İnsan Beyninin Yapısı ve Dil Yusuf ALTUNEL Amac ve İcerik İnsan beyninin diğer her turlu organdan farklı cok onemli bir ozelliği var. Tum bilişsel ozelliklerinin yanısıra bilinen en iyi dil işlemcisidir. Bu yuzden dilbilimciler icin insan beyni uzerinde yapılan calışmaların değeri bir kat daha artmaktadır. İnsan beyninin dili işleme ozellikleri ve temel prensiplerinin anlaşılması ile dil konusunda bilinmeyen bircok olgu acıklanabilecektir. Bu yazıdaki amacımız beyin ve dil ilişkisini irdelemeye calışmaktır. Ozellikle beynin anatomik yapısı ile dil arasında bir ilişkinin olup olmadığını incelemeye calışacağız. Giriş İnsan beyni, dilin yaratıcı ozellikleri goz onune alınırsa, dili zahmetsizce oğrenen, ureten, ve anlayabilen tek işlemcidir (Altunel, 1999). Bu nedenle norolojik sistem uzerinde yapılacak calışmalar dilin işlenmesi ile ilgili temel kuralların ortaya cıkmasını sağlayabilir. Dili işleyebilen bir sistemin insan beyni ile aynı fiziksel ve anatomik ozellikleri gostermesi zorunluluğu yoktur. Fakat dili acıklamaya yonelik geliştirilecek teorilerin, en temel dil işleme mekanizması olan insan beyninin calışma prensiplerini ve dili işleme yontemlerini gozonunde bulundurulması zorunluluğu vardır. Eğer insan beyninde dil ile ilgili işlemler gercekleşirken ne olduğunu oğrenebilirsek, belki de bu bilgileri etkin calışabilen yeni sistemler uretmek icin kullanabiliriz. Bu bilgilerin bir diğer kullanım alanı da, dil ile ilgili hastalıkların tedavisine yonelik olabilir, ama bunu tıbbın ilgili alanına bırakıyoruz. Bu yazı ile tum canlılar icerisinde tek olan insanın dil işleme sistemini incelemeye calışacağız. Bunun yanında diğer hayvanların dil konusundaki yeteneklerini araştırarak bu alanda yapılan bazı calışmalardan bahsedeceğiz. Ayrıca insanın diğer bilişsel ozellikleri ile dil arasındaki ilişkiler konusunda geliştirilmiş olan yaklaşımları gozden gecireceğiz. Bunun ardından, insan beyninin iki ayrı yarımkureden oluşmasının dil yetenekleri ile olan ilişkisine değineceğiz. Son olarak da insan beyninin dili işleme ozellikleri konusunda bize bir fikir veren beyindeki bozukluklardan kaynaklanan dil ile ilgili hastalıklardan bahsedeceğiz. Diğer Canlıların Dil Konusundaki Yetenekleri Genel olarak, insan dışındaki canlıların dil konusunda yeteneklerinin olmadığı kabul edilmektedir. Bu yaklaşım dilin insan zekasının bir parcası olduğu ve canlılar icerisinde en akıllı varlık olan insan dışında zeka sahibi olmayan turlerin duşunme ve buna bağlı olarak dil işleme yeteneklerinin olamayacağı yaygın inanışından kaynaklanmaktadır. Her ne kadar her canlı turu haberleşmek icin kendi ozel iletişim sistemini geliştirmişse de insan dışındaki turlerin, dil kadar karmaşık gramatik bir yapıyı geliştiremedikleri duşunulmektedir. Dilin, zekanın bir parcası ve sonucu olduğu doğrultusundaki yaklaşımın karşıtı olarak başka bir yaklaşım da zekanın aslında dilin gelişmesi sonucu ortaya cıktığını one surmektedir (Kalat, 1994, sayfa 505).
__________________