Halkbilimi butun dunyada her ulkede karşılaştırmalı calışmalara temel olarak ele alınan ve uzerinde yoğunlaşılan ulusal kulturun adıyla adlandırılır. Cin?de Cin halkbilimi, Almanya?da Alman halkbilimi, Rusya?da Rus halkbilimi, Amerika?da Amerikan halkbilimi Japonya?da Japon halkbilimi olarak adlandırıldığı gibi, Turkiye?de de, Turk halkbilimi olarak adlandırılır. Turk halkbilimi calışmalarının tarihcesi şu şekilde ozetlenebilir:


Halkbiliminin değerini, onemini ve cağdaş Turk kulturune kaynak olarak oynayabileceği rolu butunuyle ilk kavrayan, Turkculuk akımının yayılmasında halk kulturu değerlerimizden yararlanan Ziya Gokalp (1876-1924) olmuştur. Ziya Gokalp?ın Halka Doğru dergisinin 23 Temmuz 1913 tarihli sayısında yayınlanan ?Halk Medeniyeti Başlangıc? adlı yazısı, Turkiye?de folkloru tanıtan ilk yazıdır. Gokalp, bu yazısında folklor terimine karşılık olarak ?halkıyat? kelimesini kullanmıştır. Folklor karşılığı ?halkbilimi? terimi ise cok daha sonraları ortaya cıkmış ve gunumuzde yaygınlık kazanmıştır. Ziya Gokalp, Mehmet Fuad Koprulu ve Rıza Tevfik Bolukbaşı, Turkiye?de halkbilimiyle ilgili ilk calışmaları yapmaları nedeniyle, Turk halkbilimi calışmalarının onculeri kabul edilirler.


Turkiye?de halkbilimi konusunda sistemli ve yaygın calışmalara Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukumetleri doneminde başlanmış ve Cumhuriyet doneminde somut gelişmeler kaydedilmiştir. Daha Cumhuriyet kurulmadan, Ataturk?un başkanlığını yaptığı TBMM Hukumeti doneminde, 1920 yılında Maarif Vekili (Millî Eğitim Bakanı) Dr. Rıza Nur, Hars (Kultur) Mudurluğu?nu kurarak, savaş butun hızıyla surerken ?halkıyat? (halkbilimi) urunlerinin derlenmesi icin okullara genelge gondermiştir.


İstiklÂl Savaşı?ndan sonra, 1924 yılında Turk milletinin maddî ve manevî kulturunun sergileneceği bir etnografya (halkbilim) muzesi kurulmasına karar verilmiş ve Ankara?da 1930 yılında kurulan bu muze ?Cumhuriyet?in temeli kulturdur? diyerek, Turk halkbilimine verdiği onemi gosteren ulu onder Mustafa KemÂl Ataturk tarafından acılmıştır.


Turk halkbilimi calışmaları tarihinde ilk halkbilimi derneği, 1 Kasım 1927?de Ankara?da Anadolu Halkbilgisi Derneği adıyla kurulmuştur. Bu dernek kısa bir sure sonra adını Turk Halk-bilgisi Derneği olarak değiştirmiş ve Halkbilgisi Haberleri adlı dergiyi 1932 yılına kadar cıkarmıştır.


Ataturk tarafından 1932 yılında kurulan Turk Dilini Tetkik Cemiyeti (Turk Dil Kurumu) ve Turk Tarihini Tetkik Cemiyeti (Turk Tarih Kurumu) yaptıkları diğer calışmaların yanı sıra, Turk halkbilimi alanında da etkinlikler gostermişlerdir.


Ataturk?un emriyle 1932 yılında kurulan Halkevleri?nde de, halk muziği, halk dansları calışmalarına onem verilmiş, bircok genc bağlama calmayı oğrenmiş, konserler verilmiş, halk şÃ‚irleri bu calışmalara katılmıştır. Halkevleri dergilerinde de, alan araştırmalarıyla derlenen pekcok folklor malzemesi yayınlanmıştır. Cumhuriyetimizin ilk yıllarında yer alan halkbilimiyle ilgili bu etkinliklerde acıkca goruluyor ki, Turkiye Cumhuriyeti?nin kurucusu Ataturk, Turk kulturunun temeli, kaynağı olan Turk folkloruyla yakından ilgilenmiştir.


Gunumuzde Hacettepe, Gazi ve Ankara Universitelerinde bağımsız bolum ve programlar biciminde Turk halkbilimi eğitim ve oğretimi 1982 yılından sonra yeni bir sureklilik kazanmıştır. Bu tarihten sonra, Turkiye?nin diğer universitelerinde de, başta Turk Dili ve Edebiyatı bolumleri olmak uzere, ceşitli bolumlerde ders duzeyinde işlenmektedir. Kultur Bakanlığına bağlı Halk Kulturlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Mudurluğu de, devletimizin halkbilimiyle ilgili derlemeler ve benzeri faaliyetlerle yaptığı hizmeti organize eden en onemli kurumdur.
__________________