Saat'in Tarihi...
İnsanoğlu başlangıctan bu yana zaman denilen anlaşılması zor kavramla uğraşmış, yıldızlara ve guneşe bakarak zamanı anlamaya ve hesaplamaya calışmıştır. İlk başta insanlar icin sadece yağmurun, karın, soğuğun, sıcağın zamanını bilmek yetiyor, mevsimler insanların hayatlarını yonetip, hasat zamanını, goc zamanını, barınma zamanını soyluyorlardı. Gittikce daha kucuk zaman birimlerine ihtiyac duyan insan, yılı aylara ve haftalara bolmeye başlamışlardır. Zamanın gecişinin en belirgin gostergesi olan gun, guneş doğunca başlıyor ve calışma suresi aydınlık zamanı kaplıyordu. İnsanların geceyi gunduze benzer kılma cabaları, gunu daha kucuk zaman birimlerine ayırmayı gerektiriyordu. Dakika ve saniyeler daha cağdaş donemlerin urunu olmakla birlikte, insanlar gunu birkac bolume ayırmaya calışmışlar ve gittikce daha kucuk zaman dilimlerine ihtiyac duymuşlardır. Daha kucuk zaman birimlerinin tarihi takvimle paralellik gosterir. Yılı ilk olarak birimlere bolen Sumerler, gunu de ilk bolenler olmuşlar ve zamanı olcmeye başlamışlardır. Mısırlılarla devam eden bu cabalar Yunanlılar ve Romalılarla iyice gelişmiştir.

Kolumuzdaki saatin yaşamınızla butunleştiğini hic duşundunuz mu? Saat denince aklıma oncelikle kol saati gelir! Kol saatime baktıkca, anılarımın canlandığını hissederim. İlkokulu bitirip diplomamı aldığım gun, annemin armağan ettiği Zenith marka kol saatini, geceleri, yatakta kulağıma dayadığımı ve tık tık sesini dinleyerek uyuduğumu hic unutmam. Yaşım ilerledikce, bu sesin bana guven ve arkadaşlık duygusu aşıladığını hissetmiş ve zaman kavramının hayatımızdaki onemini anlamaya başlamıştım. Sizin de, kolunuzda taşıdığınız saatinizle ilgili kimbilir ne ilginc anılarınız vardır?
İnsan tarihini inceleyenler, insanoğlunun zamanı olcmek icin ne denli ilginc buluşlar yaptığını oğrenmişlerdir. Gunduz ve gece olayı, guneşin doğuşu ve batışı, ay'ın kuculup buyumesi, mevsimlerin değişimi, yıldızların gorunumundeki hareketlilik insanlarda zaman kavramının doğuşunu sağlamıştı. Bunun icin de; guneş saatı, kum saatı, su saatı gibi buluşlar gercekleşmişti.
İnsanoğlunun zamanı olcme tutkusu asırlar boyu gelişerek surmuş , Ortacağ'da yaşam duzeyi yukselen toplumlar icin takvim ve saat, kavram olarak buyuk onem kazanmıştı. Bu donemde, Galile, Newton, gibi matematikci ve fizikciler zamanı olcecek bir aracın icadı icin onemli buluşlar gercekleştirmişlerdi. Saatın icadında yuvarlak dişli'nin, sarkac'ın ve yaylı spiral'in yaratılışı bu alanda atılan onemli adımlar olmuştu. Bunlar sayesinde kiliselere, gorkemli yapılara, mekanik gucle calışan gosterişli saatler yerleştirilmiş, sonraları zenginlerin evlerindeki şominelerin uzerine daha kucuk boyutlu saatleri koymak mumkun olmuştu. Gercek anlamda saat'i gunluk kullanıma sokan isim İngiliz Christian Huygens'tir. Bundan 327 yıl once. 23 Ocak 1675'te C.Huygens zaman ayarını sağlayan yaylı balans'ı saatın icine sokmayı başarmıştı. Saatlerin doğal parcaları olarak kabul ettiğimiz akrep ve yelkovan'ın saate uygulanması ise ancak 1690 yılında gercekleşmişti.
Doğu'da, Turkler, Araplar ve İranlılar, zamanı olcumlemeye guneş, kum ve su saatleriyle yonelmişlerdi. Evlerde su ve kum saatleri, cami, medrese ve kitaplıklarda guneş saatleri kullanılıyordu.
Osmanlı donemine gelince: Belgelerden oğrenildiğine gore İngiliz ve Fransız saat teknikleri kullanılarak 17. asrın başlarında İstanbul'da saat uretimi gercekleştirilmişti. O donemde saat yapımında Abdurrahman ve Galatalı Şahin Usta bi-linmekteydi. 19. yuzyıl Turk saatciliği icin aşama yapılan bir donem olmuştu. Mevlevi tekkelerinde yaşayan Ahmet Eflaki Dede gibi ustalar tarafından yapılan saatler mekanik incelikleri yanında estetik guzellikleriyle de un kazanmışlardı.
1700 yılında İsvicre'li Nicolas Fatio?nun buluşu sayesinde, hareketli parcaların surtunmeden doğan yıpranmasını en aza indirgeyen yakut (rubis-saphir) gibi sert taşların minik dişlilerin pimlerine yataklık yapmalarıyla saat endustrisinde bir devrim yaşanmıştı.
Saatin yelek cebinden kola gecişi 1810 yılında uretilen ilk kol saati ile gercekleşmiş, kol saatlerinin kullanımı 1914-18 birinci Dunya Savaşı'na katılan askerler tarafından yaygınlaştırılmıştır. Bu akım sonunda, 1930'lu yıllarda, dunyada satılan her iki saaten biri kol saati olmuştur. Kol saatlerinde elde edilen en onemli gelişme ise, 1922 yılında, elle kurulma gereği olmayan otomatik kol saatlerinin uretilmesi ile gercekleşmiştir. Saat sektorunde kısa zamanları olcumleyen diğer bir urun kronometre olarak tanımlanmaktadır. Bunlar, genelde saniyenin 1/5'ten 1/100 kadar olan değerlerini verirler. Elektronik kronometreler cok daha duyarlı olcumler yaparlar. 1920 Olimpiyat oyunlarında kullanılmaya başlayan kronometreler bugun spor alanlarının ayrılmaz araclarıdır. Kol saatlerinde, ozelliklerine gore 200'den 800 adete kadar parca kullanılmaktadır. Saatın hareketli parcaları icine konan govde ise, modeline ve markasına gore altın, platin, titan, litrium, celik, krom, ceşitli alaşımlardan veya plastikten yapılmaktadır.
Saatlerini tamir etmeye kalkışan meraklılar, bir saati meydana getiren parcaları gorduklerinde, kucucuk bir kutu icine sığdırılmış olan parcaların cokluğuna ve ceşitliliğine şaşırmaktan kendilerini alamaz-lar. Hatta bazı saat tamircilerinin, tamir ettikleri saati sahibine iade ederken; "Bunlar da artan parcalar!" diyerek kucuk bir zarf verdikleri bilinen hikÂyeler arasındadır!
Gunumuzde teknolojik gelişmeler saat endustrisinde olağanustu yeniliklerin uygulaya konmasını sağlamışıtır. Bunların başında kuvarslı (Quarts) elektronik saatler gelmektedir. Ana maddesi silisyum dioksit (SiO2) olan kuvars'a pil enerjisiyle akım gonderilmekte, sağlanan 32768 Hz'lik sabit titreşim sayesinde zaman olcumu hassas bir duzeyde sağlanmış olmaktadır. Bu buluşun 1881 yılında unlu Pierre ve Marie Curie'ye ait oluşu konunun diğer ilginc bir yonudur. Kuvarsın saat endustrisinde kullanımı İsvicre, Amerika ve Japonya'da aynı doneme rastlamaktadır. Kuvars kullanımı parca sayısını ve zedelenme riskini en aza indirgemektedir. 1968'de Japon Seiko firması ilk elektronik saati uretmiş, 1969'da Amerika'da Pulsar markasıyla elektronik saatler devreye girmiştir. 1982 yılında da, gene Seiko firması tarafından piyasaya video kayıt yapabilen saatler uretilerek teknolojinin sınır tanımadığı kanıtlanmış oluyordu. Bu gelişmelerin yanında 1982 yılında Swatch (Swiss watch) firmasının kuvars kullanımını ucuz saat uretimde başarıyla uygulaması pazarın yaygınlaşmasına onculuk yapmaktadır. Swach, kuvars'ın sağladığı olanaklar sayesinde yalnız 3.9 milimetre kalınlığında, 12.3 gram ağırlığında ve 100 Euro'ya satılabilen kol saati uretmeyi başarmıştır.
Bugun, 25 yıl pil değiştirmeden hayatta kalan, 2100 yılına kadar takvim gunlerini kendi ayarlayan, ışık enerjisiyle calışan, 11.100 metre derinlikte bile su almayan (Bu rekor Bell§Ross markasınındır) , İnternet?e bağlanabilen, dijital fotograf ceken, muzik ve konuşma kaydeden, tansiyon olcen hatta konuşan saatler uretilmektedir. Boylesine şaşırtıcı gelişmelere sahne olan bir ortamda, uzmanlar , mekanik ve kuvars yarışmasının butun hızıyla devam edeceği goruşundedirler.
Ayrıca, son yıllarda uretilen saatlerin bir bolumu pırlanta ve değerli ziynet taşlarıyla bezenerek moda dunyasına girmiştir. Bu saatlerin bazı modelleri yuzbin Euro'ya kadar yukselen fiyatlarla satılmaktadır.
Saat dunyasından daha ayrıntılı ve markalı bilgilere ulaşmak istiyorsanız; Watch Valley - Le Pays de la précision sitesini oneririm. Ayrıca yolunuz Fransa'da Besancon'dan gecerse 2002 Haziran ayında acılmış olan ve saat tarihini gozler onune seren"Zaman Muzesi"ni ziyaret ediniz.
Saat dunyasındaki gelişmeleri hayranlıkla izleyen birisi olarak, ben hayatımın sonuna kadar pilini değiştirmeden( 2025 yılına kadar pil hayatta kalacak!) ve takvim ayarı bozulmadan ( 2100 yılına kadar programlı!) kolumda taşımayı surdureceğim saatımı, cocukluğumda olduğu gibi, geceleri gene kulağımın altına koyarak, ancak, bu defa tık tık seslerini duymadan (ne yazık ki kuvars'ta tık tık sesi yok!) uyuyor ve yazımı Maksim Gorki'nin şu sozuyle noktalıyorum: Saatin tıktıkları bize hayattan faydalanmamızı haber verir. Omur boyu şerefle yaşama şansına sahip olanlara ne mutlu...




Kaynak:msxlabs
__________________