Alternatif akım makinelerinin buyuk bolumunun temelini oluşturan magnetik alanı bulan Sırp asıllı ABD’li mucit ve araştırmacı.
Başka bircok buluşu arasında, radyo teknolojisinde yaygın olarak kullanılan vetesla bobini olarak adlandırılan indukleme bobini de yer alır.
Sırp asıllı bir aileden gelen Tesla Graz Teknik Universitesi’nde ve Prag Universitesi’nde muhendislik oğrenimi gordu. Graz’ dayken gorduğu Gramme dinamosundan esinlenerek alternatif akımla cahşan bir motor yapma calışmalarına girişti. Kendi kendine geliştirdiği doner magnetik alan ilkesinden yararlanarak cahşan bir asenkron motor tasarımladı. 1882’de Fransa’ya gitti eslim ve Continental Edison Company’de calışmaya başladı. Ertesi yıl ilk asenkron motorunu gercekleştirdi. 1884’te ABD’ye gecti ve Thomas Edison’un yanında calışmaya başladı, ama Edison’un yalnızca doğru akım sistemlerine ilgi duyması ve kendisinin alternatif akıma ilişkin buluşlarıyla hic ilgilenmemesi uzerine onun yanından ayrıldı.
Tesla, uc fazlı alternatif akım uretecleri, transformatorleri ve motorlarına ilişkin buluşlarının patent haklarını 1885’te Westing- house Electric Company’nin (sonradan Westinghouse Electric Corporation) sahibi olan George Westinghouse’a sattı. Bu buluşların uygulanmaya başlaması, Edison’un doğru akım sistemleri ile Tesla-Westinghouse’m alternatif akım sistemleri arasında eşi gorulmemiş boyutlarda bir ticari savaşın başlamasına yol actı. Bu savaş alternatif akım sistemlerinin kesin zaferi ve Edison’un yenilgisiyle sonuclandı.
Kısa sure icinde kendi araştırma laboratuvarını kuran Tesla, ABD vatandaşlığına gectiği yıl olan 1891’de kendi adıyla anılacak olan indukleme bobinini buldu. Tesla bobini birincil ve ikincil sargılan kondansatorler aracılığıyla aynı rezonans frekansına ayarlanabilen hava cekirdekli bir yukseltici transformatordur; ikincil devrenin uclarında cok yuksek gerilimler elde edilebilir. Tesla, bu aygıtla 40 m’ye atlayabilen yapay şimşekler oluşturmayı başarmıştı. İki sargısı da rezonans devresi biciminde bağlanmış hava cekirdekli transformatorler radyo ve televizyonlarda cok yaygın olarak kullanılmaktadır.
Westinghouse, Tesla’nın alternatif akım sistemini Chicago’da acılan Kolomb Dunya Fuan’mn (1893) ışıklandmlmasmda uyguladı; 1896’da Niagara Cavlanında kurulan alternatif akım elektrik santrallan ile enerjiyi Buffalo’ya taşıyan sistemde de Tesla’nın geliştirdiği yontemler kullanılıyordu. Sonuc olarak alternatif akım sistemleri yaygınlaştı ve elektrik uretimi, iletimi, kullanımı alanına tumuyle egemen oldu. Uc fazlı enerji iletimi ve uc fazlı transformatorler cağdaş elektrik uretim ve dağıtım sistemlerinin temelini oluşturur.
Tesla, 1893’te, yani Marconi’nin buluşundan iki yıl once, radyo dalgalarıyla iletişim konusuna eğilmesine, ustelik bunu gercekleştirecek bilgiye ve teknik olanaklara sahip olmasına karşın, bu dalgalardan haberleşme yerine enerji iletiminde yararlanmayı tasarladı ve o tarihten sonra telsiz enerji iletimi Tesla’nın tek amacı ve tutkusu oldu. Bu amacla yuruttuğu, mali portesi cok buyuk projeler başarısızlıkla sonuclandı. Gosterişli tasarıları, pahalı başarısızlıkları ve basma verdiği iddialı (orneğin, başka gezegenlerden sinyaller aldığı ya da 400 km uzaklıktan 10 bin ucağı birden yok edebilecek gucte bir “olum ışını” bulduğu gibi) demecleriyle iş cevrelerinden soyutlanarak buyuk bir para sıkıntısına duştu ve olunceye değin otel odalarında tek başına ve toplumdan kopuk bir yaşam surdurdu.
Yuzlerce buluşuyla elektrik uretimi ve kullanımına buyuk katkıda bulunmuş olan Tesla’nın adı Ûluslararası Birimler Sistemi’nde (SI) magnetik akı yoğunluğu birimine verilmiştir.
kaynak: Ana Britannica
__________________