1.ON BİLGİ
Lecelik yol gereci ulkemizde ilk ve en kapsamlı olarak TAG otoyol projesinin bir bolumu olan Toprakkale-İskenderun kesiminde kullanılmıştır. Otoyolun bu kesiminde, 30 km lik bir bolumunde, Delihalil Volkanik formasyonuna ait bozalt kokenli, puskuruk curuf kullanılmıştır. Bu volkanik oluşum, boşluklu katlardan ve ustte puskurme yarıklarından oluşan, volkanik curuf gorunumundedir. Bu gorunumunden bolayı bu malzeme icin LECELİK deyimi kullanılmıştır.


Lecelik gereci uzerinde yapılan laboratuar ve arazi deneyleri sonucunda, bu materyalin, ozellikle dolgu ve yol temeli gibi yapılarda faydalı olacağı anlaşılmıştır.


2. GİRİŞ
Lecelik gerecinin, GT ve CBTG teşkilindeki katkılarının yanında, poroz ozelliklerinden dolayı kum dren, emici katman, filtre malzemesi, ve hafif oluşu nedeniyle istinat duvarları arkasının dolgu materyali ve puzolanik ozellikleri ile de belirli oranda cimento ve kirec karıştırılarak, stabilizasyon materyali olarak kullanılması soz konusudur.
Ulkemizde ve dunyada lecelik gibi puzolanik ozellik gosteren bu tip materyaller, traslı cimento yapımında kullanılır.
Ayrıca TAG otoyol projesinin km:179 + 500 ile km: 186 + 100 arasında karşılaşılan otoyol tabanı, bazalt akıntılarından oluşan duzensiz bir yapıya sahiptir. Bu otoyolun taban kayasının dokusu, boşluklu olmakla birlikte lav akıntıları nedeniyle formasyonda buyuk boşluklar olmuştur. Bu tabanın iyileştirilmesi icin zemin sıyrılması mumkun olmadığından, bu kısma onceden olculenebilir duzlukte bir yuzeyin oluşturulması duşunulmuştur. Buradaki boşlukların doldurulabilmesi icin kohezyonsuz, ince taneli, mumkun olduğunca homojen bir malzeme gerekmektedir. Civarda bulunan doğal bir malzeme olan lecelik gereci, uzerinde yapılan deneyler sonucunda yukarıda anlatılan ozelliklere uygun olduğu gorulmuştur





3 Lecelik Gerecinin Jeolojik Formasyonu

Daha once belirttiğimiz gibi lecelik yol gereci, Toprakkale-İskenderun yolu uzerinde Hamatepe ve Delihalil volkan bacaları civarında bulunmuştur. Bu bolgede bulunan tek zemin ceşidi lecelik değildir, bundan başka, bolgede 5 adet lito-strografik zemin ve kaya formasyonu da bulunmaktadır. Bu formasyonlar yaşlıdan gence doğru;
1- spilitler (Seyittepe formasyonu)
2- fliş formasyonu (Kuzgun formasyonu)
3- konglameralar (Haydar formasyonu)
4- bozoltlar (Delihalil formasyonu)
5- kuvaterner yaşlı kolluvyol birimler (Qalg , Qals , Qak ) olarak dizilirler.


Olivin bazalt birleşimindeki formasyon kendi icinde şu alt birimlere ayrılmıştır.
Bu alt birimler alttan uste doğru;
a-Masif bazalt
b-Gaz boşluklu bazaltik curuf
c-Koyu siyah renkli bazaltik curuf (Lecelik gereci)
şeklinde sıralanır.
Bu bazaltik volkanizmanın yorede yer alan KD - GB uzanımlı Yumurtalık-Karataş faylarına bağlı olarak oluştuğu tahmin ediliyor. Delihalil formasyonunun tabanını oluşturan masif bazaltlar , koyu morumsu , siyah renkli az catlaklı , dayanımlı , oldukca yoğun ve ender ayrışma gostermektedir.
Masif bazaltların uzerinde yer alan ve yorede oldukca geniş bir yayılım sunan ‘gaz boşluklu bazaltik lavlar’, koyu kahverengi, mor renkli, ortac dayanımlı, altıgen catlaklı, yer yer boşluklu, bol gaz boşluklu, ortac ayrışmış olup duşuk yoğunluktadır.
En ust bolgede bulunan ve en genc volkanizma urunu olan ‘Lecelik gereci’ ise koyu kahverengi, siyah renkli , granuler , yer yer iri bloklu, kırılgan bol gaz boşluklu ve oldukca hafif bir malzeme olarak arazide gozlenmiştir.
Yer yer duşuk sıcaklıklı demir ve kukurtce zengin sıvıların oluşturduğu daha dayanıklı kabuksu duzeyler ile yer yer de masif bazalt duzeylerinin bolca yer alması ‘Lecelik Gerecinin’ cok aşamalı cok aşamalı ve değişik sıcaklıklı bir puskurme olduğunu gosterir.


Lecelik gerecinin bir diğer ozelliği de yuksek porozite değerine sahip olmasıdır. Bu ozellik sonucu lecelik gereci onemli olcude su emme ve bununla birlikte su saklama ozelliğini gosterir.
Lecelik bu ozelliği ile ozellikle yol inşaatlarında , aşırı su ihtiva eden kısımlarda kullanılarak başarılı sonuclar alınmıştır.
Lecelik gerecinin su emme ozelliği , danelerin icindeki boşluklardan dolayı doğmaktadır. Suyun boşlukları icinde genleşmesi, boşluk hacminin buyuk olmasından dolayı bu boşlukların icinde kalır ve boylece katı kısma doğrudan ic basıncı uygular.

4.2 Lecelik gerecinin puzolanik ozelliği
Lecelik gerecinin volkanik bir curuf olmasından dolayı puzolanik ozelliğin irdelenmsinin bu araştırmanın amaclarından biri oldyğu goz onune alınarak, yapılan deneyler sonucunda oğutulme derecesi ve katkı maddeleri oranında belirli miktarlarda, puzolanik ozellik gosterdiği anlaşlımıştır.
Lecelik gerecinin sahip olduğu, fiziksel ve kimyasal ozellikler sonucu, bu ozelliğinin daha iyi anlaşılabilmesi icin ozellikle puzolan nedir diye araştırılması gerekir. Boylece doğal bir puzolan olan leceliğin tum ozellikleri daha iyi anlaşılmış olur.
Puzolan sozcuğu veya diğer tum dillerde kullanılan karşılığı olan Tras sozcuğu ilk defa milattan once Vitro Vius tarafından kullanılmıştır. Puzolan volkanik menşeili bir malzemedir ve volkanlardan cıkan lavlar , tufler yuksek sıcaklığa maruz kaldıkları ve ani olarak soğudukları icin iclerinde bulunan silis ve aliminyum aktif bir hale gecer, camlaşır amorf bir yapıya burunur.
(Aktif hal: kirecle birleşir ozellik ). Bu malzemeye puzolanik ozellikli malzeme adı verilir.
__________________