Tarihoncesi ve Antik donem

[IMG]http://img28.**************/img28/2383/120pxhorovathos.jpg[/IMG]


Bugun Hırvatistan olarak bilinen bolgede tarihoncesi donemde yerleşim bulunmaktaydı. Hırvatistan'ın kuzeyindeki Krapina bolgesinde ortaya cıkan Neanderthal fosilleri Eski Taş Cağı'na tarihlenmiştir. Ulkenin butun bolgelerinde Eski Taş Cağı ve Bakır Cağı'ndan kalıntılar bulunmuştur.
Ulkedeki antik yerleşimlerin buyuk coğunluğu ve en onemli ucu-Starčevo, Vučedol ve Baden kulturleri kuzeydeki nehir yataklarında bulunmaktadır. Hırvatistan'da Demir Cağı İlliryalı Hallstatt ve Kelt La Tène kulturlerinden izler bırakmıştır.
Cok daha sonraları bolgeye bir yandan Liburniyanlar ve İlliryalılar gelirken diğer yandan ilk Yunan kolonileri Vis ve Hvar'da kuruldu. MS 9 yılında bolge Roma İmparatorluğu'na bağlandı. İmparator Diocletianus MS 305 yılında inzivaya cekilince Split kentine buyuk bir saray inşa ettirdi. 5. yuzyıl boyunca son Batı Roma İmparatorlarından Julius Nepos, kucuk imparatorluğu bu saraydan yonetmiştir. Bu donem Avarlar ve Hırvatların 7. yuzyılın ilk yarısında bolgeye gelmesi ve neredeyse butun Roma kentlerini yıkmasıyla sona erer. Roma'dan hayatta kalanlar kıyıdaki daha uygun alanlara, adalara ve dağlara cekildi. Dubrovnik bu kişilerden Epidarius tarafından kurulmuştur.Hırvatların etnogenetik kokeni bilinmemekle birlikte buna ilişkin bircok teori vardır. Bunlardan Slav ve İranlı teorileri en sık ortaya atılan teorilerdir. En cok kabul edilen goruş Kavimler Gocu'yle birlikte Beyaz Hırvatların, Beyaz Hırvatistan'dan goctuklerini ileri suren Slav teorisidir. Buna karşın diğer teori ise Yunanca yazılan Tanais Tabletleri'ndeki Χορούαθ[ος], Χοροάθος ve Χορόαθος (Khoroúathos, Khoroáthos, ve Khoróathos) sozcuklerine dayanarak ortaya atılan, bu sozcuklerin İranlı kokene sahip Hırvatlar olduğunu ileri suren goruştur.

Orta Cağ

[IMG]http://img269.**************/img269/2500/190pxdubrovnikwall.jpg[/IMG]


10. yuzyılda Bizans İmparatoru VII. Konstantin tarafından yazdırılan De Administrando Imperio'ya gore Hırvatlar bugun Hırvatistan olarak bilinen bolgeye 7. yuzyılın başlarında gelmişlerse de bu tez Hırvatların bolgeye 6. yuzyıl ile 9. yuzyıl arasında geldiğini savunanlar tarafından curutulmeye calışılmaktadır. Sonraları doğrulanan Einhard'ın 818 yılında yazdığı kayıtlara gore, Ljudevit Posavski ve Borna tarafından yonetilen Pannonia ve Dalmacya adı altında iki dukluk kuruldu. Bunlar Francia'ya bağlı vassal bir bolge olan Hırvatların ulkesi hakkında yazılmış ilk belgelerdir. Bolgedeki Fransız ustunluğu 20 yıl sonra Mislav'ın hukumdarlığı ile birlikte sona ermiştir. VII. Konstantin, Hırvatların Hristiyanlaşma surecinin 7. yuzyılda başladığını soylese de Hırvatların Hristiyanlaşması genellikle 9. yuzyıla tarihlenir. Papa tarafından tanınan ilk Hırvat hukumdarı Branimir'dir ve Papa VIII. John 878 yılında ona Dux Croatorum (Hırvatların Duku) lakabını takmıştır.

Tomislav, Hırvatistan'ın Papalık tarafından kral olarak tanınan ilk hukumdarıdır. Papa X. John tarafından 925 yılında kendisine gonderilen bir mektupla bu unvanı almıştır. Macar ve Bulgar istilalarına karşı başarı gostererek Hırvat krallarının etkisini daha da yaymıştır. Orta Cağdaki Hırvat Krallığı, IV. Petar Krešimir (1058-1074) ve Dmitar Zvonimir'in (1075-1089) hukumdarlıkları donemlerinde altın cağını yaşamıştır. 1091 yılında II. Stjepan'ın olumuyle birlikte Trpimirović hanedanı sona ermiş, Macar Kralı Ladislaus, Hırvatistan Krallığı uzerinde hak iddia etmiştir. Bu iddialar karşısında bir savaş meydana gelmiş ve 1102 yılında Macar Kralı Coloman doneminde Hırvatistan, Macaristan ile birleşme yoluna gitmiştir.
İlerleyen dort yuzyıl boyunca Sabor adında bir parlamento ve kral tarafından atanan Ban adında valiler tarafından yonetildi. Bu donemde Osmanlı fetihleri ve kıyıların kontrolu icin Venedik Cumhuriyeti ile mucadelelere girişti. Venedik, bağımsızlığına kavuşan Dubrovnik şehir devleti dışında, 1428'de Dalmacya'nın buyuk bolumunun kontrolunu ele gecirdi. Osmanlı fetihlerine karşı 1493'te yapılan Krbava Muharebesi ile 1526'da yapılan Mohac Muharebesi kesin Osmanlı zaferiyle sonuclandı. Kral II. Lajos'un Mohac'ta olmesinden sonra Cetin Parlamentosu, 1527 yılında Habsburg Hanedanı'ndan I. Ferdinand'ı, Osmanlı fetihlerine karşı koruma sağlaması koşuluyla Hırvatistan'ın yeni hukumdarı olarak secti. Bu devir, Frankopan ve Šubić gibi soylu yerli ailelerden bir cok kişinin Ban mevkisine yukselmesiyle sonuclandı.


KAYNAK
__________________