DUYGU VE HEYECAN BOZUKLUKLARI Duygu ve heyecan bozukluklarında, temelde mizac ve duygu durumu değişikliği vardır. Bu değişiklikler aşırı ve ortama uymayan boyutlara eriştiğinde duygulanım bozuklukları meydana gelir. Duygulanım bozukluğu, kişinin duygularının haz ya da elem yonunde yoğunlaşması sonucu belirginleşir. Duygular elem yonunde artarsa depresyon, haz yonunde artarsa mani adı verilen bozukluklar ortaya cıkar. DEPRESYON VE RUH HALİ DEĞİŞİMLERİ Depresyon; değişik yakınma ve belirtilerle ortaya cıkan, insanı yaşam isteklerinden uzaklaştıran, onemli bir ruhsal bunalımdır. Depresyonlarda ruhsal guc ve uyaranlara karşı duyarlılık azalır, girişim, calışma ve uyum cabası kaybolur. Ceşitli depresyon turleri vardır ve bazı muşterek belirtileri gozlemlenebilir. Bunlar arasında normal yaşam faaliyetlerinden kacmak, duzensiz uyku, iştahsızlık, duşunceyi bir yere yoğunlaştırma ve karar verme gucluğu, enerjinin azalması, hicbir şeye yaramadığını veya suclu olduğunu duşunme ve hatta intihar ve olum fikri. Depresyon hafifse cevre değiştirerek tedavi edilebilir, fakat ağır vakalarda bu daha zor gercekleşir. Yaşa bağlı nedenleri de vardır. Kucuk cocuklar aileden ayrılma korkusu yaşarlar. Ergenlik doneminde ozellikle erkek cocuklarda olumsuz, anti-sosyal davranışlar gorulebilir. Daha ileriki yaştaki genclerde okuldan kacma, cinsel konularda gosteriş yapma ortaya cıkabilir. Yaşlılarda, yalancı demans hali (bunama) toplumdaki işlevini kaybetmenin getirdiği bir sorundur ve organik beyin bozukluğundan doğan demanstan ayırt edilmelidir. Depresyonun ceşitleri ve tedavi secenekleri İcinde Bulunduğu Durumun Yarattığı Depresyon Belirtiler - Caresizlik duygusu, - Keder, - Kendine guveni yitirme, - Yaşamın anlamsız olduğunu duşunmek, - Endişe ve gerginlik, - Sinirlilik, - Dostluk ve ilişki kurmaktan kacınma. Depresif reaksiyon diye de bilinen bu rahatsızlık, bir hayal kırıklığı veya kayıp sonrası orta yaş doneminde gorulen ‘‘karaların basması’’ olayının daha ağır bicimi olan bir depresyon turudur. Durum depresyonu olum, buyuk parasal kayıp sonrası normal kederlenmenin otesinde bir haldir. Ayrıca bazı ilacların yan etkileri de buna sebep olabilir. TEDAVİ Bu rahatsızlık ana neden olan sorunun ortadan kalkmasıyla gecebilir, ama kişi o denli depresyona duşebilir ki, intihar riski bile vardır. Dolayısıyla moral destek sağlamak gereklidir. Başlangıcta hafif bir depresyon geciren kişiye psikoterapi ruhsal acıdan yardımcı olabilir. İlaclar da Fiziksel belirtileri ortadan kaldırabilir. Belirtiler yok olunca da psikoterapi bu bunalımın neden ve nasıl ortaya cıktığını cozmeye yardımcı olur.Yaşam sorunlarını hafifletecek cozumler var mı? Her şeyi başlatan cocukluktan beri gizli kalmış bilinc altı bir celişkiyi mi ortaya cıkardı? Kişi kendini kucuk mu goruyor veya umitsiz mi goruyor? Nefret ve kızgınlık gibi duygularını dışa vurmaktan korkmuyor mu? Depresyonda ceşitli terapilerden biri onerilebilir. Cognitive therapy (Bilişsel Terapi) kendi durumunu tanıyıp, soruna farklı acılardan bakmak yoluyla kendi kendine alt etmek icin caba harcamayı oğrenir. Orneğin kotumser olan bir insan, umitsizlik icindedir. Yenilgi bekleyen kişi ise aldırmaz, gayret gostermekten kacınır. Terapist hastaya nasıl bir duşunce duzeniyle duşunduğunu anlatabilirse, hastada daha değişik yaklaşımlar olabilir. Aile terapisi insanın evliliğini veya aile hayatını duzeltmesine yardımcı olur ve ailenin diğer bireyleri bundan etkilenmez. Major Depresif Bozukluk Belirtiler - Fiziksel hareketlilikte buyuk değişim: Cok yavaşlama veya fark edilir hızlanma ve ajitasyon, - Ruh halinin farklı olması (bir yakının olumunden sonraki duygulardan daha değişik), - Cevredeki değişimlere tepkisizlik (gunduz/gece, yağmur/guneş, calışma/tatil) - Genelde zevk alınan aktivitelere karşı ilgisizlik, - İştahsızlık ve kilo kaybı, - Sabah cok erken uyanma, - Kendinden nefret etme veya hic olmayacak bir sucluluk hissi, - Bazen hayal ve kÂbus gorme, - Belirgin olarak bardağı taşıracak bir ‘‘son damla’’ olmaması. Bu hastalığın bir adı da endojen depresyondur. Bu sadece uzulme ve kederlenme olayı değildir. Hem ruhsal hem de fiziksel dengeyi tamamen bozan bir psikiyatrik durumdur. Depresyonda ki kişi topluluklardan kacar, toplumdaki rolunu oynayamaz. Yaşamdan zevk almaz ve intiharı duşunur. Bu kişiler ‘‘kuyunun dibindeyim’’ gibi tariflerin cok otesinde bir durum yaşamaktadırlar.
__________________