COCUĞUN RUHSAL DEĞERLENDİRİLMESİ 1. ANABABA İLE GORUŞME Cocuğa ilişkin en doğru ve yeterli bilgi ana babadan alınır. İlk goruşmeye hem anne hem de baba cağırılır. Amaclar: a. Cocuk hakkında bilgi almak b. Aileyi tanımak ve aile ici etkileşimi oğrenmek. Aile şu olası kaygılar icinde cocuk ruh hekimine başvurmuştur: - Cocuğun ruhsal sorunu olması utanılacak bir şeydir, konu, komşu, okul ve arkadaşları duymamalıdır. - Ruhsal sorunlar başa cıkılması guc sorunlardır. - Bu yaşta ruhsal muayene ve tedavi ileriki yaşlarda zararlı olabilir. - Cocuğun sorunlarından kendileri sorumlu tutulabilir. Aile goruşmelerinde hekim bunların bilincinde olmalı, goruşme sırasında bu kaygıları aileyi bilgilendirerek azaltmaya calışmalıdır. 1. a COCUK HAKKINDA BİLGİ ALMA Anababanın bir cocuk sahibi olmaya karar verdikleri donemden başlanarak, once gebelik, sonra sırası ile doğum ve ilk cocukluk donemi ile ilgili ayrıntılı biyopsikososyal oyku alınır. 1. b. OLUMSUZ AİLE TUTUMLARI Ailenin cocuğa karşı tutumunun iki temel ogesi vardır: Sevgi ve disiplin. Kuramsal olarak en olumlu tutum, temel gereksinimleri en uygun bicimde karşılayan, kişide kendi kendisini doyurabilme yetisi geliştiren, iki temel ogeyi en sağlıklı bicimde ve oranda icinde bulundurabilen tutumdur. Bu temel ogelerde orantısızlık olumsuz tutumlar olarak nitelendirilebilir: a. Aşırı verici, koruyucu ve aşırı disiplinsiz tutum. b. Aşırı itici, ilgisiz ve aşırı disiplinsiz tutum. c. Aşırı verici ve aşırı disiplinli, denetimli tutum. d. Aşırı itici ve aşırı disiplinli, cezalandırıcı tutum. e. Anababa tutumlarının arasında tutarsızlık oluşu. f. Aile icindeki cocuklara farklı tutumlar oluşu. g. Aile ici kutuplaşmalar. Cocuk, esnek, hızlı gelişen ve değişebilen, geniş uyum potansiyeli olan bir varlıktır. Sağlıklı gelişmesi yalnızca olumsuz tutumlara bağlı değildir. Cocuk gelip gecici olumsuz tutumlarla da karşılaşır, bunlarla başetmeyi oğrenir. Kendisine sağlıklı bir denge kurabilir. Ancak cocuktaki esneklik sınırsız değildir. Uyum yapılması guc olan ve sureklilik gosteren olumsuz aile tutumları sağlıklı ruhsal gelişimi engelleyebilir ya da saptırabilir. 2. COCUKLA GORUŞME VE GOZLEM - OYUN İLİŞKİSİ a. Cocuğun duygulanım ozellikleri Her cocuk kendi yaşına ve gelişme donemine gore duygusal tepkiler gosterir. Cocuğun duygulanımı dışarıya denetimsiz olarak yansır. Duyguları davranışlarında gozlenir. Bir duygudan diğerine geciş cok hızla olabilir. Ancak cokkunluk, taşkınlık, ofke gibi duygusal tepkiler uzun sureli de olabilir. b. Cocuğun bilişsel (kognitif) ozellikleri Somut duşunce: Cocukta 6-7 yaşlarına kadar somut duşunce egemendir. Yani genelleştirme, kavramlaştırma ve kategorileştirme yetisi gelişmemiştir. Orn; insanoğlu deyince belli bir kişinin oğlunu, ağır başlı deyince başın buyuk ve ağır olduğunu duşunur. Animistik duşunce: Cocuk cansız nesneyi canlı kabul eder, onlarla ilişki kurar, konuşur, onları dinler. Buyusel duşunce:Cocuk duşuncelerinin gucune inanır, duşunduğu şeyin olacağını zanneder. Cocuğun gerceği değerlendirme yetisi henuz gelişmemiştir. Bu yeti, kişinin duşuncelerinde olup bitenle, cevrede olup bitenleri ayırdetme yetisidir. Cocuk duşunce ve duygularında benmerkezcil (egosantrik)tir. Cevrede olup bitenleri kendi gereksinimlerine, korkularına, arzularına gore değerlendirir ve herşeyi kendine yonelik, kendisini rahatlatıcı ve doyurucu olmasını bekler. Cevre koşullarını hesaba katmaz. Cocuk dikkatini uzun sure bir nokta uzerinde toplayamaz. Belleği zayıftır. Kucuk cocuk olaylar arasında neden sonuc ilişkilerine kuramaz; zaman ve yer kavramı gelişmemiştir. Cocuğun duşunceleri daha cok gereksinimlerine, durtulerine, yani haz ilkesine bağlıdır. İstediğine istediği yerde ve anda sahip olmak ister, ertelenmesine katlanamaz, engellenmeye dayanma gucu yetersizdir. 6-7 yaşlarına kadar genellikle iyiyi kotuyu, doğruyu yanlışı, yasak olanı olmayanı ayırdetmeyi oğrenmiş olsa bile henuz kendi icinde bir yargılama, yasaklama sistemi yani superego gelişmemiştir. Cocuklarla goruşurken yetişkinlerle goruşurken kullanılan temel ilkeler gecerlidir. Yansız ve yuksuz sorularla, onceleri belirtilerle ilgili olmayan bir genel sohbet havasında konuşmak gerekir. Yargılama ve suclamalara girmemek gerekir. Buyuk cocuklarla sozel iletişim daha kolayken kucuk cocuklarla oyun işle ilişki daha rahat kurulur.
__________________