ESKİ MISIR İNANCLARINDA OSİRİS KULTU Mısır , tarihinin ilk donemlerinde farklı kabilelerden , daha sonra da farklı nomoslardan oluştuğu icin , Mısır panteonu cok sayıda tanrı ile doludur. Aşağı ve Yukarı Mısır’ın birleşmesinden once yerel bir cok kult vardı ve her kabile farklı bir tanrıya tapardı. Bu kultler en sonunda , Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır krallıklarının dinini oluşturmuştur. Bu sistem her kabilenin inanclarından izler taşıyordu. Ayrıca , bir savaş sonrasında , yenen kabile , yenilen kabilenin tanrısını da kendi panteonuna dahil ediyordu. Birleşme olduğu zaman ise hanedan soyunun en buyuk tanrısı Horus , en buyuk tanrı olarak kabul edilmiştir. Horus hakkında cok fazla bilgimiz yoktur. Fakat Horus’un bir Gok-tanrı olduğu sanılmaktadır. Ayrıca firavunun da yaşayan Horus olarak gorulmesi de bu kult ile ilintilidir. Horus kultunun yanında Seth kultu de halk kitleleri arasında varlığını korumuştur. Yukarı Mısır’da yaygınlığını koruyan Seth kultu hanedanlar zamanında da devam etmiş , ozellikle de İkinci Hanedan zamanında Seth bir sure Horus’un yerine en buyuk tanrı olarak tanınmıştır. Horus ile Seth arasındaki bu cekişme sonraki donem mitolojisine de yansımıştır. Seth kultu Mısır’da uzun sure varlığını surdurmuş ve daha sonra goreceğimiz gibi, Seth kotu guclerin temsilcisi olmuştur. Mısır’ın arkaik donemine baktığımızda farklı yerlerde farklı tanrıların onem kazanmış oldukları gorulmektedir. Heliopolis’de Ra , Memfis’de Ptah , Busiris’de Osiris onemli tanrılar arasındadır. Heliopolis yaradılış efsanelerine gore , Atum/Ra tek bir erkek tanrı olduğu icin , ancak masturbasyon yolu ile başka varlıkları meydana getirmiştir. Piramit metinlerine gore , Atum/Ra “ erkeklik organını elleri arasına alıp , fışkırtarak ikizleri meydana getirdi : Şu ve Tefnut .” Adını “kaldırmak” anlamına gelen bir sozcukten alan Şu , Yunan mitolojisindeki Atlas gibi gokyuzunu taşır. Aslında Şu havayı sembolize etmektedir. Tefnet ise Şu’nun ikiz kardeşi olduğu gibi aynı zamanda karısıdır. Kokeni daha eskiye hatta Guneş kultune dayandığı zannedilen Tefnet daha cok havadaki nemi ve yağmuru sembolize eder. Bazı metinlerde kardeşi Şu ile beraber , Guneş’in doğuşundan itibaren gokyuzunu taşır. Şu Tefrut ciftinden iki onemli tanrısal varlık doğar . Bunlar Geb ve Nut’tur. Erkek olan Geb Mısır toprağını , daha genel olarak da yeryuzunu temsil eder. Dişi olan Nut ise gokyuzudur. Burada Mısır mitolojisinin Hint-Avrupa mitolojilerinden farkını goruruz. Hint-Avrupa mitolojilerinde genelde yeryuzu dişidir. Efsaneye gore Geb ve Nut onceden birbirlerine yapışık iken daha sonra Şu tarafından birbirlerinden ayrılmışlardır. Geb ve Nut’tan ise dort tanrı doğar : Osiris , Isis , Seth ve Nephthys . Bu konuda Plutarkhos’un “De Iside et Osiride “ adlı eserinde ilginc bir mitos vardır. Plutarkhos asıl soylenceye sadık kalmasa da , efsane doğa olaylarını acıklaması acısından da onemlidir. Efsaneye gore Ra’nın karısı Nut, Geb’i kendisine aşık eder. Bunun uzerine Ra Nut’a bir ceza verir ve ona yılın hic bir ayında ya da gununde cocuk sahibi olamayacağını soyler. Ra’nın emirleri hic bir zaman reddedilemeyeceği icin Nu careyi Thot’tan yardım istemekte bulur. Thot uzun uzun duşundukten sonra aklına iyi bir fikir gelir. Ay tanrıcası Selene’ye gider ve onu tavla oynamaya davet eder. Tanrıca bu oyunu kaybederse aydınlık bolumlerinden yedide birini Thot’a verecektir. Oyunu Thoth kazanır. Selene aynen soz verdiği gibi ışığının yedide birini Thot’a verir. Thoth tanrıcadan aldığı ışıktan beş gun yaratır ve bu gunleri yıla ekler. Boylece Nut,hic bir yıla ve aya ait olmayan bu beş gunde doğum yapabilecektir. Nut’un Osiris, Horus, Set, İsis ve Nephtys adlarında beş cocuğu olur. Osiris birinci gunde , Horus ikinci gunde, Seth ucuncu gunde , İsis dorduncu gunde ve Nephtys beşinci gunde doğarlar. Osiris Osiris doğanlar icinde en buyukleridir ve bu nedenle , Geb gokyuzune cıktıktan sonra , Mısır toprakları uzerinde hukum surme hakkı ona aittir. Osiris’in ustunluğu daha doğumunda belli olmuştur. Osiris doğduğu zaman gizemli bir ses “Evrenin Efendisi” nin geldiğini soylemiştir. Osiris adı aslında Mısır dilinde Usir olan tanrının adının Yunanca’ya uydurulmuş şeklidir. Osiris Yunanlılar tarafından Dionysos ve Hades ile bir tutulmuştur.
__________________