Orta Cağ

Ortacağ İslÂm Dunyası'ndaki biyoloji araştırmalarını, bitkibilim ve hayvanbilim cercevesinde değerlendirilecek olunursa, bu alanların daha cok Aristoteles ve Dioscorides gibi Yunan bilginleri tarafından derlenmiş olan bilgi birikimine dayandırılmış olduğunu soylenebilir. Ancak, bu birikime Musluman araştırmacıların yaşamış oldukları cevreden edindikleri bilgilerle kişisel gozlemleri de eklemek gerekir.

Erken tarihli biyoloji yapıtları, genellikle an:-):-):-)lopedik bir nitelik taşır. Bunlarda, bitkilerle ve hayvanlarla ilgili yuzeysel gozlemlerin yanı sıra, hikayelere ve hadislere de yer verilmiştir. İncelenen bitkiler, daha cok tıbbî bitkilerdir. Hayvanlara ilişkin acıklamaların ise, ozellikle at, deve ve koyun gibi gundelik yaşantıyı doğrudan doğruya etkileyen canlılar uzerinde yoğunlaştığı gorulmektedir.

Bitkibilimle ilgilenenler genellikle doktorlardır; bunlar tedavi sırasında daha cok bitkilerden yapılan ilaclar kullanılmaktadır. Hayvan turlerinden ve onların yararlarından ve zararlarından soz eden hayvanbilim ise, Aristoteles tarafından kurulmuş ve Ortacağ İslÂm Dunyası'nda ozellikle CÂhiz ile Demirî'nin yapıtları sayesinde tanınmıştır.

Ancak Musluman hayvanbilimcilerin, Yunanlıların bilimsel birikiminden yeterince yararlandıklarını ve hayvanbilimi, mesela bir coğrafya veya bir tıp olcusunde geliştirdiklerini soylemek olanaklı değildir.

İslÂm ulkelerinin zengin bir hayvan ortusu ile kaplı olduğu, Aristoteles'in Hayvanların Tarihi'nin daha 8. yuzyılın sonlarında Arapca'ya tercume edildiği ve İslÂm Hukuku'nun hayvanlara buyuk bir ilgi gosterdiği hesaba katıldığında, Musluman duşunur ve bilginlerin hayvanbilim alanındaki bilimsel kayıtsızlıklarını anlamak oldukca guctur.

Yeni Cağ

Bu donemde geliştirilen mikroskop aracılığı ile Malpighi, Leewenhook ve Swammerdan gibi bilim adamları, değişik canlı yapılar uzerinde araştırmalar yapmış ve boylece Hucre Kuramı'nın kurulmasını sağlamışlardır. Ayrıca, Willis, Hooke ve Mayow yapmış oldukları calışmalar sırasında canlı ve cansız yapıların cok kucuk parcacıklardan oluştuğunu ve temel yapılarının benzer olması dolayısıyla işlevlerinin de birbirine benzemesi gerektiğini duşunmuşlerdir.

Yakın Cağ

Bu donemde doğa bilimlerinden botanik ve zooloji alanlarındaki calışmalar gelişmiş ve ozellikle Darwin'in dedesi Erasmus Darwin ve Lamarck'ın yapmış olduğu araştırmalar sonucunda, yeni bitki ve hayvan turlerinin oluşumunu acıklamaya yonelik Evrim Kuramı'nın temelleri atılmıştır.

Bu donemde hucrenin yapısı ve işlevlerine ilişkin calışmalar biyolojiyi buyuk olcude etkilemiştir. Bunun yanı sıra genetik alanında cok onemli adımlar atılmış ve ozellikle son donemde yapılan araştırmalarla klonlama yontemine goturen yol acılmıştır. Ayrıca kimyaya dayanan hormon calışmaları, tarım alanındaki verimi arttırmış ve canlıların kokeni ve evrimiyle ilgili araştırmalar, yeni bilimsel bulgularla guc kazanmıştır.
__________________