OKUL YONETİMİNDE DEĞERLENDİRME

Okul yonetiminin temel işlevi, okulu amaclarına uygun olarak yaşatmaktır. Yoneticinin oynadığı rol, sosyal bir sistem olan okulda, belirlenen mudurluk pozisyonu ile ilgili davranış bicimidir. Mudurun rolu , yurutulmesi gerekli olan calışmalarla ilgili olarak nasıl yapılacağı hakkında karar vermesini etkiler. Okul mudurunun yonetim gorevi yanı sıra denetim sorumluluğunu da uzerine alan bir yoneticidir. Yonetimde kontrol ve işlemlerin etkinliğini artırmak uzere bircok prensipler geliştirilmiştir. Genel bir ilke olarak okul mudurluğu konumunda en ust kademe olan yonetim duzeyidir (akt. Taymaz, 2000, S.79).

Bir okul yoneticisi, okulu iyi veya yetersiz yonetse yine okul oğretime devam eder. Oukl bir kamu ve sosyal kuruluş olduğuna gore kazanc sağlaması, kar elde etmesi soz konusu değildir. Bu nedenle iyi bir program ve tum kaynaklar sağlanmış olmasına karşın, oğrencilerin iyi yetişmemiş olmasından dolayı gorevinden alınan mudur sayısı azdır. Okul mudurleri daha cok cevrede başarısız gorunmesinden cekinerek, gayret sarfeder. Okul mudurunun oğretici ve diğer personeli yoneteceğine, başarısının bir bakıma onların calışmalarına da bağlı olduğuna gore onderlik yapması beklenir. Bir yonetici icin liderlik ve ustun yetenek eşanlamlı değildir. Ancak bir gurup icinde onder olabilmenin ilk gereklerinden biri diğerlerine kıyasla ustun yetenekli olmaktır (akt. Taymaz, 2000, S.79).

Bir okulda yonetim surecleri amaclarına uygun olarak uygulandığına gore, değerlendirmede yine aynı amaclar esas alınır. Boylece amaclara gore yonetim ve yine amaclara gore değerlendirme yontemi uygulanır (akt. Taymaz, 2000, S.79).

Bir okulda yoneticiyi değerlendiren birey ve gurupların başlıcaları ust kademe yoneticileri, mufettişler, cevredeki birey ve guruplar, veliler, oğretmenler ve oğrencilerdir. Bu guruplar okulda oğrenimi geliştirmek uzere başlıca dort tur değerlendirme yaparlar (akt. Taymaz, 2000, S.80).



1-Kapsam Değerlendirmesi : Bu değerlendirme, amacların belirlenmesini sağlar, ilgiyi, cevreyi, ihtiyacları, insan ve madde kaynaklarını, sorunları ve cozum icin alternatifleri icerir.
2-Girdi Değerlendirmesi : Sistem kaynaklarını karşılama amacına yoneliktir. Varolan kaynaklar, amaclara ulaşma stratejisi, secilen stratejiyi gercekleştirme tasarımları hakkında veri sağlanmasını gerektirir.
3-Surec Değerlendirmesi : Orgut amaclarına uygun olarak verilen kararlar hakkında veri sağlanması ve yapılan işlemler hakkında kayıtlar elde edilerek değerlendirmeyi ongorur.
4-Urunun Değerlendirilmesi : Sisteme girenler işlenerek urun elde edilir. Urunun daha onceden belirlenen niteliklere uygun olması beklenir. Urun değerlendirmesi, cıktıların nitelikleri aranılan niteliklerle karşılaştırılarak yapılır.

OKULU DEĞERLENDİRME

Başarılı bir okulun yoneticisi, okul yaşamı icin değerlendirilebilir ve sayısal verilerle acıklanabilir bir model geliştirir. Bu model sayesinde oğrenci başarısı, calışma guruplarında verimlilik ve oğretmen performansı ve davranışı olculebilir. Başarılı okulun yoneticisi, oğretmenleri denetler. Yuksek oğretmen morali, etkili okullarda olculmeye calışılan onemli bir faktordur.

Etkili okulun işgoreni, oğrenciyi ne olcude geliştirdiği noktasında surekli olarak denetlenir. Bu okullarda yuksek oğrenci başarısını yakalamak icin, okul yoneticisi olcme ve değerlendirmeye buyuk ilgi gosterir. Okul yoneticisinin sahip olduğu yuksek beklentiler, oğrenci başarısı icin geliştirilen olcutler, etkili okul konusunda onemli bir geri bildirim sağlar. Etkili okullarda oğrencinin akademik benlik tasarımı ve kendine guveni oldukca yuksektir (Celik, 2000, S.40).

OKUL PROGRAMININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

Oğrenci gelişim ve oğrenmelerinin temelini oluşturan okul programının surekli değerlendirilmesi, oğretimin iyileştirilmesini sağlayacak programların geliştirilmesi gereklidir. Okul yoneticisi, okulun oğretim kadrosu ve oğrencilerin cabalarını, okulun amaclarını gercekleştirme yonunde birleştirebilecek bir okul programının oluşturulmasına olduğu kadar sozkonusu programın surekli olarak gozden gecirilip değerlendirilerek geliştirilmesine de onculuk etmelidir. Dolayısıyla okul mudurunun, soz konusu surecler ve bunların icinde yer alan diğer alt surecler hakkında bazı yeterliklere sahip olması gerekmektedir. Etkili okullarda yoneticiler, program değerlendirme, geliştirme ve oğretimi iyileştirme cabalarına bizzat katılmakta, beklentilerini ifade etmekte, herkesin program değerlendirme ve geliştirme surecine katılımını teşvik etmektedir (Şişman, 2002, S.88).







OĞRETME – OĞRENME SURECİNİN
DENETLENMESİ & DEĞERLENDİRİLMESİ

Oğretme ve oğrenme, okullardaki iki temel surectir. Okul muduru, sınıf ziyaretler, sınıf ve okul toplantıları yaparak okulun her yerinde sık gorunerek, oğretme – oğrenme surecinin işleyişini izleyebilir.

Mudurun oncelikli gorevlerinden biri, okul amaclarının, okul ve sınıf icindeki uygulamalara yansıtılmasını sağlamak ve okulu amaclarına uygun olarak yaşatmaktır. Denetimsiz bir sistem olmaz. Ancak denetimin yontemi, bicimi ve iceriği farklılaşabilir. Denetim denince, mutlaka birilerinin diğerlerini dıştan kontrol etmesi anlaşılmamalıdır. İnsanlar kendi kendilerini de denetleyebilirler. Okullarda gerek calışanlar, gerekse oğrenciler acısından, ozellikle icsel denetim mekanizmalarının guclendirilmesine donuk uygulamalara yer verilmelidir. Calışanlar, yaptıkları işlerin gorulmesi, bilinmesi ve takdir edilmesi icin denetimi kendileri isteyebilir hale gelmelidir. Bunun icin de okulun vizyon ve misyonunun belirlenmesinden başlayarak okul sureclerinde ust duzeyde bir katılıma yer verilmesi, karşılıklı bir guven ortamının oluşturulması onemlidir. Okul muduru, formal ya da informal olarak sınıfları ziyaret edebilir, eğitim – oğretim surecini izleyebilir. Ancak bu ziyaretlerin de oğrenmeyi kesintiye uğratmayacak bir bicimde yapılması onemlidir (Şişman, 2002, S.91,92).


OKUL KADROSUNUN PERFORMANSINI DEĞERLENDİRME

Okul muduru, oğretmenlerin sahip oldukları potansiyeli ve becerileri tam olarak ortaya koyabilmelerini ve ust duzeyde performans gosterebilmelerini teşvik etmelidir. Oğretmenlerin performansını adil bir bicimde değerlendirerek gerektiğinde performans geliştirici etkinliklere yer verilmelidir (Şişman, 2002, S.88).

Oğretmen performansının değerlendirilmesinde cevaplandırılması gereken iki soru, oncelikle oğretmenlerin etkili bir oğretim icin gerekli bilgi ve becerilere sahip olup olmadıklarının belirlenmesidir. İkinci olarak da oğretmenlerin sahip oldukları bu bilgi ve becerileri, etkili bir oğretim icin ne olcude kullanıp kullanmadıklarının belirlenmesidir. Eğer bunlardan birinci soruya verilecek cevap olumsuz ise, bu durumda sozkonusu bilgi ve becerilerin oğretmenlere nasıl kazandırılabileceğinin belirlenmesi gerekecektir. İkinci soruya ilişkin olarak da eğer değerlendirmeler sonucunda oğretmenlerin sahip oldukları potansiyeli tam olarak kullanamadıkları ve ortaya koyamadıkları sonucuna varılırsa, bu durumda da oğretmenlerin nicin potansiyellerini kullanamadıklarının araştırılması gerekecektir.

Bunun yanında okulda etkili oğrenmeyi engelleyen okuldaki calışma koşullarının ve oğrencilere sağlanan oğrenme fırsatlarının değerlendirilmesi gerekmektedir. Orneğin, yetersiz oğretim materyali, sınıfların kalabalık oluşu, oğrencilerdeki motivasyon eksikliği, oğretmenin iş yukunun fazlalığı gibi faktorler bunlar arasında sayılabilir (Şişman, 2002, S.97,98).





LİDER MUDUR VE DENETİM

Aynı zamanda okul deneticisi olan mudurlerin liderlik davranışları, liderlik konusundaki bilgilere dayalı olmak durumdadır. Demokratik bir lider olması beklenen okul muduru kararlarda katılmayı sağlamalı. Oğretmenler, goruşlerini cekinmeden mudure aktarabilmeli, mudur bu goruşleri ne olursa olsun benimseyebilmeli. Lider mudur, kendi yetkisinde olan odul ve ceza sistemini de etkin bicimde işletmelidir. Odul-ceza kullanımında ağırlık derecesi, fırsat duştukce odul, zorunlu kılındıkca ceza şeklinde kurulmalıdır. Beğendiğini belli eden bir hareket, bir bakış da oduldur. Lider mudur, oğretmeni denetlerken yalnızca aksayan yonleri belirtmekten ozenle kacmalı.

Turkiye’de eğitimi denetleyenlerin liderlik davranışlarını sergileyebilme olanakları sınırlıdır. Merkezden yonetilen orgutlerde yapıyı kurma kararları da daha cok merkezden verilir. Denetci merkezce belirlenen kalıp, kanal ve prosedurlere uymak zorundadır. Bu boyutta bir eylem olarak denetciye yalnızca takdir hakkını kullanmak kalır. Ama liderlik davranışlarının ikinci boyutu olan anlayış gostermede denetcinin cok geniş bir eylem alanı vardır. İnsan ilişkilerini iceren bu boyutta oncelik insana değer vermektir.

Okul muduru, okul calışanlarının bir insan olduklarını unutmamalı, onları değer bicilecek bir eşya olarak gormemelidir. Karşısındakine ictenlik, guleryuz, sevgi, saygı gostermeyenin bunları beklemeye hakkı olamaz. Karşılıklı insan ilişkilerinin geliştirilmesiyle, anlama ve anlaşma ortamı daha kolay kurulabilir. Olayların gercek nedenlerine ulaşılabilir. Boylece yetersiz bilgi ve yuzeysel etkenlere gore verilecek kararların yanlışlığından kacınma durumu gercekleşebilir. Mudur, her tur ediminin, duzeltme ve geliştirme amacı gutmesi gerektiğini unutmamalıdır.. bunun en gecerli yolu, gercek durumun ne olduğuna bireyi inandırmaktır. Bu da etkili insan ilişkileri ile gercekleştirilebilir (Başar, 2000, S.48,49,50).
__________________