Manipulasyon, geniş kitlelerde 'şartlandırma' (Pavlov'un şartlı refleksi anlamında) ile karıştırılan bir kavramdır. Manipulasyon, şartlandırmadan farklıdır ve psikolojik teknikler kullanarak, hedef kişi ya da kitlede, davranış veya kanaat değişikliği yaratmayı icermektedir. Manipulasyon teriminin, gunluk yaşamda kişiler arası ilişkiler alanında (davranış değişikliği) ve iletişim alanında (kanaat değişikliği) iki farklı kullanımını ayırdetmek mumkundur.

1. Sosyal psikologlar gunluk yaşamda diğerlerinden istendik davranışlar elde etmenin iki yolu uzerinde durmaktadırlar. Bunlardan birisi guc, oburu manipulasyondur. Guc kullanımı, tanımı gereği guce sahip olmayı icerdiğinden herkes icin gecerli değildir. Guce sahip olmayanlar, argumantasyon ve cazibe kullanma gibi bazı ozel yetenek gerektiren yan yollar dışında, ancak manipulasyon yoluyla bunu gercekleştirmektedirler.

Manipulasyon, diğer bir insandan, doğrudan yollardan elde edilemeyecek bir şeyi elde etmek icin dolaylı teknikler kullanmaktır. Bu teknikler, insanların kendiliğinden yapmayacakları bir şeyi tamamen ozgur bir şekilde yapmalarını sağlamaktadır. Manipulasyonda, serbest secimde bulunmaya dayalı ozgurluk duygusu ve hatta ozgurluk illuzyonu buyuk onem taşımaktadır. Zira ozgurce razı olmak, zorlamasız itaat etmek, manipulasyonunun temel karakteristiğidir.

Sosyal psikologların uzerinde calıştıkları manipulasyon teknikleri arasında en tanınmışı 'el alıp kol kapma tekniği' (foot-in-the-door; kapıya ayak koyma tekniği) (Freedman ve Frazer, 1966), oltaya takma (law-ball) tekniği (Cialdini ve ark. 1978), yuzune kapıyı carpma (door-in-the-face) tekniği (Cialdini ve ark. 1975) ve bunların ceşitli versiyonları (acık ve zımni tarzlar, klasik ve yeni tarzlar, vb.) sayılabilir.

2. Manipulasyon, dar anlamında ve iletişim alanında enformasyon carpıtmayı ifade etmektedir. Enformasyonun manipulasyonu, buyuk Olcude propagandanın enformasyon olarak, enformasyonun da objektif olarak sunulmasına dayanmaktadır.

Umberto Eco, İtalyan TV'sine karşı polemiğinde, politik enformasyonun manipulasyonu konusunda, esprili bir şekilde ceşitli kurallar onermektedir: Emin değilseniz susun (rahatsız edici enformasyonları atmak), uygun olmayan haberi beklenmediği yere koyun (haberi, seyircinin dikkat edemeyeceği tarzda vermek), ekonomik veya sosyolojik jargon kullanın (nezle demek yerine coriza sub-fertile demek), bir haberi butunuyle vermek icin, gunduz yazılı basının tam olarak vermesini bekleyin, hukumet riske girmeden siz de girmeyin (iktidara boyun eğme) ve daima bir bakanın demecini belirtin, onemli şeyler eğer yabancı ulkelerde olmuşsa Detaylı bir şekilde gosterin, onemli haberleri goruntusuz soyleyip gecin, onemsiz şeylerin goruntulerini gosterin, vb.
__________________