M.O.5000 yılına uzanan tarihi ile Doğu Anadolunun eski yerleşme merkezlerinden birisi olarak dikkati ceken Besni, aynı zamanda da cok hareketli sanayi ve eski ticaret kenti oluşu ile tanınır. Bunda Halep Ticaret Yolu uzerinde oluşu kadar, savunmaya son derece elverişli yapısı ve muntazam bir kaleye sahip oluşunun buyuk bir payı vardır. Sulak ve ormanlık arazi varlığı ile cekiciliğini her donemde canlı tutmuştur. Bu yuzden "Cennete Eş" manasına gelen Bethesna, Bihicti, Bisni gibi isimlerle soylene gelmiştir. Malazgirt Zaferi ile Anadolu'ya giren Turkler Besni'ye uc koldan girerek burasını bir ‘Turk Yurdu’ haline getirmişlerdir. Bunlar Saka-İskit Turklerinin Varsak, Turkmenlerin Avşar ve Cerkez oymakları olduğu yapılan araştırmalarda ortaya cıkarılmıştır.
Tarihinde bir cok saldırılara da hedef olan Besni ozellikle Moğol ve Timur'un istilalarına karşı destanlaşan kahramanlıkları ile Yıldırım Beyazıt'dan taktirname alan ilk şehirdir. Osmanlı padişahlarından Yıldırım ve Yavuz Besni'ye uğramış, Baybors, Buldac, Kamil, Suleyman adlı Turk komutanları da Besni'de ağırlanmıştır. Evliya Celebi'nin "Hayran Kaldım" dediği yer yine Besni'dir.
Osmanlı doneminde el sanatları bakımından zirveye cıkan Besni, Anadolunun her yerinden gelen tuccarların akınına uğradığı, kervanların konakladığı bir yer olarak da tarihe mal olmuştur.
İstiklal Savaşı doneminde, milli bir ruhun savaş boyunca Besni'de de varlığına şahit olunur. İlk mebus Reşit Bey'in Sivas Kongresinde Ataturk'un en yakın calışma arkadaşı olarak maddi ve manevi destek verdiği de bilinmektedir.
Ayrıca Huveydi aşireti reislerinden Hasan ve Yusuf Beyler'in kurup organize ettiği Kuvai Milliye teşkilatı Antep ve Maraş savunmalarında buyuk rol oynamıştır. Hatta Antep'deki Fransız silah deposuna ilk baskını yaparak bir cok askeri de esir alan yine bu teşkilattır. Cumhuriyet doneminde "Fetva Emirliği" ne kadar cıkan bir cok alimin ve Divan Edebiyatına giren şiirlerin sahibi bir cok şairin yetiştiğini gormekteyiz.

Tarih İcerisinde Egemen Olan Unsurlar
M.O. 450 yıllarında Akatların Bolgeye gelmesi ile başlayan egemenlik yarışına sırası ile Hititler , Huri Mitaniler , Kummur , Asurlar , Persler , Sokrit , Komagene , Roma , Bizanslılar katılmış ve Hz. Omer devrinde Muslumanlığı kabul eden ilce halkı Osmanlı egemenliğine kadar; Emevi, Abbasi, Memlûk, Selcuklu ve kısa sureli olarak Moğol tabiiyetine katılmışlardır.
Kaynak
__________________