Tatar yayı, ozellikle uzak mesafe silahı olarak kullanılmıştır. Bu yay turunun oluşumu ise, ergonomik yapıdaki bir tahtaya bir yayın yerleştirilmesiyle oluşur. Tatar yayındaki calışma prensibi ise, normal yay mantığıyla cok benzerdir. Tahta govde uzerinde yer alan ok, tetiği cekilmesiyle hedefe doğru ilerler. Bu yay turu, Tatar’lar tarafından Osmanlı Devleti’ne kazandırılmıştır. Tatar yayını gerebilmek icin, yayda ufak bir vinc mekanizması kullanılır. Bu vinc mekanizması, yaya kurmalı yay terimi eklemiştir.
Tatar yayının diğer normal yaylara oranla en onemli ozelliği, bu yayın zırh delebilme gucunde ok fırlatmasıdır. Bu ozellik, tatar yayına ayrı bir değer ve onem katmaya yetmiştir. Bu yayın gucu oyle kuvvetliydi ki, tatar yayı bir şovalyeyi cok rahat bir şekilde oldurebilirdi. Tatar yayının bu ozelliği, bu yaya Ortacağ doneminde olumcul bir silah kavramını kazandırmıştır. Yayın bu tanımı almasına rağmen, yayın birtakım dezavantajları da bulunmaktaydı. Tatar yayı, yalnızca yakın mesafelerde cok iyi sonuclar vermekteydi. Uzak hedefler, bu yayın kullanımına uygun değildir.
Diğer bir adıyla kurmalı yayın dezavantajlarından birisi de, bu yayın iki atış icin uygun olamamasıdır. İlk ok fırlatıldıktan sonra, tahtaya yeni bir ok yerleştirilir ve mekanizmanın kurulumu sağlanır. Bu sure de yaklaşık olarak yarım dakikaya tekabul etmektedir. Fakat bu yay turunun de ceşitleri bulunmaktadır. Cin’de kullanılan ve otomatik kurmalı yapıda olan yay turu, dakikada 10 ok atabilme gucune sahiptir. Bu ozellik, Tatar yayına ayrı bir ozellik katmıştır.
Kurmalı yayın keşfedilme tarihi ise tam olarak belirlenememektedir. Yayın keşfedilme yeri de, bilinmezliğini korumaktadır. Ortaya atılan tahminler, kurmalı yayın İ.O. 600’lu yıllarda Cinliler tarafından keşfedildiğini soylemektedir. Bu silah turu, Roma ve Yunan donemlerinde de bilinmekteydi.
Kurmalı Yay ve Avrupa
Kurmalı yayı bu denli meşhur eden ve o donemde populer yapanlar ise, Avrupalılardır. Yay, Ortacağ doneminde olumcul bir silah olarak adlandırılmış ve bu donemde bu yayı Normanlar kullanılmıştır. Aynı zamanda yayın bazı milletler tarafından olumsuzlukları da yaşanmıştır. Tarihte yaşanan unlu Crecy savaşında, Tatar yayı Fransızlara mağlubiyeti getirmiştir. Bu savaş, İngiliz ve Fransız orduları arasında yapılmıştır ve savaşta Fransızlar sayıca ustundur. Fakat savaşı İngilizler kazanmıştır. Bu savaşta Fransızlar Tatar yayı, İngilizler ise Longow adı verilen ve dakikada 6-7 ok atabilen yaylardan kullanmışlardır.
Tatar yayını onemli kılan bir diğer nokta ise, bu yayın kullanım kolaylığıdır. Bu yay turu kullanım kolaylığından dolayı, genc, yaşlı, cocuk ve kadınlarca kullanılabiliyordu. Tetiği cekmek ve nişan almak, Tatar yayını kullanabilmek icin yeterliydi. Fakat normal yayı kullanmak, yıllar suren bir eğitim istiyordu. Bu nedenle Tatar yayı, herkesce kullanılmıştır.
Bu denli onemli ozelliklere sahip olan kurmalı yayın kullanımı, tarihte bir emirle son bulmuştur. Bir Fransız Kralı bu yayla oldurulmuş ve Papa, Tatar Yayını şeytan icadı olarak nitelendirerek yayın kullanımını yasaklamıştır.
Diğer Bolgelerde Kurmalı Yay
Avrupa’ya oranla kurmalı yay, Asya’da daha farklı yontem ve amaclarla kullanılmıştır. Asya’da kurmalı yayın, yere sabit versiyonları kullanılmıştır ve daha cok kuşatma amacı gutmuştur. Buralarda kullanılan yaylar, normallerine gore oldukca buyuk yapılmıştır. Haclı savaşlarında Haclıların, Turk ve Arap atlılarına Tatar yayları sayesinde karşı koymaları Araplar’ı oldukca etkilemiştir. Ve Araplar etkilendikleri bu yayı daha da geliştirerek, geliştirdikleri yayı Avrupalılar uzerinde kullanmışlardır. İslam orduları da, kaleleri bu yaylarla korumuşlardır.
Cin’de Kurmalı Yaylar
Cin’de bu yay oldukca geliştirilerek, otomatik yapıya getirilmiştir. Otomatikleşmiş kurmalı yaya ise, Chu-ko-nu adı verilmiştir. Chu-ko-nu, normal yapıdaki bir kurmalı yaya eklenmiş olan kol ve şarjorden oluşur. Kolun ileriye doğru olan hareketi, şarjordeki okların sırayla atılmasını sağlar. Bu yay turu, cok ağır olduğu icin kucakta taşınmaktaydı. Bu ağırlık, Cinlilerin kurmalı yayına bazı dezavantajlar getirmiştir. En buyuk dezavantaj ise, nişan almanın zorlaşmasıdır. Fakat mekanizme kurma derdi olmadığı icin, bu pek onemsenmemiştir. Bu silah oldukca etkili olmasında dolayı, Cin kalelerinin savunmasında cok fazla işlev gormuştur.
Gunumuz Dunyasında Kurmalı Yaylar
Gunumuzdeki kurmalı yaylar, daha cok avcılık faaliyetlerinde hizmet etmektedir. Tabi bu yay eskiye oranla cok buyuk değişimlere uğramıştır. Orneğin silaha durbun takılmıştır. Aynı zamanda lazerli turleri de piyasada yer almaktadır. Gunumuzde yapılan Tatar yayları, Carbon Fiber’den yapılır ve cok guclu olarak uretilir. Aynı zamanda gunumuz kurmalı yayı, modern silahlar gibi sesli değil, oldukca sessiz calışmaktadır. Yayın bu ozellikleri nedeniyle, yayın kullanımına ceşitli ulkelerde sınırlılıklar getirilmiştir.
Kaynak
__________________