19. yuzyıl başlarında kimyasal cozumleme yontemlerinde hızlı gelişmeler elementlerin ve bileşiklerin fiziksel ve kimyasal ozelliklerine ilişkin cok geniş bir bilgi birikimine neden oldu. Bunun sonucunda bilim adamları elementler icin ceşitli sınıflandırma sistemleri bulmaya calıştılar. Rus kimyacı Dimitriy İvanovic Mendeleyev 1860'larda elementlerin ozellikleri arasındaki ilişkileri ayrıntılı olarak araştırmaya başladı. 1869'da, elementlerin artan atom ağırlıklarına gore dizildiklerinde ozelliklerinin de periyodik olarak değiştiğini ifade eden periyodik yasayı geliştirdi ve gozlemlediği bağlantıları sergilemek icin bir periyodik tablo hazırladı. Alman kimyacı Lothar Meyer de, Mendeleyev'den bağımsız olarak hemen hemen aynı zamanda benzer bir sınıflandırma yontemi geliştirdi. Mendeleyev'in periyodik tablosu o gune değin tek başına incelenmiş kimyasal bağlantıların pek coğunun birlikte gozlemlenmesini de olanaklı kıldı. Ama bu sistem onceleri pek kabul gormedi. Mendeleyev tablosunda bazı boşluklar bıraktı ve bu yerlerin henuz bulunmamış elementlerle doldurulacağını on gordu. Gercekten de bunu izleyen 20 yıl icinde skandiyum, galyum ve germanyum elementleri bulunarak boşluklar doldurulmaya başlandı.
Mendeleyev'in hazırladığı ilk periyodik tablo 17 grup (sutun) ile 7 periyottan oluşuyordu ; periyotlardan, potasyumdan broma ve rubidyumdan iyoda kadar olan elementlerin sıralandığı ikisi tumuyle doluydu ; bunun ustunde, her birinde 7 element bulunan (lityumdan fluora ve sodyumdan klora) iki kısmen dolu periyot ile altında uc boş periyot bulunuyordu. Mendeleyev 1871 de tablosunu yeniden duzenledi ve 17 elementin yerini (doğru bicimde) değiştirdi. Daha sonra Lothar Meyer ile birlikte, uzun periyotların her birinin 7 elementlik iki periyoda ayrıldığı ve 8. gruba demir, kobalt, nikel gibi uc merkezi elementin yerleştirildiği 8 sutunluk yeni bir tablo hazırladı.
Lord Rayleigh (Jonh William Strutt) ve Sir William Ramsay'in 1894 den başlayarak soygazlar olarak anılan helyum, neon, argon, kripton, radon ve ksenonu bulmalarından sonra, Mendeleyev ve obur kimyacılar periyodik tabloya yeni bir "sıfır" grubunun eklenmesini onerdiler ve sıfırdan sekize kadar olan grupların yer aldığı kısa periyotlu tabloyu geliştirdiler. Bu tablo 1930'lara değin kullanıldı.
Daha sonraları elementlerin atom ağırlıkları yeniden belirlenip periyodik tabloda duzeltmeler yapıldıysa da, Mendeleyev ile Meyer'in 1871 deki tablolarında ozelliklerine bakılarak yerleştirilmiş olan bazı elementlerin bu yerleri, atom ağarlıklarına gore dizilme duzenine uymuyordu. Orneğin argon - potasyum, kobalt - nikel ve tellur - iyot ciftlerinde, birinci elementlerin atom ağırlıkları daha buyuk olmakla birlikte periyodik sistemdeki konumları ikinci elementlerden once geliyordu. Bu tutarsızlık atom yapısının iyice anlaşılmasından sonra cozumlendi.
Yaklaşık 1910'da Sir Ernest Rutherford'un ağır atom cekirdeklerin- den alfa parcacıkları sacılımı uzerine yaptığı deneyler sonucunda cekirdek elektrik yuku kavramı geliştirildi. Cekirdek elektrik yukunu elektron yukune oranı kabaca atom ağırlığının yarısı kadardı. A. van den Broek 1911'de, atom numarası olarak tanımlanan bu niceliğin elementin periyodik sistemindeki sıra numarası olarak kabul edilebileceği goruşunu ortaya attı. Bu oneri H.G.J. Moseley'in pek cok elementin ozgun X ışını tayf cizgi- lerinin dalga boylarını olcmesiyle doğrulandı. Bundan sonra elementler periyodik tabloda artan atom numaralarına gore sıralanmaya başladı. Periyodik sistem, Bohr'un 1913'te başlattığı atomların elektron yapıları ve tayfın kuvantum kuramı uzerindeki calışmalarla acıklığa kavuştu.
Periyotlar. Periyodik sistemin bugun kullanılan uzun Periyotlu biciminde, doğal olarak bulunmuş ya da yapay yolla elde edilmiş olan 107 element artan atom numaralarına gore yedi yatay periyotta sıralanır ; lantandan (atom numarası 57) lutesyuma (71) kadar uzanan lantanitler dizisi ile aktinyumdan (89) lavrensiyuma (103) aktinitler dizisi bu periyotların altında ayrıca sıralanır. Periyotların uzunlukları farklıdır. İlk periyot hidrojen periyodudur. Ve burada hidrojen (1) ile helyum (21) yer alır. Bunun ardından her birinde 8 element bulunan iki kısa periyot uzanır. Birinci kısa periyotta lityumdan (3) neona (10) kadar olan elementler, ikinci kısa periyotta ise sodyumdan (11) argona (18) kadar olan elementler yer alır. Bunları, her birinde 18 elementin bulunduğu iki uzun periyot izler. Birinci uzun periyotta potasyumdan (19) kriptona (36), ikinci uzun periyotta rubidyumdan (37) ksenona (54) kadar olan elementler bulunur. Sezyumdan (55) radona (86) kadar uzanan 32 elementlik cok uzun altıncı periyot, lantanitlerin ayrı tutulmasıyla 18 sutunda toplanmıştır ve ozellikleri birinci ve ikinci uzun periyottaki elementlerinkine cok benzeyen elementler bu elementlerin altında yer alır. 32 elementlik en son uzun periyot tamamlanmamıştır. Bu periyot ikinci en uzun periyottur ve atom numarası 118 olan elementlerle tamamlanacaktır.
Gruplar. Helyum, neon, argon, kripton, ksenon ve radondan oluşan altı soy gaz, tumuyle dolu altı periyodun sonunda yer alır ve bunlar periyodik sistemin 0 grubunu oluştururlar. Lityumdan fluora ve sodyumdan klora kadar uzanan ikinci ve ucuncu periyottaki yedişer element ise sırasıyla I., II., III., IV., V., VI., VII. grupları oluştururlar. Dorduncu periyotta yer alan, potasyumdan broma kadar sıralanan 17 elementin ozellikleri farklıdır. Bunların periyodik sistemde 17 alt grup oluşturdukları duşunulebilir, ama bu elementler geleneksel olarak 15 alt grupta toplanırlar ve demir, kobalt, nikel ve bundan sonraki periyotta benzer ozellikte olan elementler tek bir grupta, VIII. Grupta yer alırlar. Potasyumdan (19) manganeze (25) kadar olan elementler sırasıyla Ia, IIa, IIIa, IVa, Va, VIa, VIIa alt gruplarında, bakırdan (29) broma (35) kadar olan elementler de Ib, IIb, IIIb, IVb, Vb, VIb, VIIb, alt gruplarında toplanırlar.
I. grup alkali metaller grubudur ; lityum ve sodyumun yanı sıra potasyumdan fransiyuma kadar inen metalleri kapsayan bu grup, farklı ozelliklere sahip Ib grubu metallerini icermez. Aynı bicimde, berilyumdan radyuma kadar inen elementleri kapsayan II. grup toprak alkali metallerdir ve IIb grubundaki elementleri kapsamaz. III. grubu oluşturan bor grubu elementlerinin ozellikleri, IIIa grubunun mu yoksa IIIb grubunun mu, bu grupta yer alacağı sorusuna kesin bir yanıt getirmez, ama coğunlukla IIIa grubu elementleri bor grubu olarak duşunulur. IV. grubu karbon grubu elementleri oluşturur ; bu grup silisyum, kalay, kurşun, gibi elementleri kapsar. Azot grubu elementleri V. grupta toplanmışlardır. VI. grup oksijen grubu elementlerinden, VII. grup ise halojenlerden oluşur.

Hidrojen elementi bazı tablolarda Ia grubunda gosterilmekle birlikte kimyasal ozellikleri alkali metallere ya da halojenlere cok benzemez ve elementler arasında benzersiz ozelliklere sahip tek elementtir. Bu nedenle hic bir grubun kapsamında değildir.

Uzun periyotların (4., 5. Ve 6. periyotlar) orta bolumunde yer alan IIIb, IVb, Vb, VIIb, Ib gruplarındaki ve VIII. gruptaki 56 elemente geciş elementleri denir.
__________________