayımlama iz*nini alamadı. Bunun uzerine 1967'de basına acık bir mektup gondererek, kendisine yapılan baskıları acıkladı, yapıtlarının kitaplıklardan cıkartılma*sını ve hakkındaki "iftira kampanya*sını eleştirdi.

Kanserliler Koğuşu ve İlk Cember ya*bancı ulkelerde yayımlanınca, Sovyet basınında aleyhindeki saldırılar art*tı. Yazarlar Birliği'nden cıkartılıp, ye*niden oğretmenliğe başlamak zorun*da kalınca, yeni bir acık mektup ya*yımladı. Cıkıp da ulkesine girememe korkusuyla,1970'te, kazanmış olduğu Nobel Edebiyat odulunu almaya gidemedi 1971 de Batı ulkelerindeAğustos 1914 (ingilizcesi August 1914; fransızcası Août 14) adlı roma*nı yayımlandı. Bu yapıt, Tolstoy'dan ve Dos Passos'dan esinler taşıyan tarihsel-romansı geniş bir freskin baş*langıcıydı. Bu sıralarda S.S.C.B'nde insan haklarının elde edilmesi ama*cıyla başlatılmış mucadele de yayıl*maktaydı ve Saharov olayı patlak vermişti. Bu konuda acık tavır alan Sol*jenitsin S.S.C.B'nden cıkartıldı. Tam bu sırada Batı ulkelerinde, S.S.C.B'nde 1918-1953 yılları arasın*daki "teror"u belgelere dayanarak iş*leyen Gulag Takımadalarının (ingiliz*cesi The Gulag Archipelago; fransız*cası L'Archipel du Goulag) birinci cil*di yayımlandı. 1974'te İsvicre'ye, ardından da A.B.D'ne giden Soljenitsin gerek Ağustos 1914'un, gerekse Gulag Ta*kımadaları 'nm devamını yazmayı ve yayımlamayı surdurdu; bu arada, ulkesindeyken yazmış olduğu S.S.C.B. Yoneticilerine Mektup'u yayımladı.
__________________