Halıcığının tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanlar once hayvan postlarını kullanıyorlardı. İhtiyacları arttıkca, ihtiyaclarına uygun post bulamadıkları icin, post taklidi yaygılar urettiler. Zamanla sevdiklerini de desenleştirerek, bugunku halının kaba orneklerine ulaştılar. Kısaca halı insanoğlunun doğaya karşı ve doğayı kendine uydurma mucadelesinin ilk urunlerindendir.
Gunumuze kadar gelen halı, yaşantımıza ekonomik, sosyal ve kulturel olarak onemli bir yer tutar. Gerek Turklerdeki, gerekse doğu ulkelerindeki ev dekorasyonundaki başlıca unsur halı ve kilimdir.
Once kuzusundan veya koyunundan yununu kırpar. Elde ettiği yapağıyı derede veya akarsuda yıkar. İyice temizlikten sonra yunu guzelce kabartır ve elde ettiği kopuk gibi yunu eğirir. Artık ipini elde etmiştir.
Sıra yunlerin boyanmasına gelmiştir. Cevresinden bildiği otları, kokleri toplar ve elindeki yunleri anasından atasından gorduğu usullerle kaynatır. Değişik renklerle ihtiyacı kadar ipi elde ettikten sonra fazla boyaları akana kadar, yeniden iyice yıkar. Artık dokuma tezgahına dokumaya kalmıştır. Ve yureğini de koyarak başlar dokumaya.
Bu arada da oğlu evlenme yaşına gelmiş analar da oğullarına kız bakmaya başlarlar. Gelinlik cağdaki kızların evlerine daha sık girip cıkmaya, kızın marifetlerini, huyunu suyunu anlamaya calışırlar. İşte kızların ceyizlerine dokudukları halı ve kilim ruhlarının aynası, marifetlerinin diplomasıdır.
Sanırız bu ornek halı ve kilimin Anadolu'daki sosyal onemi hakkında yeterli bilgiyi vermektedir.

Halının uc elemanı vardır. Bunlar sırası ile halının temelini oluşturan sacak uzantıları şeklinde dışarıya taşan cozgu kısmı, enlemesine giden ipler şeklinde atkı kısmı ve halının tuylerini meydana getiren duğum kısmı. Halının işciliği incelendiğinde duğumun ceşidi yanında, atkı ve cozgunun de ozellikleri, ozellikle kullanılan malzemenin ceşitliliği yonunden araştırılmalıdır.

Kullanılan Boyanın Ceşidi ve Kalitesi
Kullanılan boyalar da ikiye ayrlır. Kok boyalar ve sentetik boyalar. Kok boyalar bitkilerden ve bitki koklerinden yapılır. Gunumuzde cok mukemmel sentetik boyalar da soz konusudur. Ve cok guzel sonuclar elde edilmektedir. Ancak hic bir zaman kok boyaların o uc boyutlu parlak guzelliği veremezler. Bu nedenle kok boyalar tum eksperlerin tercihidir. Ancak gittikce kaybolmaya yuz tutmaktadır.
Desen ve Kompozisyon
Desenleri de geleneksel ve ticari desenler olarak ikiye ayıracağız. Ticari desenler hayal gucune dayalı anlatımla muşteri tarafından beğenilebilirler. Ancak geleneksel desenlerle Turk kultur ve felsefi yapısının tum unsurları yer alır. Her desenin bir anlamı, her anlamda da derin ve koklu bir felsefe vardır.

Yaş
Halının yaşı, halının garantisidir. Elli yıl kullanılmış ve hicbir şey olmamış, hic bozulmamış halı, kendini kanıtlamış halı demektir. Ve iyi bir halı eskidikce guzelleşir. Bu nedenle eski halı, yeni halıya her zaman tercih edilir.
Biraz da kilimler uzerinde duralım. Kilimlerin de kalitesini belirleyen faktorler halı ile aynıdır. Ancak bazı kilimlerin dokunuşu daha zor, emeği daha fazla, daha dayanıklı ve dekoratiftir. Şimdilik halıya oranla daha ucuz olmakla birlikte, yakın gelecekte halıdan daha pahalı olacaktır.
Kilimlerin desenleri de halıya buyuk bir benzerlik gosterir ve aynı anlamı icerirler.
Sonucta el dokuması halı ve kilim, kadınlarımızın emeğinin ve yureğinin birleştiği en zor ve en guzel el sanatlarından birisidir.
__________________