YAPISALCILIK 1-a- YAPISALCILIĞIN TANIMI, ORTAYA CIKIŞI Yapısalcılık 20 yy başında ortaya cıkan dil ve dilbilim kokenli bir akımdır. Araştırmacılar, yapısalcılığın kokenini oluşturan ilk kaynağın, İsvicreli dilbilimci Ferdinand de Saussure’un 191 yılında yayımlanan Genel Dilbilim Dersleri adlı kitabı olduğu konusunda ortak bir yargıya varmışlardır. Saussure’un bu kitabı, 1907-1911 yılları arasında Cenevre Universitesinde yaptığı dilbilim derslerinin notlarına dayanılarak oluşturulmuş ve dilbilim alanında devrim olarak nitelenen yeni bir dilbilimsel yaklaşımı getirmiştir. Yirminci yuzyılın genel dilbilim anlayışına gelinceye kadar, dil olgusu dilbilimciler tarafından yalnızca bir sozcukler dizisi olarak anlaşılıyordu. On dokuzuncu yuzyılın dilbilim araştırmaları da sozcuklerin bir dilden başka bir dile gecişi, sozcuklerin tarihcesi gibi konular uzerinde yoğunlaşıyordu. Soussure ise dilin “tarihsel” boyutunun yanı sıra dilin “dizgesel” boyutu olduğunu one surerek, dizge anlayışının icerdiği ve cağdaş dilbilim dil olgusuna yaklaşımının temel taşlarını oluşturacak ana ilkeleri belirlemiştir. Saussureun dil bilimsel calışmaları sonradan yapısal dilbilim adını alır ve “yapısalcı kuram” ve “yapısalcı uygulama” bağlamında gecerliliğini surdurur sonrasında ise gerek dilbilim alanında gerek başka alanlarda yapılan yapısal calışmaların yontemsel cıkış noktalarını oluşturur. Yapısalcılığın ana ilkelerinden ve bu ilkelerden yola cıkılarak gosterge bilim, dilbilim, budanbilim gibi araştırma konuları oluşturulmuştur. Yapısalcılık akımı da, bir yontem bir duşunce dizgesi olarak sonuclara ulaşıp yaygınlaşırken pek cok kişi tarafından aynı bicimde anlaşılmamış, aynı olculerle değerlendirilmemiştir. Yapısalcılığı yorumlamaya calışanlar coğu kez ilk izlenimlerle yetinerek duşuncelerini değişken ve celişkin gozlemlere dayandırmışlar, konuya dışarıdan bakmışlar ayırıcı ozelliklerinden cok carpıcı ozellikleri uzerinde durmuşlardır, bazıları ise, ayrıntılar arasında pek cok şeyi gozden kacırmış sapmalara uğramıştır. Yapısalcılık alanında calışanlarda bu akımı pek cok şekilde yorumlamıştır. Ornek verecek olursak Jeon Piaget’e gore “Yapısalcılık temel ozellikleriyle belirli bir oğreti yada felsefe değil, yalnızca bir yontemdir.” F. Chatalet’e gore ise “Yapısalcılık, insan bilimlerindeki bugunku bicimiyle bir oğreti olmadığı gibi bir yontemde değildir; bugun icin yalnızca bir araştırma yonelimidir.” Onde gelen uygulayıcıların yapısalcılığı her şeyden once bir bilimsel yontem olarak tanımlamasının yanı sıra, kimi yazarlar onu bir felsefe oğretisi, hatta Jeon Paul Santre yada Simone de Beovir’in var oluşculuğu gibi felsefe kokenli bir sanat akımı olarak gormuşlerdir. 1-b - YAPISALCILIĞIN TEMEL YONELİMLERİ Saussure’den itibaren tum yapısalcıların yapıtlarında kolayca saptanabilen ozellikler şu şekilde ozetlenmiştir. 1- Ele alınan nesnenin “kendi başına ve kendi kendisi icin” incelenmesi 2- Nesnenin kendi oğeleri arasındaki bağlantılardan oluşan bir “dizge” olarak ele alınması 3- Soz konusu dizge icinde her zaman işlevi goz onunde bulundurma ve her olguyu dizgeye dayandırma zorunluluğunun sonucu olarak, nesnenin artsuremlilik icinde değil eş suremlilik icinde ele alınması; 4- Bunun sonucu olarak koken, gelişim, etkileşim vb turunden artsuremsel sorunlara ancak nesnenin elden geldiğince eksiksiz bir cozumlemesi yapıldıktan sonra ve bunlarında dizgesel olarak ele alınmalarını sağlayacak yontemler geliştirilebileceği olcude yer verilmesi; 5- Nesnenin “kendi başına ve kendi kendisi icin” incelenmesinin sonucu olarak “doğa otesel” değil “ozdekci” bir tutum izlenmesi; 6- Bu yaklaşımın felsefesel, siyasal yada sanatsal bir oğreti değil, tutarlı bir cozumleme yontemi olmaya yonelmesi dolayısıyla duşungusel yaklaşımla bir ilgisi bulunmaması gibi ozellikler gorulmektedir. Yapısalcılık ic bilim dalında en etkin şekilde kullanılmıştır. Bunlar; dilbilim, budunbilim ve gostergebilimdir.
__________________