0. KONU, KAPSAM

0.1 KONU

Bu norm, kayaların nokta yukleme dayanım indekslerinin tayinine ilişkin bir normdur.

0.2 KAPSAM

Farklı karot caplarında numuneler (capsal) ile eksensel ve şekilsiz kaya kutleleri uzerinde bu deney uygulanabilir. Boyle durumlarda numunelerin boyutları Şekil 1’de verildiği gibi olmalıdır. Mumkunse NX boyutlu (54 mm) karotlar bu deney icin secilmelidir.


1. AYGITLAR

Nokta Yukleme Aleti: Basit ve taşınabilinir olan bu alet (Şekil 2-3) elle calışan bir hidrolik pompa ve 2 adet standart kuvvet uygulama başlığından (Şekil 4) oluşmuştur. Alanı sabit 14.4 cm (2.236 in2) olan yukleme başlıkları arasındaki mesafe test edilen numuneye gore kolayca ayarlanabilir. Hidrolik olarak elde edilen basınc alet uzerine monte edilmiş basınc olcerlerle okunur.

Basınc Olcer : Capı 200 mm, cifte kalibrasyonlu, cabuk boşalabilen, 50 kg/cm2 (5.0 MN/m) ve 350 kg/cm2 (35 MN/m2) lik iki adet basınc olcer.

2. DENEYİN YAPILIŞI

Capsal, eksensel yada şekilsiz kutle cinsinden hangisi secilmişse deney numunesi once alete yerleştirilir. D uzaklığı yani kuvvet uygulama başlıkları arasında kalan mesafe olcumu yukleme duzeneğinin yan tarafında bulunan olcek yardımıyla yapılır.

Kayacın sertlik durumuna gore cabuk yenilebileceği duşunuluyorsa duşuk olcekli, ya da daha sertse buyuk olcekli basınc olcer aletdeki yerine vidalanarak yerleştirilir. Elle pompalayarak basınc verilmeye başlanır. Numune başlıklar arasında sıkıştırılır ve kırılır. Basınc olcerden yenilme noktasındaki değer okunur (P1).

3. HESAPLAMA

Nokta yukleme dayanım indeksi IS, şu formuIden bulunur :

Burada;

P= Numuneyi kırmak icin uygulanan kuvvet,

= Basınc olcerden okunan yenilme değeri (P1) x Başlık alanı (14.4 cm2)

D= Kuvvet uygulama başlıkları arasındaki mesafe (ya da numunenin capı).

Nokta yukleme dayanım indeksi yukarıdaki formulden hesaplanacağı gibi ilişikte verilen abaklardan da okunabilir (Abak 1 ve 2). Bir tanesinde basınc olcum değeri en fazla 50 kg/cm2, diğerinde ise 350 kg/cm2 olan bu abaklardan aynı zamanda farklı caplardaki karotlar icinde doğrudan indeks değerini bulmak mumkundur. Bu değerinde ordinat eksenin de bulunan indeks sınıflandırmasında hangi alana duştuğu kolayca bulunabilir.


4. SONUCLARIN GOSTERİLMESİ

Kayacın bulunan indeks değeri abakta hangi alana duşuyorsa, duşuk, orta, yuksek, cok yuksek vb. gibi belirtilmelidir. NX caplı karot uzerinde deney gercekleşmişse kayacın tek eksenli basınc dayanımını vermekte mumkundur (Bieniawski, 1973). Bulunan değer cevirme faktoru 25 ile carpılırsa tek eksenli basınc dayanımı bulunur. Sonuclar Tablo-1 de karşılaştırılabilir.


5. YARARLANILAN KAYNAKLAR
ASTM D 2938-71
__________________