Bulanık Mantık Bulanık mantık (Fuzzy Logic) kavramı ilk kez 1965 yılında California Berkeley Universitesinden Prof. Lotfi A.Zadehin bu konu uzerinde ilk makallelerini yayınlamasıyla duyuldu. Prof. Lotfi A.Zadeh tarafından ortaya atılan ve hızla gelişerek modern denetim alanında bircok bilim adamının ilgisini ceken araştırmaya acık yeni bir dal oluşmuştur. Orneğin Londra Universtesinden Profesor Mamdani kuramı bir buhar turbininin hızının denetlenmesine uygulamayı duşunmuş ve bu amacla, bir insanın davranışlarını mimikleyen “eğer turbin hızı cok hızlı artıyorsa ve basınc da cok duşukse , buhar vanasını biraz ac” turunden kurallardan oluşan bir uzman sistem geliştirilmiştir. Prof. Mamdani bulanık mantık temelli bir tur bir uzman sistemle turbin hızının ve performansının cok başarılı bir şekilde denetlenebileceğini gostermiştir. Bulanık mantık kuramının ilk onemli endustriyel uygulaması cimento sanayiinde olmuştur. Bu sanayide değirmen icerisindeki sıcaklık ve oksijen oranı urun kalitesi acısından cok onemlidir. Kısıtlı ve hassas olmayan, ısı ve karbonmonoksit oranı gibi bilgilerle iyi bir calışma duzeni elde edilmesi bir sanat olup operatorlerin bu konuda yeterli bir uzmanlık kazanabilmeleri icin inanılmaz farklılıklar olacağından ,uretilen cimento da vardiyadan vardiyaya değişecek,tutarlı kalitede cimento uretimi cok zor olacaktır. İşte bir Danimarka firması bu nedenlerden dolayı lineer bir model uzerine kurulu geleneksel denetleyici yerine bir bulanık mantık denetleyici kullanmayı duşunmuş ve cok başarılı sonuclar veren bir uzman sistemi geliştirmiştir. Bu veya benzeri sistemler bugun bile Japonya ve Amerika da dahil olmak uzere bircok ulkede kullanılmaktadır. Kronolojik sıra icerisinde bundan sonraki en onemli aşama Japonya da 1987 yılında gorulmuştur. Hitachi firması ilk olarak 1978 yılında ulaştırma bakanlığına başvurmuş ve sedai metro sisteminde calışan trenlerin otomatik olarak denetimi icin bulanık mantık kullanımını onermiştir. Başkanlık oneriye olumlu baktığını belirtmiş,fakat bulanık mantık denetleyicinin kullanılmakta olan sisteme gore belirgin ustunlukleri olacağı konusunda kanıt istemiştir.Hitachi firması 9 yıl icerisinde 300.000 benzetim calışması ve 3.000 insansız operasyon gercekleştirmiş ve sonunda. 1986 yılının sonlarına doğru ulaştırma bakanlığından kullanım iznini almıştır. Geliştirilen sistemde, daha once tren operatoru tarafından bir PID temelli denetleyici aracılığı ile yapılan ve yolcuların sarsıntılı bir yolculuk gecirmelerine neden olabilen hızlanma raportorunun yapması gereken işler kapıları kapatmak ve başlatma duğmesine basmak gibi birkac işlemle sınırlı kalmaktadır. Boylece yolcuların, demirlere tutunma gereksinimi duymadan bir yolculuk yapabilmeleri sağlanmış, daha once kullanılan sisteme gore trenin istenilen konumda durması uc kat iyileşmiş ve kullanılan enerji % 10 azalmıştır. Sağlanan bu başarının Hitachi firmasına getirdiği mukafat, Tokyo metrosunda boyle bir sistemin kullanılması icin alınan kontrat olmuştur. Yukarıda acıklanan başarılı uygulamadan sonra bulanık denetim konusundaki calışmalar yeni bir ivme kazanmış ve endustriyel uygulama alanları hızla artmışdır. Calışmaların uluslar arası alanda koordinasyonu amacı ile Japonyada 1989 yılında, LIFE adlı bir laboratuvar kurulmuştur. Bu laboratuvarda yapılan araştırma calışmalarına, aralarında Hitachi, Toshiba, Omron, Mathushita gibi unlu Japon firmalarının yanısıra IBM, NCR ve THOMSON gibi Japonya dışı firmaların da bulunduğu toplam 51 firma katılmakta olup 6 yıllık butcesi yetmiş milyon dolardır. Bulanık mantık denetleyiciler konusundaki kuramsal calışmaları hala suruyor olmasına rağmen artı bu konu endustride kendisine onemli bir yer edinmiş durumdadır. Uygulama alanları arasında ceşitli beyaz eşya,tren,asansor,trafik kontrolu ve otomotiv sanayi sayılabilir. Bugun Japonya’da bulanık denetim kullanan beyaz eşyalar ve elektronik aletler,Orneğin fotoğraf ve camaşır makineleri,guncel yaşamın birer parcasıdırlar.
__________________