Sutculer İlcesi sınırları icinde, Gec Neolitik (MO 8000-5500), Erken Kalkolitik (MO 5500-4500) ve Tunc Cağ (MO 3000-1200) donemlerine ait malzeme veren yerleşimlerin bulunmaması varlığı bilinen hoyuk ve kalıntıların, bilimsel anlamda arkeolojik araştırmaların yapılmamasındandır. Sutculer İlcesinin Tarih Oncesi ve Tarihi Cağları tam olarak bilinmemektedir. Hitit donemindeki (MO l800-l200) metinlerde bugunku Sutculer İlcesi topraklarının da icinde bulunduğu bolgenin adı Pitaşşa olarak gecer. Hitit (MO l800-1200), Frig (MO 750-690), Lidya (MO 690-547) ve Pers (MO 547-334) donemlerinde bolge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hicbir zaman tam olarak ele gecirilememiştir. MO 334-323 tarihleri arasında Buyuk İskender’in kontrolune giren bolge, MO 323 yılında Buyuk İskender’in olumunden sonra haleflerinden Seleukos ve Lysimakhos arasında yapılan Kurupedion Savaşı (MO 281) sonucunda Seleukosların eline gecmiştir. MO l88 yılında Roma ordusuna yenilerek Apameia (Dinar) Barışını imzalayan Seleukoslar Toroslara kadar olan kısımdan cekilmişler ve bolge Romalılar tarafından Bergamalılara bırakılmıştır. MO l88-133 yılları arasında Bergama Krallığının elinde bulunan bolgede Sağrak Koyu yakınında Adada, Kesme civarında Kocakoy Asarı ve Kasımlar yolu uzerinde Zorzila bulunmaktadır.
Sağrak Koyu yakınındaki Adada antik kentinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte şehrin adı ilk kez MO 2. yuzyılda yapılan bir anlaşma metninde gecmektedir. Kentte MO 1. yuzyılda sikke basıldığı da gozonune alınırsa kentin bu tarihten daha once kurulduğunu duşunmek yerinde olacaktır. Roma İmparatorluk doneminde ozellikle İmparator Traianus, Hadrianus ve Antoninus Pius donemleri Adada’nın en parlak donemleridir. Kentte tabanı taş doşeli bir antik yol, Roma İmparatorluk Cağı Traianus Tapınağı, İmparatorlar Tapınağı, İmparatorlar ve Zeus Megistos -Serapis Tapınağı ile Yenikoy yolu altında kalan İmparatorlar ve Aphrodite Tapınağı yeralır. Ayrıca forum, bazilika, akropol anıtsal ceşme, yonetici binası, acık hava toplantı yeri tiyatro ve mezar anıtı bulunmaktadır.
Kesme Kasabası’nın guneyinde tepe uzerinde bulunan Kocakoy Asarının kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, kent muhtemelen Hellenistik donemde kurulmuş olmalıdır. Kentin cevresi kısmen ayakta duran bir surla cevrilidir. Kent icindeki en onemli mimari yapı tamamen yıkılmış durumda olan prostylos planlı tapınaktır. Orenyerinde ana kayaya oyulmuş dikdortgen bicimli dort adet sarnıc ilginc bir mimari gosterir. Kent uzerinde mezar anıtları vardır.
Sutculer - Kasımlar yolu uzerinde, dağ yamacında yeralan Zorzila kenti kalıntıları, Roma donemine ait olup, şehir hakkında fazla bilgi yoktur.
Bolge MO l30’da Romalılar tarafından ele gecirilerek, MO 102-49 yılları arasında Kilikia Eyaleti icine alınmış daha sonra Asia Eyaletine bağlanmıştır. MO 39 yılında Galat Kralı Amyntasın kontrolune giren bolge MO 25 yılına kadar bu durumda kalmış, daha sonra Galatia Eyaleti icine alınmıştır. Roma İmparatorluğu’nun MS 395 yılında parcalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları icinde kalmıştır.
Sutculer ve cevresi 1204 yılında cevredeki şehirlerle birlikte Anadolu Selcuklu Devletinin eline gecmiş ve Oğuz boylarına mensup Turk aşiretleri ile Yorukler tarafından yurt edinilmiştir. Anadolu Selcuklu Devletinin yıkılmasının ardından Felekuddin Dundar Bey tarafından1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği sınırları icine girmiştir. Bolge 1324-l327 yılları arasında İlhanlılar’ın Anadolu valisi Timurtaş tarafından işgal edilmiş ve Dundar Bey de bu donemdeki İlhanlı hakimiyetini tanımıştır. Timurtaş’ın Mısır’a kacışından faydalanan Dundar Bey’in oğlu Hızır Bey 1328 yılında tekrar bolgeye hakim olmuştur.
Sutculer ve cevresi, Sultan I. Murad zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı Devleti’nin ilk donemlerinde Hamid Sancağının Eğirdir Kazasına bağlı bir nahiye iken, daha sonra mustakil bir kaza yapılarak, sancak merkezinin bulunduğu Isparta’ya bağlanmıştır. Ancak 19. yuzyılın ikinci yarısında (1867'de) tekrar nahiye statusune indirilmiştir. 1868 yılında Bucak, Cumhuriyetin ilk yıllarında ise Bavullu olarak adlandırılan nahiye merkezi, bulunduğu yerin dağlık ve engebeli olması nedeniyle dağ anlamına gelen Cebel adını almış, 1938 yılında bucak merkezinin teklifi ve İl Daimi Encumeni’nin kararı ile ilce yapılmıştır. Sutculere bağlı uc kasaba ve 27 koy vardır. İlcenin başta bağlı olduğu il olan Isparta'ya ve diğer onemli merkezlere uzak olması gelişmesini engellemiştir...
Kaynak
__________________