Sungurlu'nun, adını sunğuroğlu mehmet bey’den aldığı rivayet edilir. Sungurlu, Osmanlı doneminde Sivas eyaletine bağlıydı.
Sungurlu yoresi, sırasıyla Asurlular, Hititler, Frigler, Kimmerler, Moğollar, İskender, Galatlar yonetiminde bulunduktan sonra Romalıların sonra da Bizanslıların eline gecmiştir. Anadolu kapılarının Turklere 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi ile acılmasından sonra Sungurlu ve yoresi Danişment Ahmet Gazi tarafından Bizanslılardan alınarak Turklerin idaresine ve egemenliğine gecmiştir.
Anadolu'nun bircok bolgesi gibi bu bolge de ilk cağlardan beri gelmiş gecmiş ceşitli, kultur medeniyetlerin izlerini taşır. Yorede ilk yerleşmeler Kalkolitik donemde (M.O. 3000) olmasına rağmen, uygarlığın gelişmesi daha sonraki yıllarda olmuştur. M.O. 1800-M.O. 1200 yıllarında Anadolu'da yaşayan yerli kavimlerden Hattiler bu bolgeyi onemli bir yerleşim merkezi haline getirmiştir. Daha sonra bolgeye hakim olan Hititler ise Hattuşa'yı (Boğazkoy'u) başkent yapmışlardır.
Asurlu tuccarların yapmış olduğu "Karum" denilen iş merkezinin burada kurulması, Karadeniz, Akdeniz ve Ege havzasının Kuzeydoğu Anadolu ile İran Yaylası'na bağlanan ve tarihte "Kral Yolu" olarak bilinen, unlu ticaret yolunun da burdan gecmesi bolgenin onemini iyice arttırmıştır. Tarihi Kral Yolu'nun tabiat şartları etkisiyle, bolgede hangi guzergahı takip ettiği bilinmemekle beraber bazı ipuclarından yola cıkarak, Sarıkaya Koyu'nun doğusunda Hacıbağ, guneyinde Dutluk (Oteyuz mevkii), Mudu Koyu'nun guneybatısında bulunan Karice'nin Gedik mevkiinden gecmiş olması muhtemeldir. Bu duşunceyi kuvvetlendiren bulgular arasında;
Mezar kalıntılarının doğu ve batı ekseninde olması, Yukarıda bahsettiğimiz guzergahta bulunan sivri tepelerin oyularak, gecişe uygun hale getirilmesi. Adı gecen guzergahın yol icin elverişli olması Delice'nin Hoyuk'e gecişin kısa mesafeli olması gibi... Corum sungurluda bulunan mimarı başlıca yapıtlar:
Ulu Cami Eski Hamam. Eski karakol Saat kulesi (Restore edildi) Sungurlu konakları Taş Kopru Eski karakol yapısı Rumların 1891 tarihli kilsesinden kalmadır taş sutun ve kemerlerin guzel orneklerini taşıyan bu binada ucmak icin gun saymaktadır. bu eserlere acilen sahip cıklıp restorasyon calışmaları bir an once başlatılmalıdır Ozellikle eski hamamın durumu icler acısı bir vaziyettedir. (İlcede az sayıdaki tarihi değer taşıyan kultur mirası, ecdat yadigarı bu yapılarla ilgili bir kurtarma projesi geiştirilmesini bekliyoruz)
Saat kulesi mimari bir yapıttır fakat tarihi nitelik taşımamaktadır. Ulu cami ise selcuklu beylerinden sungsr beyden kalmadır. ulu cami belediye binasının yanında yer almaktadır.ayrıca mesire yerleri vardır. orneğin toplu dağ ve şehitler tepesi gibi.
Sungurlu adı ulu cami ve hamamını yaptıran selcuklu beyi sungur handan gelmektedir.
Tarihi eser yerleri olmamasına karşın cokta uzak olmayan Alacahoyuk,Hattuşaş vb. yerleri gezebilirsiniz. Alışveriş imkÂnları ve insanlarının oldukca sıcakkanlı olması sebebiyle tamda yaşanabilir bir yerdir.
Cumhuriyet Donemi:


1921 yılına kadar Ankara Vilayetine bağlı bir sancak merkezi olan Corum, sonradan mustakil bir sancak, 24 Nisan 1924 tarihinde de il (vilayet) olmuştur. Alaca, İskilip, Mecitozu, Osmancık ve Sungurlu İlceleri de Corum’a bağlanmıştır. Boğazkale Bucağı ilcemize bağlı iken 04.07.1987 gun ve 3392 sayılı kanunla mustakil bir ilce haline gelerek ilcemizden ayrılmıştır.


Sungurlu İlcesinin tarihte iki yerleşim merkezi olmuştur:


1.Eski Sungurlu: Bugunku Sungurlu’nun batısındadır. Şimdiki Kuzuluk (Akcay ve Tuğcu arasında) denilen yerde kurulmuştur. Eski Sungurlu “Kucuk Kıyamet” adı verilen 1509 tarihinde 40 aralıkla suren depremle yıkılmış ve şehir bugunku yerine inşa edilmiştir. Eski Sungurlu’nun cok geniş yer kapladığı, 80.000 nufusa ve 20.000 haneye sahip olduğu tahmin edilmektedir.
2.Yeni Sungurlu: Eski Sungurlu’nun depremle yok olmasından sonra şehir biraz doğuya doğru Sarıtepe eteklerinde yeniden kurulmuştur. Yeni Sungurlu kurulduğu gunden beri 4 isim değiştirmiştir.
a) Kalınsaz: Yavuz Sultan Selim 1515 tarihinde doğu seferine giderken, şimdiki bağların icinden gecen goc yolundan (Gokkaya mevkiinden Karşıyaka Semtine gelen mezarlığın yanından gecen yol) Sungurlu’ya geldiği ve Manastır Tepesinin on tarafındaki boşlukta konaklamıştır. Yavuz Sultan Selim’in “amma da sazlık” demesinden dolayı Kalınsaz adını almıştır.
b) Budakozu: Şehrin ortasından gecen Budakozu Cayına ithafen soylenmiştir.
c) Sungurlu: Maraş Bey’in zulmunden kacıp gelen Sungur Bey’e ithafen denmiştir.


Sungurlu, Osmanlı İmparatorluğu Doneminde 1866 yılında ilce ve belediye olmuştur. İlk belediyebaşkanlığı gorevine de Ermeni asıllı Gregoryan Efendi atanmıştır.


EVLİYA CELEBİ’NİN SEYAHATNAMESİ’NDE SUNGURLU (III.CİLT, SAYFA 185)


Sungurici Nahiyesi. Bu nahiye Huseyinova Kazası’nda buyuk bir nahiyedir. Sunguroğlunun hÂnedÂnı dibinde, 400 yıldan beri taşları aşınmamış bir su değirmeni vardır. Buyuk evliyaların nazargÂhı olan bir değirmendir. Buralardaki Kazovası, Tokat’a bir konaktır. Cok zengin bir yerdir. Asıl Kazova Kasabası Tokat Şehri toprağında 150 akcelik kazadır.


Kaynak
__________________