MADEN JEOLOJİSİ İLE İLGİLİ TERİMLERİ

Metal: Metalik parıltılı, ısı ve elektiriği iyi geciren, iyonizasyon enerjileri duşuk, kolayca oksitlenerek pozitif iyonlar verebilen unsurlardır. Doğada mevcut 92 unsurdan coğu metaldir. Orneğin; Fe, Cu, Pb, Zn, Cr, Ni, ....... Metal olmayan unsurlar ise şunlardır: H, He, B, C, N, O, F, Ne, Si, P, S, Cı, Ar, As, Se, Br, Kr, Te, I, Xe, At, Rn.
Faydalı Mineral: Yeterli miktarda olduğunda ekonomik bir değer taşıyan mineraldir. Cevher minerali deyimiyle de adlandırılır.
Cevher: Bir veya daha fazla ceşit faydalı mineral iceren ve ekonomik bir onem taşıyan doğal bir kayactır. Sadece faydalı minerallerden muteşekkil olabileceği gibi gang mineralleri de icerebilir.
Maden: Farklı anlamlarda kullanılır;
a) Metal kelimesiyle eş anlamda,
b) Cevher kelimesiyle eş anlamda,
c)Cevher cıkartmakicin yapılan işletme anlamında. İşletme acık veya kapalı olabilir. Kucuk işletmeler icin maden ocağı deyimi kullanılır.
Ham cevher veya brut cevher veya tuvenan cevher: Cevherin madenden (işletmeden) cıkarılmış olduğu andaki doğal şeklidir.
Gang veya Kısırtaş: Cevher icerisindeki ekonomik değeri olmayan kısım verilen addır.
Steril: Gang ile eş anlamda kullanılır.Aynı zamanda gunun koşuları altında ekonomik onemi olmayan mineral kutlelerini de ifade eder.
Yan kayac veya yan taş: Cevher kutlesinin hemen yanındaki kayactır. Sacınım veya stokverk şeklindeki cevherleşmeler icin, cevherleşmenin icinde bulunduğu kayactır.
Maden yatağı: Ekonomik ve teknik olarak işletilebilir cevherli bir kutleyi ifade eder.
Zuhur veya mineralizasyon veya mineralize zon:Etrafındaki kayaclara oranla faydalı minerallerin derişik halde bulunduğu yerlerdir. Bir zuhurun maden yatağı teşkil edip etmeyeceği incelemelerle anlaşılır.
Belirti: Herhangi bir faydalı mineralin varlığı.
Tenor: Cevherin icerisindeki faydalı mineral, bileşim veya metal oranını belirtir. Ağırlık olarak
%, gr/ton veya gr/m3 şeklinde ifade edilir.
Sınır tenor veya Limit tenor: Kendinden daha duşuk bir tenorle işletmenin yapılamayacağını tenordur.
Klark: Bir elementin yerkabuğundaki ortalama yuzdesidir. Goldschmidt ‘e (1954) gore O, Si, Al, Fe, Ca, Na, K ve Mg elementinin klarklarının toplamı %98,59 ’dur.
Konsantrasyon: Tenoru, yerkabuğundaki ortalama yuzdesine (klarkına) gore daha yuksek olan bir faydalı mineralin, bileşimin veya elementin (metalin) birikimini ifade eder.
Konsantrasyon Klarkı: Bir elementin (metalin işletilebilmesi icin, klarkına oranla kac defa zenginleşmiş olması gerektiğini belirtir.
Konsantrasyon Klarkı:Sınır Tenoru/ Klark


Rezerv: Cevher kutlesinin ton veya metrekup olarak miktarıdır. Bazı hallerde toplamkutle icindeki faydalı mineral, bileşim veya metal miktarı icinde rezerv deyimi kullanılır.
Gorunur rezerv: Uc boyutu ile belirlenmişcevher kutlesi icin kullanılır.
Muhtemel rezerv: İki boyutu ile belirlenmiş, ucuncu boyutu tahmin edilen cevher kutleleri icin kullanılır.
Mumkun rezerv: Boyutları belirlenmemiş ve varlığı ancak umit edilelen cevher kutlesi veya kutleleri icin kullanılır.
Potansiyel: Varlığı belirlenmiş olmakla beraber işletmesi teknik ve ekonomik nedenlerle gunun koşulları altında olanaksız olan, ancak ileride işletilebilecek cevher kutlesinin miktarını belirtir.
Metallojeni: Cevherleri minerolojik, petrografik ve jenetik yonden inceleyen bğilim dalıdır.
Maden provensi: Benzer ozelllikteki maden yataklarının birbirlerine yakın olarak bulundukları arazi parcasıdır. Orneğin; Doğu Karadeniz Cu, Pb, Zn, Mn provensi, Elazığ- Hakkari Cr, Cu provensi.
Parajonez: Belli bir maden yatağında, benzer kokenli minerallerin gruplanmasıdır.
Suksesyon: Minerallerin oluşum sırasıdır.
Senjenetik veya Eşoluşumlu: Cevher kutlesinin veya cevher minerallerinin icinde bulundukları yan kayacla aynı zamanda ve benzer koşullarda olduğunu belirtir.
Epijenetik veya Ardoluşumlu: Cevher kutlesinin veya cevher minerallerinin icinde bulundukları yan kayactan sonra ve farklı koşullarda olduğunu belirtir.
İc kokenli veya Endojen veya Hipojen: Oluşum nedenlerinin yerkuresinin ic olaylarına bağlı olduğunu belirtir.Mağmatizmaya ve metamorfizmaya bağlı maden yatakları ic kokenlidir.
Dış kokenli veya Ekzojen veya Superjen: Oluşum nedenlerinin yerkuresinin dış olaylarına bağlı olduğunu belirtir. Tortullaşmaya, atmosferik etkenlerle ayrışmaya, taşınmaya bağlı maden yatakları dış kokenlidir.
Ante: Once. Orneğin; Antetektonik: Tektonizma oncesi.
Post: Sonra. Orneğin; Posttektonik: tektonizma sonrası.
Zonalite: Belli ozelliklerin kuşaklarhalinde bulunmasıdır.
__________________