OLAYLARIN TARİHİ SEYRİ İCİNDE ECEABAT'IN FETHİNE GELİŞİN OZETİ
Turkler bilinen şekliyle once Ece Halil ve sonra Elbasan Beyi kovalayan Emir. Kovalayan Emir Afşin'in yakınları arasında Boğazları ve cevresini tanıdılar. Bu olay bilinen ve tespit edilen şekliyledir. Kutalmış oğlu Suleyman 1075'de İznik'i başkent yapıp Anadolu Turk Beyliği'ni kurdu. O doğuda Bizans'la savaşırken Batıda kumandanlarından İlhan Bey Edincik yorelerine 1085'de zapdetti. Kutalmışın oğlu ve Kılıc Arslan'ın kumandanlarından Ebu Kasım Sakız seferine giderken Canakkale Boğazından gecti ve Eceabat ve Kilit-ul Bahir iskelelerine demir attı. Gene Ebu Kasım'dan sonra I. Kılıc Arslan Canakkale'ye geldi ve buraları kesin kendine bağladı. Aynı tarihlerde İzmir Turk Beyi Emir Caka Edremit, Ayvacık ve Abidos'a kadar olan yerleri zabdetti. Kılıcarslan bir donanma kurup Marmara sahillerini ve İstanbul'u ele gecirme planları yapıyordu. Bunun farkına varan Bizans, Papa 2. Urban'a 1088- 1099 / başvurarak Haclı seferlerinin başlamasını sağladı. 1099 Kılıcarslan ilk gelen Haclıları yendi ama arkadan gelenlerle baş edemedi. Bundan sonra Eceabat başta olmak uzere sahiller gene Bizans'ın eline gecmiştir.
Ta ki; 1113'lerde Turkler Balıkesir ve Edremit ve Edremit yorelerini gene ele gecirdiler ve bir daha da o bolgeleri hic bırakmadılar. 115'lerde Emir Hasan Bergama ve Edincik'i de fethetmişti. 1175'lerde ise 100.000 Turkmen Denizli, Bergama, Edremit, Edincik ve hatta Canakkale Balaban dağlarına kadar yığıldılar. Bu akınlardan dolayı II. Kılıcarslan ile Bizans aralarında Buldanlı savaşı meydana geldi. Bizans ağır bir mağlubiyete uğratıldı. Tarih 1176. Bu savaştan sonra Turkmen ve Yoruklerin onu alınamadı. Balıkesir, Balya, Edremit, Yenice, Bayramic, Can, Canakkale ve ozellikle Kazdağı etekleri her taraf kesif bir şekilde Oğuz Boylarının akınlarına maruz kaldı ve yerleşmeler başladı. 1231'den itibaren de Canakkale ve Balıkesir Bolgelerindeki mustahkem mevkilerin ve iyi korunan kentlerin dışında butun bolgeyi boşaltıp bir bakıma Turklere teslim ettiler. Hatta rivayete gore 1237'de Sultan Gıyasettin Keyhusrev Balıkesir – Biga ve Canakkale yorelerindeki askeri birliklerini teftişe gelmişti. Saruhan, Germiyan, Aydınoğlu ve Karasi Beyliklerinin esas temeli soz konusu tarihlerde atılmıştır. Boylece Turkmenlerin onu denizle kapanınca Emir karasi Canakkale ve Edremit korfezinde kurduğu bir donanma ile savaşcılarını korsan denizciliğe yoneltti ve Emir ul sevahil unvanını aldı. 1240'lar ile 1300'lerde kuruluşu tamamlayan Karasi Beyliği 1300'lerde Canakkale ve Eceabat sahillerine sefer duzenliyorlardı.
Mamafi ve yukarıda zikrettiğimiz gibi Karasi Beyliği kurulmadan 1262'lerde Orta Asya'dan Anadolu'ya gelen ve Bizans İmparatorunun izni, Selcuklu Sultanının isteği ve hacı Bektaş-ı Velinin emriyle Sinop'tan gemilerle Dobruca'ya gecenler Sarı Saltık Baba ve arkadaşları ve Sarı Saltık'ın olumu ve arkadan yardımın gelmemesi uzerine muritlerinden bir kısmı Ece Halil Başkanlığı'nda ve detayını yukarıda zikrettiğimiz Kafile Lapseki veya Eceabat'a gelip karşıya gecmek istediler. Catışmadan sonra gecebilenleri Karasi Beyliği Kazdağı eteklerine yerleştirdi. Sonradan Gelibolu ve Eceabat Yorelerini fetheden bu Turkmen reisleri olmuştur.
Bizans Haclı seferlerinden bir netice alamamıştı. Aslında Haclı seferleri tam bir fiyasko ile sonuclanmıştı. Onlar Kudus'u Muslumanlar'dan kurtarmak istemişlerdi. Ancak sonucta Balkanlar bile elden cıkmıştı. Bu defa Bizans son care olarak Katılan paralı askerler kiraladı. 1304 tarihlerinde Edincik yorelerinde bir gece baskını ile Karasi Turkmenlerini yenilgiye uğrattılar ise de sonunda onlar da kacıp gitti ve sonucta Bizans tamamıyla yalnız kalmıştı. Sonuc itibariyle Sırp ve Bulgar tehlikelerine karşı Bizans Orhan Beyle ve Karasi ile birlik kurmak mecburiyetinde kaldı. Yani Bizans cokuşune doğru Turklerden başka dost bulamamıştı. Boylece Karasi Beyliği sahilleri tamamıyla tutmuştu. 1334'lerde ise Osmanlı Beyliği'ne tabi oldu. Osman Beyde Karasi Beylerini Gelibolu Yarımadası ve Balkanların fethi icin gorevlendirdi. İşte bu Oğuz Boyları Fatihler umarak Osmanlı Devletinin Anadolu yakasını Turkleştirip Muslumanlaştırdılar. Eceabat Yoresinin fethi ise 1356 ve Gelibolu 1357 veya daha sonradır. Hudavendigar fethetmiş ise o zaman 1357 – 1358 olur. Neşrinin kaydı boyledir.
1892'de ise ilce olmuş ve merkezi Canakkale olan Biga Eyaletine bağlanmış ve 1923'te belediyelik olmuş ve aynı tarihte Gelibolu Valiliği'ne bağlanmıştır. 1926'da Gelibolu ilce durumuna gelmesi ile, her ikisi birden Canakkale iline bağlanmıştır.
Bu ilcemizde tarihi ve mimarı kayda değer sosyal ve kulturel herhangi bir eser yoktur. Sebebine gelince, halkının yakın zamana kadar Rum oluşudur. Merkezde 1 kilisenin yeri biliniyor. Şimdi Merkez ve Şehitler Camii olarak iki camisi bulunuyor. Merkez Camisinin inşa tarihi eski değildi. Mimari bir ozelliği yoktur. Ahşap dikdortgen bir yapı. Ancak icindeki tahta harflerle yazılı levhaları guzeldir. Cami ilcenin Fatihi Ece Bey'in anısını taşır. Zira kapısındaki kitabenin ilk satırlarında “Ece Gaziye gelip eyle ibadet” yazılıdır.
Caminin inşa tarihi bilinmemektedir. Kitabe uzerindeki tarihler : 1330 – 1333. Bu tarihler Caminin tamirat tarihi olmalıdır. Caminin guneyindeki musalla taşı oldukca muzeyyen sayılır. Ayrıca Bigalı Koyundeki Ataturk Evi muzesi de tarihi yonden zikredilmeye değerdir. Burası Canakkale Savaşlarında gecici olarak 19'uncu Tumen Karargahı olarak kullanılan bir koy evidir. Eceabat Kaymakamlığı'ndan tasdikli, 23.12.1972 tarih ve 12 no.lu koy dernek kararına istinaden Ataturk Muzesi yapılmak kaydıyla 1 TL bedelle Maliye Hazinesine devri yapılmış olup, kullanılma hakkı Kultur ve Turizm Bakanlığı'na verilmiştir. Duzenlemesi yapılarak Ataturk'un doğumunun 100. yılında sayın Cumhurbaşkanımız Kenan EVREN tarafından acılmıştır. Aslında ilimiz Muze Mudurluğunce idare edilir. Ancak Eceabat toprakları icerisinde bulunduğu icin burada zikredilmiştir.

Kaynak
__________________