Kırıkhan, Hatayın kuzeydoğusunda yer alır. Eski donemlerde canlı bir uğrak yeri olan Kırıkhan, Antakya Maraş, İskenderun Halep yollarının kesiştiği noktada, cok sayıda Hanın bulunduğu bir konaklama merkezi olarak bilinmektedir.
Yakın tarihe kadar Belen ilcesine bağlı kucuk bir merkez olan Kırıkhan, Fransız işgali doneminde, 1923 yılında ilce olmuş, 18 ( on sekiz ) yıl Fransız işgalinde kaldıktan sonra, 23 Temmuz 1939da HATAYla birlikte Anavatana katılmıştır.
İlcenin adına ilişkin, bir kac goruş vardır. Bir goruşe gore, ilcede 40 ( kırk ) tane HANvardır ve ilcenin adi Kırkhandır. Bir goruşe gore de, onarılmamış hanların varlığından dolayı buraya Kırıkhan denmiştir. Bir başka goruşse, eski donemlerde, Bağdat İstanbul yol guzergÂhındaki kırkıncı hanın burada bulunduğu yonundedir.
Bazı kaynaklarda, Kırıkhanın isminin son yuzyılda duyulmaya başlandığı ifade edilmekteyse de, bu ismin eskiden beri var olduğu, 17. yuzyılda yasamış olan Karacaoğlanın bir şiirinde gorulmektedir.
Kırıkhan yoresinde bulunan hoyukler ( Koyuncu Hoyuğu, Halil Ağa Hoyuğu, Boz Hoyuk), yorede ceşitli uygarlıkların yaşadığını gostermektedir. Ancak elimizde yore tarihiyle ilgili yeterli kaynak bulunmamaktadır. Darb-ı Sak Kalesi, eski Turkmen topluluklar hakkındaki calışmalar ve Hatay tarihiyle ilgili kaynaklarda, yoreye ilişkin bazı bilgilere ulaşmak mumkundur.
1. Dunya Savaşı sonrası, Hatayla birlikte Kırıkhan da, 1918 yılında Fransız işgaline uğramış, yaklaşık 20 yıl ağır işgal koşullarını yaşamıştır. İşgal doneminde bir ermeni kolonisi haline getirilmeye calışılmışsa da, Ataturkun girişimleriyle bu duşunce hayata gecirilememiştir.
İşgalin kesinleşmesi uzerine, Kırıkhanın onemi iki etkene bağlı olarak artmaya başlar. Bunların ilki, 1920 ve 1921 yıllarında Kırıkhana cok sayıda ermeni yerleştirilmesidir. İkinci etkense, ilceden gecen İskenderun Halep yolunun, gunluk yaşamı giderek artan bir yoğunlukla etkilemesidir.
İlcede, once bir NÂhiye TeşkilÂtı kurulur. İmar faaliyetleri hızlanır ve ziyarette kurulmakta olan pazaryeri Kırıkhana taşınır. Kırıkhan ilce olmadan once, yakın yorenin pazaryeri 1920li yılların başlarına kadar, uzun yıllar Darb-ı Sak Kalesindeki ziyarettekurulmuştur. Pazaryeri kalabalık ve renklidir. Pazaryerinde yaşanan hareketlilik, ziyareticekici kılmakta, dolayısıyla Bayezid Bestami Turbesi yore halkının yaşamında ozel yer tutmaktadır. Kırıkhan ise, o yıllarda derme catma evlerden kurulu kucuk bir koy gorunumuzdedir.
__________________