Mamak’ın kuruluşu 1200’lu yılların ikinci yarısıdır. Kurucuları ise Ahilerdir. Ankara’da hukum suren Ahi Hukumeti, değişik mekÂnları kuran ve yonetenlerin isimlerini o mekanlara verirlerdi. Daha doğru bir ifade ile o bolgeler, orayı idare eden Ahi buyuklerinin isimleri ile anılırları. Ahi Mamak, Ahi Etimesgut, Ahi Tura gibi… Mamak’ı ahiler tarafından kurulan ciftliği de Ahi Mamak yonetmiş ve buraya ismini vermiştir. Ankara’nın Osmanlılara gecmesinden sonra ise buradaki ciftliğe Tahir isminde bir komutan atanır.

Kaynaklarda bu komutanı Tahir Mamak olarak goruruz. Anadolu’nun Turkler tarafından ele gecirilmesiyle birlikte, Turk obaları birer birer Mamak’ın şimdiki koylerine yerleştirilir. Bu bolgedeki isimlerin tamamına yakını Turk obalarından alır. Dodurga,Kıbrıs, Kızılca, Bayındır, Kayaş, Kızılca gibi. Moğol saldırıları ile sarsılan Anadolu duzeni Ankara’yı da etkiler. 40 yıl Moğol egemenliğinde kalan Ankara’da daha sonra Ahi egemenliğini goruruz.

Ahi egemenliği sırasında Mamak Bolgesi ‘Ahi Mamak’ olarak anılır. Ankara’nın Osmanlılar tarafından fethinden sonra Mamak Bolgesi, ‘bolgenin meyve hanesi’ olarak anılmaya başlar. Hatip Cayı istikametince onlarca su değirmeni vardır. Osmanlı arşivlerinde bu değirmenlerin el değiştirdiğine işaret edilir. Bu su değirmenleri 1950’li yıllara kadar Ankaralılara hizmet etmiştir. 1957 yılında Hatip Cayında meydana gelen sel felaketi bu değirmenlerin bircoğunu yok ederken 135 kişi de hayatını kaybeder. Cumhuriyet Doneminde Mamak, ilk toplu taşım aracının faaliyetine tanıklık eder.

Ankara-Kayaş Banliyo Tren Hattı (1929) toplu taşımacılıkta bir ilktir. Mamak Bolgesi Ankara’nın ilk şehir planlamasında gozukmez. Fakat 1930’lu yıllardan itibaren Mamak Bolgesi gecekondulaşmaya başlamıştır. Banliyo Tren Hattı uzerinde gecekondular suratle artar. 1950’li yıllara gelindiğinde, Ankara şehir planı tekrar gozden gecirilir. Devrin Başbakanı Adnan Menderes, Ankara, İstanbul, İzmir ve Konya başta olmak uzere Buyukşehirlerin planlamasının yapılmasını ister.

Kaynak


__________________