ACIGOL (NEVŞEHİR) BOLGESİ KUATERNER VOLKANİZMASI Giampaolo SASSANO Maden Tetkik ve Arama Enstitusu, Ankara GÎRÎŞ Bu travay, Orta Anadoluda Kayserinin NW sında, hemen hemen Kızılırmak ile Acıgol-Nevşehir karayolunun yanında uzanan ova arasında bulunan volkanik bolgede, Maden Tetkik ve Arama Enstitusu hesabına yaptığımız etudlerin neticelerini ihtiva etmektedir. Morfolojik yonden, bu bolgede, batı kısımdaki sarp olmıyan dağlık bolgeden başka, orografik engebelere raslanmamaktadır. Bolgenin guneyinde, merkezde ve doğu kısımda, genc ve cok iyi muhafaza edilmiş volkanik maddelerden veya tanınması cok guc fakat jeolojik lovelerle yerleri belirtilmiş kayaclardan muteşekkil, hemen hemen yatay depolanmış, kalın, tuflu bir tabaka, dağlık bir ova teşkil etmiştir. Kuzeyde ise, geniş sahre halinde yayılmış aa tipi lÂv akıntıları, araziye sarp ve dik dağlı bir şekil vermişlerdir. ESKİ CALIŞMALAR Etud bolgesi ile ilgili literaturlerde, detaylı etudlere raslanmamaktadır; lokal stratigrafik ve tektonik etudler aslına pek uygun değildirler. Bununla beraber, bazı yazarlar, Hasan dağ ve Erciyas dağı bolgesel volkanizma sentezlerinde, Nevşehir bolgesinden kısaca bahsetmektedirler. Bunlardan, 1936 da, Acıgol volkanlarında, şiddetli patlamalar neticesinde meydana gelmiş riyolitik domlara (petrografik tÂyin: M. Lacroix) raslıyan E. Ghaputyu misal olarak verebiliriz. Bu bolgede volkanizma olaylarından bahseden yazarlar şunlardır: A. G. Okay, S. W. Tromp, S. W. Buchardt, R. F. Lebkuchner, G. Pasguare ve G. Erentoz ve İ. Ketin (Kayseri Paftası İzahnamesi, 1963). Etudumuzun mevzuu, ozel olarak, Acıgol volkanik sektoru olacak ve aşağıdaki şemaya gore incelenecektir : I. Volkanik stratigrafi A. Alacaşarın camsı tufleri B. Kırmızı bazaltik curuflu piroklastik koniler C. Patlama kalderaları D. Bazaltik volkanlar ve lÂv akıntıları E. Vitrofir endojen domlar F. Son fazlar II. Volkano - tektonik gelişme I. VOLKANİK STRATİGRAFİ A. Alacaşarın camsı tufleri Bu isim, bolgenin NW kıyısında, Alacaşar, Balcın, Tepekoy, Ortadağ ve Colpan Cukuru civarında aflore eden zuhurlara tarafımızdan verilmiştir. Bu zuhurlar, bolgenin doğu kısmındaki, yani Nevşehir tarafındaki, hemen hemen yatay depolanmış camsı tuflerin bir devamını teşkil etmektedirler. Petrografik yapıları incelendiğinde, sık sık orta boy siyah obsidien kırıntıları ve cok kere kuars, nadiren hornblend taneleriyle birleşmiş plÂjioklaz (oligoklaz-andezin) kristal parcaları ihtiva eden, dasit karakterli piroklastik teksture malik camsı tuflerden ibaret oldukları gorulur. Siyah benekli acık pembe renkli olan bu tufler, acık gri renkli ve yuvarlak sungertaşı karakterli elemanlarla kum ihtiva eder ve uzerlerine vurulunca dağılırlar. Tufler icinde, cok kere ince bazalt kumlarından muteşekkil, kalınlıkları az ve bazan 5-10 mm capında, koşeli diyabaz ve granit cakıllı, breşimsi tuflerden ibaret arakatkılar mevcuttur. Bu tufler kuzeye doğru devam edip, 10 km capında geniş bir elipsoit şeklinde tezahur etti
__________________