Ardanuc ve cevresinde yerleşmenin cok eski olduğu gorulur. MO 2000 yıllarında Hurriler ve Mitanniler Coruh havzasına egemen olmuşlardır. Ardanuc ve cevresinin ilk defa yazılı tarihe gecmesi Urartular doneminde olmuştur. Tuşpa (Van) Kalesi'ndeki 30 tondan buyuk taşlara yazdırılan Urartu devleti yıllığından anlaşıldığına gore: Urartu Kralı II. Şarduri MO 753'te Coruh boyundaki Kulkhi krallığını yenerek itaat altına almıştır. Bugune kadar Ardanuc ilcesinde Urartu donemine ait yazılı bir belgeye rastlanılmamıştır. Ancak Ardanuc adının Urartu Guneş Tanrısı adına yapılan tapınaklarla ilgili olabilir.
MO 7. yuzyıl'da Ardanuc ve cevresine İskit (Saka) boyundan Taokların yerleştiği gorulmektedir. Tayk ve Dayk adlı eski eyalet adları ile Tavusker gibi coğrafi isimlerin bunlardan kaldığı kesinlikle soylenebilir. Saka yerleşmesinden yaklaşık beş asır sonra Ardanuc ve cevresine Arsaklı Hanedanı hukmetmiştir. Bu hanedanlık, hakimiyet altındaki bu bolgeyi sancaklara bolerek yonetmiştir ki; Tavusker olarak adlandırılan Ardanuc kesiminin bu son sancak idaresinin merkezi olduğu bilinmektedir.
5. yuzyıl ortalarından itibaren cevreye Hazarlar, Kalaclar, Barseller, Tukharlar, Bulgarlar gibi Turk boylarının yayıldığı gorulur. 575 yılında Bizans İmparatoru II. Justinyen Bagratlı soyundan Guaram'ı Ardanuc ve cevresine İlbeyi olarak tayin etti. Ardanuc Gevhernik Kalesi Bagratlılar Hanedanı doneminde inşa edilmiştir. Bagratlılar, Emevi Halifesi II. Mervan doneminde itaat altına alınmış ve 744 yılında Ardanuc Kalesi'nin kapıları ve burcları yıktırılmıştır.
Ardanuc Bagratlı Kralı Aşut Bey (786-826) muttefikleri Bizanslılardan aldığı yardım ile Şavşat'ta bozulup yıkılan kaleleri yeniden onarttırdı. Alparslan'ın olumunden sonra Bizans'tan himaye gorup Selcuklular'a baş kaldıran II. Giorgi (1072-1088) Kafkaslar kuzeyinden inen Şaman ve Hristiyan Kıpcak Turklerinin de yardımıyla Ardanuc ve cevresinde ki hakimiyet alanını genişletti. Sultan Melikşah'ın 1080 yılında gonderildiği Emir Ahmet, Posof uzerinde Bagratlıları yenerek Kur ve Coruh boylarını fethetti.
Ardanuc Bagratlı krallığı da balkanlık Apkaz topraklarına atılarak yore İslamlaşmaya başladı. 1124 yılında coğu Şamanist ve bir kısmı yeni Hıristiyan olan Kıpcak Turkleri ile ittifak yapan Bagratlı Kralı II. Davit (1089-1125) 40 bin kişilik Kıpcak-Gurcu ordusuyla Coruh boyunu ele gecirdiği gibi Oltu ve İspir bolgelerine kadar hakimiyet alanını genişletti. Erzurum'da kurulan Saltuklu Beyliği ile Bagratlılar arasında surekli mucadeleler olmuş, ancak Ardanuc alınamamıştır. Anadolu'nun Moğollar tarafından istilası uzerine Ardanuc ve cevresi de Moğol hakimiyetine girdi.
Moğol soyundan İlhanlı Hakanı Abaka Han doneminde Gurcistan ve Abkaz Valisi İrencin Noyan tarafından Posof'taki Cak Kalesi beylerinden olan hristiyan kıpcak turku Sargis Bey (1267-1282) ile oğlu I. Beka Bey'e (1285-1306) Yukarı kur ve Coruh boylarının buyuk bir bolumu ile Acara bolgeleri malikāne olarak verildi. Bu tarihten itibaren vaktiyle Bagratlı hanedanının oturduğu Ardanuc Kalesi'ne Kıpcak Atabekler Sulalesinden bir kol yerleşti ve Osmanlıların 1551'de Ardanuc'u fethetmesine kadar bolgeyi idare ettiler.
Kanuni Sultan Suleyman doneminde Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa,bu Kıpcak sulalesinin Ardanuc Kalesi'nde oturan ve İran'a tābi olan XIV. Atabeki II. Keyhusrev'den 33 gunluk bir kuşatmadan sonra Ardanuc Kalesi'ni fethederek Osmanlı ulkesine katmıştır.(13 Mayıs 1551)
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşına kadar Osmanlı egemenliğinde kalan Ardanuc, bu savaştan sonra imzalanan Berlin Antlaşması'nın 58. maddesine gore Rusya'ya savaş tazminatı olarak verilen Elviye-i Selāse (Uc-Sancak) icinde yer aldı. Yerli halkın Kırk Yıllık Kara Gunler dediği bu esaret hayatından sonra, Rus Carlığında patlak veren Bolşevik İhtilāli'nin arkasından yeni Sovyet Hukumeti ile 3 Mart 1918'de Brest-Litovsk Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Uc-Sancak'ta halk oylaması yapıldı. Halkın tamamına yakınının isteği uzerine Uc-Sancak tekrar Osmanlı Devleti'ne bağlandı. 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mutarekesi'nden sonra Uc-Sancak İngilizler tarafından işgal edildi. 1920 yılı sonralarında İngilizlerin cekilmesiyle Ardanuc ve cevresi Gurcu kuvvetlerinin işgaline uğradı.
Doğu Cephesi Kumandanı KÂzım Karabekir Paşa'nın Ermeniler yenmesi ve Gumru Antlaşması'ndan sonra, Gurcu işgalinde bulunan Batum ve Ardahan'ın dışında butun Doğu Cephesindeki yerlerimiz ele gecirilmişti.
TBMM Hukumetinin, Gurcistan Hukumetine verdiği nota ile Gurculer 23 Şubat 1921 gunu işgal altında tuttukları toprakları terkettiler ve Ardanuc, Artvin ve Ardahan topraklarımız en son ve ebedî olarak anavatana katılmıştır. 6 Mart 1921 akşamı Artvin iline ulaşan resmi kuvvetlerimizden bir boluğun 7 Mart 1921 gunu Ardanuc'a girmesi ile kurtuluş ve anavatana katılma fiilen tahakkuk etmiştir.
13 Şubat 1921'den 1945 yılına kadar Artvin'e bağlı bir nahiye olarak yonetilen Ardanuc 1 Ağustos 1945 tarih ve 4769 sayılı kanunla ilce olmuştur. İlk ilce merkezi Tutunlu iken 1948 yılı Kasım ayında ilce merkezi Adakale'ye,1954 yılında Hukumet binası inşaatının tamamlanmasından sonra da şimdiki meydanlara nakledilmiştir

Kaynak
__________________