COCUGU ANLAMAK

Yazar : Said GEZER

Yayinevi : Caglayan

Baski : Izmir / 1996 / 170 shf.

Genel Degerlendirme: Kitap, ebeveynlere cocuk bakimi ve egitimi konusunda yardimci olmak gayesiyle hazirlanmis. Cocuk sagligi bolumunde, dogumdan baslayip buyuyunceye kadar olan surede saglik olarak dikkat edilmesi gereken hususlar anlatiliyor. Ayrica cocuklarin davranis bozukluklari, cocuklarin egitimi ve egitimde karsilasilan problemlere yer veriyor.

1. BOLUM

COCUK SAGLIGI BEBEGIN TEMEL GIDASI
Anne Sutu: Bebegin buyume ozelliklerine ve ihtiyaclarina en uygun gida anne sutudur. Zaruri durumlar olmadikca anne sutunden vazgecilmemelidir. Bu konu uzerinde peygamberimiz hadisi seriflerinde bebek anne sutunden mahrum edilmemeli, ondan daha hayirli sut yoktur buyurmuslardir. Anne Sutunun Olusumu: Dogumdan sonra anne beyninde bulunan Hipofiz adli salgi bezinden salgilanan prolakdin adli maddenin uyarisiyla annenin memelerinde sut yapimi baslar. Bebegin memeyi emmesi sirasinda beyindeki merkezden oksitosin denilen hormonun salgilanmasiyla sut kanallari kaslarin kasilmasiyla kasilmasini saglayarak sutun disari akmasini saglar. Memeden gecen her 300 mililitre kandan 1 mililitre sut olustugu hesaplanmistir. Anne Sutunun Icinde Neler bulunur: Anne sutunun icinde bebegin ihtiyaclarina cevap verebilecek oranda seker, protein, yag, madensel tuzlar ve vitamin bulunur. Anne sutunun faydalari sayisizdir. En belli baslilari ise kolay sindirilmesi, ishal, kabizlik, gaz sancisi gibi rahatsizliklar daha az olur. Bebek hastaliklarindan cocuk felci, solunum ve bagirsak hastaliklari daha az gorulur. Anne sutunde demir, kalsiyum ve D vitamini bulundugundan bebekte kansizlik ve kalsiyum eksikligiyle ilgili kemik zayifligi gorulmez. Beynin gelismesine luzumlu olan yag asidi anne sutunde daha fazla bulunur. Bebegin anne sutuyle beslenmesi anne ile cocuk arasinda psikolojik bir yakinlikla manevi yonde de gidasini alir.

COCUGUN SUTTEN KESILMESI
Cocugun sutten kesilmesi dinimizde Kur"an-i Kerim"de Ahkaf ve Lokman surelerinde 30 ay ile iki yil arasinda belirlenmistir. bakara suresinde iki yil olarak hukme baglanir. Anne ve babanin anlasarak daha once de sutten kesmeleri halinde sorumluluklari yoktur. Vaktinden once bebegin sutten kesilmesi cocukta uykusuzluk, heyecan, kizginlik, istahsizlik ve kusma gibi durumlar meydana getirebilir, cocuga alistirarak kademeli olarak sutten kesmelidir. Yolculuk, is cikarma, koruyucu asi zamanlarinda sutten kesmemelidir. Sutten kesilen cocugun bir yil icinde demir eksikligi olacagindan ara sira yagsiz et, yesil sebzeler verilmeli saglik yiyeceklerden, pirinc; patates, meyve verilmeli, ayrica bir yiyecek gunlugu tutmanin faydasi vardir.

OCUGUN SAGLIGI ICIN YETERLI UYKU SART
Yeni dogan bebekler gunun buyuk bir kismini uykuda gecirir. Ilk iki ay suresince 16-18 saat uyurlar. Bazan uykusu geldigi halde huzursuzlasir. Yemekten once aglarlar. Bunlar normal sayilmalidir, fakat bir rahatsizligi olup olmadigi arastirilmalidir. Bezinin kirli olmasi, bir yerinin agrimasi, usumek veya terlemek gibi rahatsizligi varsa ortadan kaldirilmasiyla rahat ve normal olarak uyur. Ilk aylarda gaz sikintilari olacagindan kucaga alip gaz sikintisindan kurtarmalidir. Iyi bir uyku aliskanligi kazandirmak icin, belli saatlerde odasinin havalandirilarak kendi kendine uyumaya alistirilmalidir. Cocugun uykusunun sunnete gore tanziminde ise, cocuklar sabah namazinda uyandirilmali kerahat vakti cikincaya kadar uyku uyumalarina musaade edilmemeli, yatsi namazina kadar yatirilmamalidir. Cocugunuz uykuya dalmakta zorluk cekiyorsa bunun sebepleri arastirilmalidir. Cogu zaman organik bir hastaligin belirtisi olabilir. Yeni dogan bebekler zamaninin beste dordunu uykuda gecirir. Uykusuzlugun baslica sebepleri ates, karin agrisi, kulak agrisi, aclik ve oksuruk olabilir. Cogu zaman azarlanan ve dovulen ailedeki kavgalara sahit olan cocuklar kolaylikla uyuyamaz, uykusuzluk cocukta sert mizac gelistirir. Uykusuzluga karsi ebeveynlerin alabilecegi tedbirler ise yatmadan once cocuga korkulu masallar anlatmamali, uyku kaciracak oyunlar oynamamasi saglanmali, aile ici kavgalar cocuk onunde yapilmalidir. Yatmadan once bir bardak sut uyumasini saglayabilecektir.

COCUKTA ISTAHSIZLIK PROBLEMI
Cocuklarda istahsizlik sebebi olarak atesli hastaliklar sarilik, nezle, grip, sinir hastaliklari, duzensiz yemek, cocukta istahsizlik yapabilir. Bu durumda sevdigi ve yenmesi kolay yemeklerle beslemeli, fazla israrci olunmamalidir. Uzuntu ve kaygida cocuklarda istahsizlik yapabilir. Istahsizlik karsisinda alinabilecek tedbirler ise bir hastaliga bagli istahsizlik goturulen bir hekimin tavsiyelerine uymakla mumkundur. Sofrada cocuga baski ve abur-cubur yemesini onlemekle, sofrada samimi bir hava estirmekle kotu haber konusmamakla, kardesler arasinda ayirim yapmamakla ve damak zevkini yemekler cocugun yemesini saglayabilecek tedbirler olarak dusunebiliriz.

COCUKLARDA BUYUME GELISME
Cocugun ilk yillari buyume ve gelismesinin en hizli oldugu donemlerdir. Cocugun bakimi cocugun saglikli gelismesini saglamaktir. Yeni dogan cocuk dogumdan 4-6 hafta sonra sut cocugu ozelligini alir. Yenidogan cocuk ortalama 50 cm boyundadir, bundan bir kac cm eksik veya fazla olabilir. Iki yasini bitiren cocuk oyun cocuklugu donemine girmistir. 6 yasini bitiren cocuk ise okulu cocugu cagindadir. Cocuk dogdugunda 270 kemigi vardi. Normal cocuklarda kemik olgunlasmasi belirli yaslarda belirli asamalara ulasir, buna kemik yasi denir. Ergenlik caginda kemik sayisi 350"ye ulasir tam gelismis vucutta bazi kemiklerin birlesmesiyle 206 kemik bulunur. Kas gelisimi: Bebegin kas agirligi tum vucudun %23 kadarken 15 yasina dogru %33"e, 20 yasina dogru bu oran %45"i bulur. Kaslar sinir sistemi ile ayni paralellikle gelisir. Dis gelisimi ise cocugun cikan ilk dislerine sut disleri denir. Bunlar 20 tanedir. Ilk cikan disler alt orta kesicilerdir. Cocuk 7 yasina geldiginde sut disleri duser, kalici disler cikar, cocuk 12 yasina geldiginde 28 tane kalici disi vardir. Ilk Aylarda: Cocuk ilk ayda isik kaynagina bakar, zil sesine tepki gostermek, Avucuna konan parmagi tutmak gibi ozellikler gosterir. 2. ayda dolasan birini takip eder kendi kendine sesler cikarabilir. Ilk aydan 24. aya kadar cocuk asamalar halinde ismini ogrenmekle beraber sandalyeye tutunmak, oyun yapmak, emeklemekten tutun yurumege kadar gelisim surecini tamamlamaga calisir.

2.BOLUM

DAVRANIS BOZUKLUKLARI
Kardesler Arasinda Gecimsizlikler: Ailenin cocuklar arasinda ayirim yapmasi cocuklari gecimsizlige ittigi gorulmektedir. Kardesler birbirinden farkli karaktere sahip olabildigi gibi ailenin birini digerinden ustun tutmasi ona farkli davranmasi digerinde karakter bozukluguna sebebiyet vermektedir. Aralarindaki bir anlasmazliga kendi aralarinda cozumlemeleri saglanmalidir.
COCUK VE KORKU:
Aile acisindan kolay bir yol oldugu icin kullanilan korku cocugun gelecegini etkilemektedir. Korkunun bazi belirtileri ise kalp ve nabiz atislarina artis, mide kasilmasi, nefes alip verme duzensizlesir, kan deri yuzunden cekilir, yuz sararir. Cocuklar neden korkar?: Okul cagindaki cocuklar sinavdan korktugu gibi, ana babanin hasta olmasindan, vahsi hayvan, yangin, karanlik gibi sebepleri de sayabiliriz. Korkuyu yenebilmek icin en iyi care onu dogrudan ele almaktir. Hayvandan korkan cocugu hayvani sevdirmek gibi yollara basvurmaktir.
COCUK VE YALAN:
Cocuk dogustan yalanci olmaz, yaninda sik sik yalan soylenmesi ve baski altinda yalan soylemege sebebiyet vermemek, en iyisidir. Islamiyet yalani tasvip etmemistir. Cocugun yalan soylemesinin onlenebilmesi cocuklara Islami bir terbiye vermekle mumkundur. Onlarin yaninda buyuklerin yalanlarini soylememeli ve yalan soyleyene mukafat kabilinden davranislardan kacinilmalidir.
SOLAKLIK ONLENEBILIR MI:
Solakligin sonradan edinilen bir aliskanlik oldugunu Dr. A Blau Ana el kitabinda bazi deliller ileri surmustur. 1860 yilinda Broca solakligin beyin ile iliskisi oldugunu beyan etmistir. Insan beyninin iki yarim kureden ibaret oldugu, sag taraftaki organlari sol kureden idare edildigi soylenmektedir. Sag elle kullanma zorlanan cocuklarin gecici bir sure kekemelik gosterdigi gorulmektedir. Kazalarda sol eli kullananlarin daha fazla kaza yaptigi belirtilmektedir. Solak cocuklara yardimci olabilmek icin sag ellerini kullanmalari tesvik edilmelidir. Sunnette de tavsiye edilen sag eldir. Hadisi serifte bu konuya dikkat cekilerek peygamberimiz sag elinizle yiyin ve iciniz demistir.
COCUKLARDA OFKE NOBETLERI:
Cocuklarin ofke nobetleri, ailelere bazi mesajlar vermektedir. Ofke nobetlerini isaret olarak kullanan cocuklar ailenin kendilerini yatistiracagini bildikleri icin ofkelenirler. Cocugun ac ve susuz yorgun olmasi fizyolojik ihtiyaclari karsilanmayan cocuklar bu durumu giderinceye kadar ofkelenirler, cocuklara sik sik cezalar ve gururunu rencide edici davranislar cocugun ofkelenmesine sebebiyet verir. Ofke nobetlerini onlemek icin sikinti veren rahatsizliklardan korunmak haksiz yere ceza verilmemeli, arkadaslari arasinda ayirim yapilmamali, ofkenin zayiflik belirtisi oldugu kadar kuvvet belirtisi oldugunu da soylemek durumundayiz. Ofkeli cocuklar oyuna ve teskin edici durumlara yonlendirip kendine guven saglanmasi saglanmalidir.
COCUKTA TUVALET TERBIYESI
Cocuga tuvalet terbiye verebilmek icin en uygun zaman bir veya bir bucuk yas arasidir. Bu donem cocugun yurumeye basladigi zamandir. Cocuk bir yasin altindayken tuvalet ihtiyacini farkedemez. Cocuk tuvalet ihtiyacini hissettigi zaman bazen dusunceli, bazen de abdest mahallini tutarak belirtir. bu zamanda cocuga baski yapmak sinirli olmasina yol acar. Tuvalet egitiminde onemli faktorlerden birisi de mesafe kontrolunun farkli donemlerde edinilmesidir. Bu konuda ebeveyne tavsiyeler ise cocuga hem yemekten sonra ve yatmadan once yataktan kalktiktan sonra cocuga oturaga oturtulmali ve oturak rahat olmalidir. Bu hususta baski uygulanmamalidir. Kesinlikle azarlanmamalidir, bu denemeler sonuc vermezse vaktin erken oldugu dusunulmelidir.
BEBEKLER NICIN AGLAR?:
Bebegin aglamasi onun bir rahatsizligini belli eder. Bebekler 3-4 haftalik oluncaya kadar gozunden yas gelmez ve sadece bagirir. Aglamasinin veya bagirmasinin sebepleri ise ac olmasi, altinin islak olmasi, karninin agrimasi, hazimsizlik, yorgunluk, bir yerine igne veya bir seyin batmasi, karanlik, hareketlerini kisitlayacak sekilde fazla giyinik olmasi, dis cikarma doneminde bulunmasi gibi sebeplerden baska sevilmek arzusu bebegin aglama sebepleridir. Bu durumda aglama sebepleri arastirilip, kucaga alinip gerekli ilgi gosterilmelidir.
BEBEKLER ICIN KORUYUCU TESTLER:
Yeni dogmus bebekler muhtemel bir hastaliga karsi dogumdan sonra yapilan muayenelerdir. Dogumdan sonra 5-10 gun sonra muayene yapilmalidir. Dogustan olma kalca cikigi ve fenilketonri denilen zeka geriligi icin Guthrie Deneyi yapilmalidir. Cocuga yapilabilecek testlerden birisi de idrar muayenesidir. Kanda asiri derecede birikmis bulunan oksijenin korluge sebebiyet verecek fibroplozi adi verilen durumunun onlenmesi gibi bir cok sihhi testlerin uygulanmasi gereklidir.
COCUKLAR ICIN KORUYUCU ASILAR:
Cocuk sagligi icin gerekli bir asi takvimi uygulanmalidir. Buna gore tuberkuloz, bogmaca, difteri, tetanoz, cocuk felci, cicek, kizamik, kizamikcik, kabakulak ve tifo asisini yaptirmali ve cocugun sagligi icin butun tedbirler zamaninda olmalidir. Hosa gitmeyecek durumlarin meydana gelmemesi icin uzerinde onemle durulmalidir.
ASIRI HAREKETLI COCUKLAR:
Cocugun asiri hareketli olmasi, cocugun yerinde duramamasi bir sorunu var demektir. Tip dilinde bu cocuklara Hiperkinetik cocuk denilmektedir. Bu cocuklarda zeka ustun orta ve geri olabilir. Asiri hareketlilik okulda ve evde bazi baskilara maruz kalmasi sebebiyle cocugun hareketlilikle disa vurmasidir. Asiri hareketliligin belirtileri saklanmak, kacmak, asi olmak, kavga etmek, uyumsuz davranislarda bulunmak gibi durumlardir. Bu durumlar cevresini de rahatsiz ederler. Zeki olmalarina ragmen bazilari toplum disina itilmektedir. Arastirmalar neticesinde beyindeki bazi maddenin oranlarinin degisik olmasi hareketliligi meydana getirmektedir. Bunun tedavisi icin, Hekim pedagog psikolog sosyal hizmet uzmanlari ile aile ve ogretmenlerin de bu tedaviye katilmalari onemlidir. Ilacla tedavi ise bir uzman tarafindan yapilmalidir.
SIKILGANLIK COCUGUN BASARISINI ETKILER:
Sikilgan cocuklar cekingen davranirlar. Cumle kurmakta zorlanir ve fazla duygusaldir. Bildikleri bir seyi soylemege cesaret edemezler. Cocugun sikilgan olma sebepleri ise kendi basina is yapmasina izin verilmeyisi, olum, bosanma gibi sebeplerle sevgine mahrum olmasi, sakatlik gibi bir sekil bozuklugu sikilgan olma sebepleri, bunu onlemek icin oncelikle cocugunu kendine guven duymasini saglamak, okumaya tesvik, kabiliyetine gore sorumluluk verilmesiyle onleme yoluna gidilebilir.
COCUKTAKI SALDIRGAN DAVRANISLAR ONLENEBILIR MI?:
Cocugun saldirgan olup olmadigi davranislarina bakilarak karar verilir. ruhi sorun ve cevresiyle uyum saglayamayan cocuklar saldirgandir. Sebepleri ise; cocugun uzerine fazla dusme, aile fertlerine saygisizlik, annenin rolunu az bulmaktir. Ana okuluna, esya kirma ilkokulda arkadaslarina saldirma, serbest yetismis cocukla saldirgan olma sebeplerindendir. Saldirgan davranislari onlemek icin saldirganligin hos olmadigi anlatilmali, her firsatta egitilmelidir. Her istegi yerine getirilmemelidir. Her istegi yerine getirilirse onu bir vasita olarak kullanabilir:
BIR TUR KONUSMA BOZUKLUGU: KEKEMELIK
Konusma akisinda telaffuz duraklamasi seklinde ortaya cikan bozuklugu kekemelik diye tanimlayabiliriz. kekemelik buyuk oranda ruhi sebeplere dayanmaktadir. Asiri heyecanla ilgisi buyuk onemli sebeplerden birisi de ailenin cocukla iletisimidir fazla baski cocugun konusmasina izin vermeme gibi sebeplerdir. Bu cocugun kendine guvensizligine, arkadas iliskilerinin bozulmasa okuldaki basarisizligina sebep olabilir. Bunun fiziksel bir ozellikten mi, ruhi bir rahatsizliktan mi kaynaklandigi belirlenmeli ve gereken yapilmalidir.
TIKLERIN YOK EDILMESI MUMKUN MU?:
Tik bir kas kumesinin katildigi tepki ya da hareketi hicbir amaci olmadan icten gelen zorlamalarla istek disinda yapilan harekettir. Kanner"e gore belirgin ozellikleri ise Huzursuz, Hassas, alingan, bencil, yilginlik ve kolayca yorgunluk gosterir. Baslica sebepleri siki disiplin uygulanan hareketini izin verilmeyen cocuklarda hem gozunu oynatisina gerilimden kurtulma istegini belirtir. Nasil yok edebiliriz? Bunun icin huzurlu bir ortam saglamali hareketlerinden dolayi baski yapmamali sorunlarina inilmeli ve gerekli endiseleri azaltilmali, ilac tedavisi ile hekim recetesiyle uygulanmalidir.
COCUK TIRNAKLARINI MI KEMIRIYOR
Tirnak yeme daha cok sinirli ve endiseli cocuklarda gorulen ailenin baskisi ve sert ogretmenin etkisine kalan cocuklara gorulur. Onlenebilmesi icin bu tirnak yemeye iten sebepler ortaya cikarilmalidir. Buna gore care ve tedavi uygulanmalidir. Tirnak yemenin kotu bir aliskanlik oldugu anlatilip kendine inandirilmalidir.
COCUKTA PARMAK EMME:
Cocugun emme isteginin cesitli sebeplerle vaktin one sona erdirilmesi cocugun psikolojik ihtiyaci parmak emmekle giderdigi bir durumdur. Emzirilen bebeklerde parmak emme istegi yeterince doyurulmayan bir cocukla baslangicta gorulen emme aliskanligi zamanla baska hareketlerde eslik edebilir. Sacini cekebilir. Lorenze gore parmak emme davranisi stres durumunda ortaya cikan bir yer degistirme hareketidir. Cocugu parmak emmekten vazgecirebilmek icin en iyi tedavi yolu, cocugun ilgisini baska yere cekmek ve kendisine telkinlerde bulunmak ve onun anlayabilecegi bir sekilde anlatmak olacaktir.
COCUGUNUZ OKULA GITMEKTEN KORKUYOR MU:
Cocugun okul korkusu bir endise sebebiyle okula gitmeyi reddetmesi, bu konuda isteksiz gorunmelidir. Kimi cocuk okula gitmemek icin evde oyalan bazen de bir hastalik uydurur. Biz buna okul korkusu diyoruz. Okul korkusunun sebepleri ise, evden uzakta olma, anne sefkatinden uzakta bulunma, ogretmen ogrenci iliskisi basarili olamiyorsa bu da okul korkusunun sebeplerindendir. Cocugun okuldan korktugunun baslica belirtileri okul korkusu olan cocuklarin mide bulandirici, karin veya bas agrisi seklindedir. Elinden tutulup okula goturuldugunde aglayarak gider. Evde kalan cocuk bir sure sonra yatisir. Okul korkusu karsisinda alinacak tedbirler ise aile cocuga soguk-kanlilikla yaklasmalidir. Disi agriyan kimsenin disciye gitmekten korkmasi ne kadar yararli olursa cocugun evde kalmasi da ayni sekilde olur.

3.BOLUM

COCUK EGITIMI VE KARSILASILAN PROBLEMLER
Hepimizin Ortak Ihtiyaci; Sevgi: Cocuklardaki sevgi ihtiyacini hicbir donemde ihmal edilmemeli ve esirgenmemelidir. Cocugun en onemli psikolojik ihtiyaci icten sevilmektir. Sevginin eksikligi kadar asirisi da tehlikelidir. Sevgiyi aciga vurmamanin bir cok yollari vardir. Sicak bir bakis, bir gulus gibi kolaylikla sevgi belirtilebilir. Dinimizde bile sevginin ayri bir onemi vardir. Bir hadisi serifte "Biriniz mu"min kardesini sevdigi zaman sevgisini ona bildirsin" denilmektedir.

SEVGIDEN SONRA COCUGUN EN ONEMLI IHTIYACI OYUNDUR
Oyun cocugun duygularini, ozlemlerini, kokularini, kisacasi ic dunyasini yansittigi bir tiyatro sahnesidir. Oyunun cocugun saglikli bir sekilde gelismesi ve yetmesinde onemli bir etkendir. Oyun yoluyla cocuk duygularini ve ihtiyaclarini ifade imkani bulur. Oyunun sunnette de yeri oldugunu ilgili rivayetler incelendiginde gorulmektedir. Bunlar gayeli ve hos vakit gecirici oyunlar olarak siniflandirilmaktadir.

KADININ CALISMASI, COCUK ve BAZI MESELELERI
Kadin serefli bir mahluktur. Islam dini kadinin toplumda onemli bir yeri oldugunu belirtir. Bir hadisi serifte peygamberimiz "Hangi bir ana evinde oturur ve cocuklarinin terbiyesi ile ugrasirsa o ana cennette benimle beraberdir." denilmektedir. yapilan arastirmalar ulkemizde calisan kadinlarin buyuk cogunlugunun ekonomik sikinti ile calisma mecburiyetinde oldugunu belirtmektedir. Maalesef calisan kadinlara buyuk tuzaklar kurulmaktadir. Bunlardan birisi de modadir. Moda altinda evvela kadinin yuvasini yikmak, aile yuvasindan ayirmak, kadinin maddi guzelligini ortaya koyarak onu orta mali haline getirerek aileyi yikmaktir. Guzellik yarismalari adiyla cagdas cariye pazarlarinin buyuk coskuyla televizyonlarda gosterilmesiyle kolelik anlayisini egemen kildirdigini ortaya koymaktadir. Kadin erkege gore daha zayiftir. Is gorme kapasitesi erkeginkinden %30 daha azdir. Calisan kadin evine, erkegine, cocuguna zaman ayiramamaktadir, bu yuzden ailede sosyal statu bozulmaktadir. Isten donen kadin yorgun hayliyle ev islerini aksatmakta ve evinde hasta olan cocuguna zaman ayiramamakta, isine de gerekli dikkati verememektir, bu yuzden cocuk istememektedir. Calisan kadinlarin cocuklar evdeki kadinlarin cocuklarindan daha cok hastalanmaktadir. Yapilan pek cok arastirma calisan anne cocugunun ne kadar erken yaslarda yabanci eline verirse ruh sagliginin tehlikeye girme ihtimalini yukseltmektedir. Anne ilk yillarda cocugu ile kuramadigi iletisimi son yillarda telafi edemez bir cok sorunlarin cikmasina sebebiyet verir. Peygamberimizin cocuklara Islami terbiye verebilecek olanlar once annelerdir demistir. Cocuklara rasgele isim verilmemeli, cocuga anlami guzel olan guzel seyler hatirlatan isimler verilmelidir. Aile ici kavgalar cocugun ruh dunyasini etkiler, bu yuzden kavgalarin cocuk onunde olmamasina dikkat edilmelidir. Esler arasinda arzu edilen saglikli iliski ancak Islami egitim ile saglanabilir. Arastirmalar televizyonun cocuklar salgidan hale getirdigini gostermekte ve zamanini calmaktadir. Turk toplum yapisina uygun programlar olmamaktadir. Aileye dusen cocuklara ornek olmaktir. Belli saatlerde televizyon kapatilip, birlikte kitap okunmalidir.

TEK COCUK VE PROBLEMLERI:
Arastirmalar tek cocugun ictimai hayata uyumunda cesitli problemlerle karsilasabilecegini gostermektedir. Musluman nufusun artmasindan endise eden batililar tek cocuk yapmayi tavsiye etmektedir. Tek cocugun cogu zaman kardes ozlemi cekmesidir. Bu da cocugun ruh sagligini olumsuz sekilde etkilemektedir. Dayak cocugu terbiye eder mi?: Cocukluk yillarinda dovulen kisinin icine kapanik ve suc islemeye temayulle oldugu yapilan arastirmalardan anlasilmaktadir. Cocuga sevgi ve sefkatle yaklasmali, dayak en son care olmalidir. Sunnette ise cocuga dayakla sadece korkutmaya cevaz vermistir. Cocuklar Arkadas Seciminde Yonlendirilmelidir: Cocugun sevgi ve guven gibi bazi ihtiyaclari vardir. Bu ihtiyaclarini arkadaslari giderir. Iyi arkadas isi aliskanliklar kazandirir. Cocuk yeteneklerini arkadaslari ile birlikte iken ortaya koyar. Cocugun salih kisiler ile arkadaslik kurmasi saglanmalidir. Zira Allah"in emirlerine muhalif kisilerden uzak tutmalidir. Cocuk kitaplari nasil olmali: Cocuk kitaplari yasina gore ve ilgi cekici olmali, cocuk kitap okurken olay ve kahramanlari cogu olumlu yonde etkilemeli. Kahramanliklar abartilmamali, kin ve dusmanlik olmamali cocuga olumlu bir mesaj vermelidir. Sigara zararlari ve kurtulma yollari: Tutun bunyesinde insanlar icin 400"e yakin zehirli madde bulunmakta. Dudak dil kanserinden tutun, sinir sisteminin tahribatina kadar sayisiz hastaliklara davetiye cikarmaktadir. Yapilan arastirmalarda sigarayi birakmaya yardimci urunlerin yetersiz oldugu gorulmektedir. Buna karsin uzmanlar sigarayi birakmada guclu bir irade en etkili silah oldugu kanisindadirlar.
__________________